دیسک کمر مهره ۴ و ۵

دیسک کمر یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها در میان افراد با سنین مختلف است که به دلیل از بین رفتن دیسک بین مهره‌ها یا آسیب‌های دیگر به این دیسک رخ می‌دهد. در ستون فقرات کمری مهره‌های مختلفی وجود دارد که بین هرکدام از این مهره‌ها یک دیسک قرار گرفته است. تجزیه شدن و وارد شدن آسیب به هریک از این دیسک‌ها، علائم مختلفی را ایجاد می‌کند. ما در این مقاله به بررسی دیسک کمر مهره ۴ و ۵ پرداخته‌ایم.

اگر مبتلا به دیسک کمر هستید و علائم دیسک کمر را دارید، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. دکتر محمود یزدان پناهی از بهترین متخصصان مغز و اعصاب کشور است که خدمات درمانی مختلف به بیماران مانند جراحی ستون فقرات و درمان‌های کم‌تهاجمی ارائه می‌دهد. برای دریافت اطلاعات بیش‌تر راجع به دکتر یزدان پناهی و تیمشان، به پیج اینستاگرام دکتر سر بزنید.

مهره ۴ و ۵ کمر کجاست؟

مهره‌های ستون فقرات کمری شماره ۴ و ۵ که با نام‌های L4 و L5 نیز شناخته می‌شوند، مهره‌ای خاصی هستند که در ناحیه کمری ستون فقرات قرار دارند. دیسک کمر در واقع یک بیماری است که بین مهر‌ه‌های کمر رخ می‌دهد و اگر این بیماری بین مهر‌ه‌های ۴ و ۵ کمر رخ دهد، شرایط خاصی خواهد داشت.  

ستون فقرات انسان به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود و ستون فقرات کمری قسمت پایینی ستون فقرات است که بین ستون فقرات سینه‌ای و ستون فقرات خاجی قرار دارد. این بخش از ستون فقرات از پنج مهره کمری با شماره‌های L1 تا L5 تشکیل شده است و بین هر مهره دیسک‌هایی وجود دارد که به عنوان محافظ این مهره‌ها عمل می‌کنند و بیماری‌های مختلف و علائم دیسک کمر مهره ۴ و ۵ از تحلیل رفتن و تجزیه شدن این دیسک‌ها شروع می‌شوند.

• دیسک L4 بین ‌مهره‌های چهارم و پنجم کمر یعنی L4 و L5 یافت می‌شود. این دیسک نقش مهمی در ایجاد ثبات، انعطاف‌پذیری و تحمل وزن بدن برای کمر دارد.
• دیسک L5 در زیر مهره L5 و بالای استخوان خاجی (S1) قرار دارد. این دیسک به عنوان یک نقطه انتقالی بین ناحیه کمری و دنبالچه ستون فقرات عمل ‌می‌کند. دیسک L5 امکان حرکت را فراهم کرده و وزن قسمت بالایی بدن را تحمل می‌کند.

دیسک‌های کمر مهره‌های L4 و L5 از دو قسمت اصلی تشکیل شده‌اند: حلقه فیبروزوس و هسته پالپوزوس.

• فیبروزوس در واقع لایه سخت و بیرونی دیسک است که از حلقه‌های متحدالمرکز فیبروغضروف تشکیل شده است. این بخش استحکام و پایداری دیسک را فراهم می‌کند.
• پالپوزوس هسته ژل مانندی است که در مرکز دیسک قرار دارد. این هسته به عنوان ضربه‌گیر عمل کرده و نیروهای وارد به مهره‌ها را توزیع می‌کند؛ درنتیجه انعطاف‌پذیری کمر فراهم می‌شود.

رسیدن به آسیب به هر یک از این بخش‌ها منجر به بیماری‌های مختلف دیسک کمر می‌شود.

بیرون زدگی دیسک کمر مهره های ۴ و ۵

 برآمدگی و بیرون‌زدگی در دیسک‌های مهره‌های کمری L4-L5 به وضعیتی اشاره دارد که در آن دیسک‌های بین مهره‌های چهارم و پنجم کمری از موقعیت طبیعی خود خارج شده‌اند. می‌توان گفت این نوع یکی از خطرناک ترین دیسک کمر است؛ زیرا دیسک‌های بیرون‌زده می‌توانند به مهره‌ها و اعصاب فشار بیاورند و علائم مختلفی را در سراسر بدن ایجاد کنند. در ادامه بیرون‌زدگی دیسک کمر مهره ۴ و ۵ را بیش‌تر بررسی کرده‌ایم.

