تیم دکتر محمود یزدان پناهی جراحی مغز و اعصاب، دیسک ستون فقرات و آندوسکوپی مغز و هیپوفیز افتخار دارد که مقاله‌ای کاربردی در مورد ام آر آی دیسک کمر به مخاطبان خود عرضه نماید. برای کسب اطلاعات بیشتر از فعالیت‌های درمانی دکتر محمود یزدان پناهی می‌توانید به صفحه اینستاگرام ایشان مراجعه نمایید.
MRI روشی است که در آن از آهن‌رباها و امواج رادیویی برای ثبت تصاویر داخل بدن فرد مراجعه‌کننده بدون ایجاد برش جراحی استفاده می‌کند. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا علاوه بر استخوان‌ها، بافت نرم بدن فرد مانند عضلات و اندام‌ها را نیز دیده و مورد پایش قرار دهد. ام آر آی را می‌توان در هر قسمت از بدن شما انجام داد. MRI کمر به طور خاص بخش کمری ستون فقرات یعنی منطقه‌ای که معمولاً مشکلات کمر مانند پارگی دیسک کمر از آنجا منشأ می‌گیرد، فقرات را بررسی می‌کند. ستون فقرات لومبوساکرال از پنج استخوان مهره کمری (L1 تا L5)، ساکروم (“سپر” استخوانی در پایین ستون فقرات شما) و دنبالچه تشکیل شده است. ستون فقرات لومبوساکرال نیز از عروق خونی بزرگ، اعصاب، تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف تشکیل شده است.
پزشک معالج ممکن است روش MRI را برای تشخیص بهتر یا درمان مشکلات ستون فقرات فرد بیمار توصیه کند. درد، بیماری، عفونت یا سایر عوامل مرتبط با آسیب می‌تواند باعث بیماری در افراد مختلف شود. در مواقعی ابتلا به مشکلاتی مانند دیسک کمر با استراحت یا دارودرمانی درمان می یابد اما در مواقعی هم روش های یاد شده کافی نبوده و برای انجام روش های درمانی دیگر نیاز به انجام ام آر آی می باشد. همچنین در صورتی که برای عمل جراحی ستون فقرات و دیسک کمر برنامه‌ریزی شده باشد، پزشک معالج ممکن است ام آر آی کمر را نیز تجویز کند. ام آر آی کمر به آن‌ها کمک می‌کند تا قبل از ایجاد برش، عمل را برنامه‌ریزی کنند.
اسکن MRI نوع متفاوتی از تصویر را از سایر آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سونوگرافی یا سی تی اسکن ارائه می‌دهد. MRI ستون فقرات کمری، استخوان‌ها، دیسک‌ها، نخاع و فضاهای بین استخوان‌های مهره‌ای که اعصاب از آن عبور می‌کنند را نشان داده و به پزشک در انجام پایش و تحلیل موردنظر کمک شایانی می‌کند.
ام آر آی دیسک کمر چگونه انجام می‌شود؟
یک دستگاه MRI شبیه یک دونات بزرگ فلزی و پلاستیکی با یک نیمکت است که به آرامی فرد را به مرکز دهانه خود حرکت می‌دهد. اگر دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کرده باشید و تمام فلزات را حذف کرده باشید، در داخل دستگاه و در طی انجام روش ام آر آی کاملاً ایمن خواهید بود. اگر از رنگ کنتراست استفاده شود، یک پرستار یا پزشک رنگ کنتراست را از طریق لوله‌ای که در یکی از رگ های شما قرار داده شده تزریق می‌کند. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد تا یک ساعت منتظر بمانید تا رنگ از طریق جریان خون شما وارد ستون فقرات شما شود.