بیرون زدگی دیسک که به عنوان برآمدگی دیسک نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که لایه بیرونی یا فیبروزوس دیسک ضعیف یا پاره می‌شود و باعث می شود ماده ژل مانند داخلی یا پالپوزوس از مرزهای طبیعی خود بیرون بزند.

با توجه به مقدار بیرون‌زدگی دیسک کمر و تاثیر آن روی مهره‌های اطراف بدن علائم مختلفی در بیمار ظاهر می‌شود.

• کمردرد: درد در ناحیه کمر که اغلب در اطراف ناحیه بیرون‌زدگی متمرکز است.
• درد ساق پا: اگر دیسک بیرون زده به اعصاب مجاور فشار بیاورد، ممکن است در باسن، ران، ساق پا یا تمام پا احساس درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن داشته باشید.
• ضعف عضلانی: فشردگی اعصاب می‌تواند منجر به ضعف در ماهیچه‌ها شود.
• تغییرات در رفلکس‌ها: در برخی موارد، رفلکس‌ها ممکن است کاهش یافته یا تغییر کنند.

علائم دیسک کمر مهره ۴ و ۵

دیسک کمر در مهره ۴ و۵ علائم مختلفی از علائم دیسک کمر خفیف مانند یک کمردرد ساده تا علائم دیسک کمر شدید مانند دیسک کمر و درد پاها یا حتی بی‌حسی پاها ایجاد می‌کند. در ادامه برخی از رایج‌ترین علائم دیسک کمر مهره ۴ و ۵ را شرح داده‌ایم.

• کمردرد: درد در ناحیه کمر یک علامت مشخص است که تقریبا تمام افراد مبتلا به دیسک کمر آن را تجربه می‌کنند. این کمردرد ممکن است از یک درد کم و احساس خستگی در کمر شروع شود و به دردهای شدید و ناگهانی برسد. درد می‌تواند موضعی باشد یا به باسن و ران‌ها منتقل شود. درد کمر و لگن نیز در دیسک کمر بسیار شایع است. رگ به رگ شدن کمر و گرفتگی عضلات کمر از انواع مختلف درد کمر در این بیماری هستند.
• سیاتیک: اگر دیسک روی ریشه عصبی و اعصاب مجاور فشار بیاورد، می‌تواند باعث سیاتیک شود که با تشعشع درد، سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا ضعف مشخص می‌شود. این علائم از قسمت پایین کمر تا باسن و به پشت یک پا کشیده می‌شوند. علائم سیاتیک در مسیر عصبی ایجاد می‌شوند که دیسک به آن فشار وارد کرده است.
• ضعف عضلانی: فشردگی عصب‌ها به دلیل فشار دیسک کمر بر آن‌ها می‌تواند منجر به ضعف یا مشکل در کنترل برخی از عضلات، به‌ویژه عضلاتی شود که توسط اعصاب آسیب‌دیده تامین می‌شوند. این موضوع در شدیدترین حالت خود می‌تواند توانایی راه رفتن، بلند شدن و ساده‌ترین کارهای روزمره را از فرد بگیرد.
• تغییرات حسی: این تغییرات همراه با ضعف عضلانی رخ می‌دهند. تغییرات حسی می‌توانند شامل بی‌حس شدن پایین‌تنه، احساس سوزن سوزن در پاها و کمر، یا از دست دادن حس در باسن، پاها یا پاها باشد. نواحی خاص تحت تاثیر به اعصاب تحت فشار بستگی دارد.
• اختلال عملکرد روده یا مثانه و دفع: در موارد شدید بیماری دیسک و فشردگی عصب، ممکن است دسته‌ای از اعصاب در پایه نخاع درگیر شوند. درگیر شدن این اعصاب ‌می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد روده یا مثانه، مانند مشکل در ادرار کردن یا اجابت مزاج یا از دست دادن کنترل بر این عملکردها شود. این وضعیت یکی از علائم دیسک کمر شدید است که سندرم دم اسب نام دارد و بیمار باید سریعا تحت نظر و معاینه پزشکی قرار گیرد.

پارگی دیسک کمر مهره ۴ و ۵

پارگی یا فتق دیسک‌های کمر، به ویژه دیسک کمر مهره ۴ و ۵، به دلیل ساییدگی و پارگی تدریجی دیسک در طول زمان اتفاق می‌افتد.

دیسک‌های بین مهره‌ای به عنوان بالشتک بین مهره‌ها عمل می‌کنند و انعطاف‌پذیری ستون فقرات را فراهم کرده و اثر ضربه‌های واردشده به کمر را کاهش می‌دهند.

 با افزایش سن، دیسک‌ها به طور طبیعی دستخوش تغییرات دژنراتیو می‌شوند؛ دیسک‌ها خشک شده و درنهایت شکننده‌تر می‌شوند. این عوامل می‌توانند زمینه‌ساز ضعیف شدن لایه بیرونی دیسک شوند.

علاوه بر آن عواملی مانند بلند کردن اجسام سنگین با استفاده از مکانیک نامناسب بدن، درگیر شدن مداوم در فعالیت‌هایی که کمر را تحت فشار قرار می‌دهند، انجام کارهایی که برای دیسک کمر ضرر دارد و وارد شدن ضربه مکرر به ستون فقرات می‌توانند به تسریع انحطاط و ضعیف شدن دیسک کمک کنند.

هنگامی که دیسک ضعیف می‌شود، افزایش فشار روی ستون فقرات، مانند بلند کردن یک جسم سنگین، می‌تواند باعث شود هسته ژل‌مانند داخلی به لایه بیرونی ضعفیف‌شده فشار بیاورد.

افزایش فشار همراه با ضعیف شدن ساختار دیسک می‌تواند منجر به پارگی یا فتق دیسک شود. پارگی دیسک کمر مهره ۴ و ۵ زمانی اتفاق می‌افتد که هسته پالپوزوس دیسک این مهر‌ه‌ها از طریق یک ناحیه پارگی یا ضعیف شده در فیبروزوس برآمده یا پاره می‌شود. پس از آن دیسک می‌تواند روی اعصاب ستون فقرات مجاور فشار آورد.

چاقی، وضعیت نامناسب بدن در طول روز، سیگار کشیدن و از نظر ژنتیکی مستعد بودن، از عواملی هستند که در بروز بیماری‌های دیسک کمر و پارگی دیسک کمر مهره ۴ و ۵ و بقیه دیسک‌ها نقش دارند.

ورزش مناسب دیسک کمر مهره ۴ و ۵

مشاوره گرفتن از یک متخصص و یک فیزیوتراپیست در  زمان بروز بیماری‌های دیسک کمر، بهترین راه برای انجام ورزش برای دیسک کمر است. متخصصان ورزش‌هایی را که آسیبی به دیسک کمر مهره ۴ و ۵ نمی‌رسانند و حتی می‌توانند برای آن مفید هم باشند، معرفی خواهند کرد.

یک متخصص وضعیت شما را ارزیابی کرده و ورزش‌ها و فعالیت‌های ورزشی مناسب را پیشنهاد می‌دهد. با این حال در ادامه برخی از ورزش‌های ساده را که آسیبی به دیسک کمر نمی‌رسانند، معرفی کرده‌ایم.

1. فعالیت‌های کم‌تاثیر انجام دهید که در آن‌ها فشار وارده بر ستون فقرات به حداقل می‌رسد. از این فعالیت‌ها می‌توان به ‌پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری اشاره کرد. این تمرینات به بهبود سلامت قلب و عروق نیز کمک می‌کنند که در نهایت منجر به سلامت کلی بدن می‌شود. همچنین فشاری نیز به دیسک‌ها وارد نمی‌کنند. با این حال باید مکانیک مناسب بدن را در زمان انجام این ورزش‌ها حفظ کرده و از تکنیک‌های صحیح استفاده کنید تا آسیبی به کمرتان وارد نشود. به عنوان مثال از شیرجه زدن در شنا خودداری کرده و در مسیرهای صاف و هموار پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری کنید.
2. تقویت عضلات هسته مرکزی از جمله عضلات شکم و پشت می‌توانند به حمایت از کمر کمک کنند. پلانک، حرکت بریج، کج کردن لگن و اکستنشن‌های ملایم کمر از حرکات ورزشی مناسب برای افزایش قدرت هسته مرکزی بدن هستند.
3. روی تمرینات کششی ملایم تمرکز کنید که باعث افزایش انعطاف‌پذیری در ناحیه کمر و لگن می‌شوند. حرکات کششی می‌توانند به کاهش سفتی و بهبود حرکت کلی کمر و بدن کمک کند و انعطاف بین مهره‌ها را افزایش دهند. از این حرکات می‌توان به کشش‌های زانو تا قفسه سینه، کشش همسترینگ و چین‌های جلو-نشسته اشاره کرد.
4. ورزش‌هایی مانند یوگا یا پیلاتس مجموعه‌ای از تمرینات و کشش‌ها را ارائه می‌دهند که قدرت، انعطاف‌پذیری و وضعیت بدن را بهبود می‌بخشند. با این حال مهم است که این ورزش‌ها را به همراه یک مربی حرفه‌ای انجام دهید و تمرینات را با پزشکتان نیز در میان بگذارید.
5. به طور کلی توصیه می‌شود از ورزش‌های پرتحرک یا فعالیت‌هایی که شامل حرکات چرخشی مکرر و تکان‌های ناگهانی هستند، اجتناب کنید. این ورزش‌ها می‌توانند دیسک کمر را تحت فشار قرار داده و به تجزیه شدن سریع‌تر آن کمک کنند. به عنوان مثال دویدن، پریدن، تمرینات تناوبی با شدت بالا (HIIT) و برخی ورزش‌ها مانند فوتبال یا بسکتبال برای دیسک کمر ضرر دارند.