بعد از مرحله فوق، تکنسین ام آر آی از فرد مراجعه می‌خواهد که روی نیمکت به پشت، پهلو یا شکم دراز بکشد. اگر برای دراز کشیدن روی نیمکت مشکل دارید، ممکن است به شما یک بالش یا پتو داده شود. تکنسین حرکت نیمکت را از اتاق دیگری کنترل می‌کند. آن‌ها می‌توانند از طریق یک بلندگو در دستگاه با شما ارتباط برقرار کنند. دستگاه هنگام گرفتن تصاویر صدایی شبیه زمزمه و کوبیدنی را ایجاد می‌کند. بسیاری از بیمارستان‌ها به فرد مراجعه‌کننده گوش گیر ارائه می‌دهند، در حالی که برخی دیگر از تلویزیون یا ارائه یک هدفون به فرد مراجعه‌کننده برای گوش دادن موسیقی برای گذران زمان کمک می‌گیرند. همان‌طور که تصاویر در حال گرفتن هستند، تکنسین از شما می‌خواهد که نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید. در طول ام آر آی کمر چیزی احساس نخواهید کرد.
| دیگران می خوانند: آندوسکوپی دیسک کمر |
ام آر آی دیسک کمر خفیف
معمولاً خفیف یا شدید بودن بیماری تغییر چندانی در روند انجام ام آر آی کمر نمی‌دهد. تفسیر خفیف یا شدید بودن دیسک کمر را پزشک معالج با توجه به فیلم تهیه شده در ام آر آی یا پایش هم‌زمان تصاویر ایجاد شده در ام آر آی کمر و همچنین پرسش از بیمار در مورد شایع‌ترین علائم دیسک کمر خفیف یا شدید انجام می‌دهد.
ام آر آی کمر بدون کنتراست
در ام آر آی با کنتراست از رنگ کنتراست از جنس گادولینیوم استفاده شود، یک پرستار یا پزشک رنگ کنتراست را از طریق لوله‌ای که در یکی از رگ های فرد قرار داده شده تزریق می‌کند. گاهی نیازی به استفاده از کنتراست نبوده و ام آر آی کمر بدون کنتراست کافی می‌باشد. گاهی مخاطرات و شرایطی مانند ابتلا به بیماری های کلیوی، کبدی، یا شک به آن، دارا بودن ایمپلنت فلزی، ضربان ساز، پمپ و غیره، به استثنای پین های دندانی، وزن بالای (بالای 120 کیلوگرم) فرد می‌تواند موجب این شود که پزشک معالج تصمیم به استفاده از آر آی کمر بدون کنتراست بگیرد.
ام آر آی کمر بدون تزریق
ام آر آی کمر بدون تزریق می‌تواند نشان از دو مفهوم متفاوت باشد. مفهوم اول ام آر آی کمر بدون تزریق ماده حاجب که همان ام آر آی کمر بدون کنتراست می‌باشد و در بالاتر در مورد آن توضیح دادیم. مورد بعدی نیاز یا عدم نیاز به تزریق ماده آرامش بخش برای گذراندن فرایند ام آر آی دیسک کمر می‌باشد. در این حالت با توجه به آمادگی روحی فرد آزمایش شونده، نیازی به تزریق داروهای آرام بخش نبوده و فرایند ام آر آی به‌طورمعمول انجام می‌پذیرد. نکته مهم اینکه با توجه به عدم تزریق مواد آرام بخش منعی برای رانندگی فرد آزمایش شونده بعد از ام آر آی کمر وجود ندارد.
مدت زمان ام آر آی کمر
کل فرآیند می‌تواند ام آر آی کمر از 30 تا 90 دقیقه طول بکشد و این مدت زمان بستگی به آمادگی و همکاری فرد بیمار و همچنین آمادگی کارکنان مسئول و دستگاه‌های موردنیاز در این زمینه دارد. معمولاً بخش اصلی ام آر آی کمر بیشتر از 15 الی 20 دقیقه طول نمی‌کشد.
آمادگی قبل از ام آر آی کمر
قبل از انجام این روش، اگر در قلب خود یک دستگاه ضربان ساز دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است روش دیگری را برای بررسی ستون فقرات کمری مانند سی تی اسکن را بسته به نوع ضربان ساز، درخواست کند؛ اما برخی از مدل‌های ضربان‌ساز را می‌توان قبل از MRI مجدداً برنامه‌ریزی کرد تا در طول ام آر آی کمر دچار اختلال نشوند.