درمان دیسک کمر مهره ۴ و ۵

اگر برایتان سوال است که آیا دیسک کمر خوب می شود؟ باید گفت که درمان‌هایی وجود دارند که دیسک کمر را تا حد زیادی درمان می‌کنند و علائم آن را کاهش می‌دهند. بهبود کامل دیسک کمر نیز برای بسیاری از افراد رخ داده است و با تشخیص و درمان مناسب امکان‌پذیر است. گزینه‌های درمانی مختلفی برای درمان دیسک کمر مهره ۴ و ۵ وجود دارد که پزشک پس از انجام آزمایشات مختلف مانند ام آر آی دیسک کمر، بهترین گزینه را به بیمار پیشنهاد می‌دهد. در ادامه روش‌های درمان دیسک کمر ۴ و ۵ را شرح داده‌ایم.

درمان‌های کم‌تهاجم

• استراحت و اصلاح فعالیت: استراحت و انجام ندادن فعالیت‌هایی که علائم را بدتر می‌کنند و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین یا خم شدن مکرر می‌تواند به کاهش درد و بهبود دیسک‌ها کمک کند.
• فیزیوتراپی: تمرینات هدفمند و روتین‌های کششی می‌توانند به بهبود انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات حمایت‌کننده و کاهش فشار روی دیسک‌های آسیب‌دیده کمک کند.
• گرما یا سرما درمانی: استفاده از کیسه‌های آب گرم و سرد به تسکین درد و کاهش اسپاسم عضلانی کمک می‌کند.
• تزریق استروئید اپیدورال: در برخی موارد، تزریق مستقیم کورتیکواستروئید در ناحیه آسیب‌دیده برای کاهش التهاب و تسکین موقت درد انجام شود.

جراحی‌ها

• دیسککتومی: در موارد درد شدید یا علائم مزمن که به درمان‌های کم‌تهاجم پاسخ نمی‌دهند، ممکن است یک روش جراحی به نام دیسککتومی توصیه شود. این روش شامل برداشتن بخشی از دیسک آسیب‌دیده برای کاهش فشار روی اعصاب است.
• میکرودیسککتومی: این روش کم‌تهاجمی از دیسککتومی بوده و شامل استفاده از یک برش کوچک و ابزار تخصصی برای برداشتن بخش آسیب‌دیده دیسک است.
• فیوژن ستون فقرات: برای افرادی که دچار بی‌ثباتی شدید و عدم توانایی کنترل کمر هستند، ممکن است جراحی فیوژن ستون فقرات توصیه شود. در این روش برای ایجاد ثبات و کاهش درد، مهره‌های مجاور با استفاده از گرافت یا ایمپلنت به یکدیگر جوش داده می‌شوند.
• جایگزینی دیسک مصنوعی: در موارد خاص، که محافظت از ستون فقرات و حفظ امکان حرکت کمر مورد نظر است، ممکن است یک دیسک مصنوعی برای جایگزینی دیسک آسیب‌دیده قرار داده شود. این روش باعث حفظ تحرک و انعطاف‌پذیری و کاهش علائم می‌شود.