همچنین پزشک از شما می‌خواهد که تمام جواهرات و نگین‌های مورد استفاده خود را بردارید و قبل از انجام اسکن، لباس بیمارستان را بپوشید. MRI از آهنرباهایی استفاده می‌کند که گاهی اوقات می‌توانند فلزات را جذب کنند. اگر ایمپلنت فلزی دارید یا هر یک از موارد زیر در بدن شما وجود دارد، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید: دریچه‌های مصنوعی قلب، کلیپس، ایمپلنت، پین، مفاصل یا اندام‌های مصنوعی، پیچ، بخیه، استنت. همچنین اگر پزشک شما از رنگ کنتراست استفاده می‌کند، در مورد هرگونه آلرژی یا واکنش‌های آلرژیکی که در مواجهه با رنگ کنتراست داشته‌اید به او اطلاع دهید.
| دیگران می خوانند: شایع ترین علائم دیسک کمر |
جدای از موارد یاد شده اگر مبتلا به بیماری کلاستروفوبیک یا ترس از فضاهای بسته هستید، ممکن است زمانی که در دستگاه MRI هستید احساس ناراحتی کنید. در این مورد به پزشک خود اطلاع دهید تا بتواند برای آرامش شما داروهای ضد اضطراب مناسبی را تجویز کند. در برخی موارد، شما همچنین می‌توانید در طول اسکن آرام‌بخش دریافت کنید. اگر در ام ار ای دیسک کمر آرام‌بخش دریافت کرده‌اید، ممکن است بعد از آن رانندگی برای شما مناسب نباشد. در این صورت، بعد از انجام عمل، ام آر آی دیسک کمر به جای خودتان رانندگی کنید از فرد دیگری در این زمینه (یکی از اعضای خانواده یا آژانس‌های تلفنی) بهره بگیرید.
آیا برای ام آر آی کمر باید ناشتا بود؟
با توجه به ویژگی‌های روش ام آر آی کمر معمولاً نیاز است که فرد آزمایش‌شونده 4 الی 6 ساعت قبل از انجام ام آر آی دیسک کمر ناشتا باشد. لذا توصیه‌های لازم در این زمینه توسط پزشک معالج به فرد داده می‌شود.
مراقبت‌های بعد از ام ار ای کمر
پس از انجام ام آر آی کمر شما آزاد هستید که به فعالیت‌های روز خود بپردازید. با این حال، اگر قبل از انجام ام آر آی دیسک کمر، داروهای آرام‌بخش مصرف یا دریافت کرده‌اید، نباید رانندگی کنید. اگر تصاویر ام آر آی کمر شما روی فیلم نمایش داده می‌شوند، ممکن است چند ساعت طول بکشد تا فیلم ام آر آی کمر ساخته شود. همچنین مدتی طول می‌کشد تا پزشک شما تصاویر را بررسی و نتایج را تفسیر کند.
دستگاه های مدرن ام آر آی تصاویر با کیفیتی از کمر فرد را روی رایانه نمایش می‌دهند تا پزشک شما بتواند به سرعت آن‌ها را مشاهده و تحلیل کند. دریافت تمام نتایج ام آر آی کمر ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد. هنگامی که نتایج در دسترس بود، پزشک با شما تماس می‌گیرد تا آن‌ها را بررسی کرده و در مورد مراحل بعدی درمان مانند جراحی ستون فقرات یا جراحی دیسک کمر با لیزر با یکدیگر مشورت نمایید.
همچنین قبل از انجام عمل جراحی باید کارهایی که برای دیسک کمر ضرر دارد و موجب تشدید این مشکل می‌شود اجتناب نمود. همچنین می‌توان از روش‌هایی مانند آب درمانی دیسک کمر بهره گرفت.
