تومور مغزی آستروسیتوما

تومور مغزی آستروسیتوما یکی از خاص‌ترین تومورهای مغزی است که ممکن است تمام رده‌های سنی را مورد هدف قرار دهد. این تومور به دلیل عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که ممکن است محیطی یا ژنتیکی باشند. تومور مغزی آستروسیتوما در درجات پایین‌تر کاملا قابل درمان است و یک متخصص ماهر می‌تواند این تومور مغزی را درمان کند.

اگر دچار مشکلات مغز و اعصاب هستید، بهتر است به یک متخصص در این حوزه مراجعه کنید. دکتر محمود یزدان پناهی یکی از بهترین متخصصان و جراحان مغز و اعصاب است که با روش‌های درمانی مختلف، تومورهای مغز و مشکلات دیگر را در بیماران درمان می‌کند. برای مشاهده ویدئوهایی در ای زمینه و دریافت اطلاعات بیش‌تر، پیج اینستاگرام دکتر یزدان پناهی را دنبال کنید.

تومور مغزی آستروسیتوما چیست؟

تومور مغزی آستروسیتوما از سلول‌های ستاره‌ای شکل به نام آستروسیت‌ها ایجاد می‌شود. این سلول‌ها نوعی سلول گلیال هستند که از نورون‌های مغز تغذیه می‌کنند. آستروسیتوم‌ها به عنوان تومورهای مغزی اولیه طبقه‌بندی می‌شوند، به این معنی که منشأ آن‌ها از مغز است و از سلول‌های مغز ایجاد می‌شوند. آن‌ها می توانند در هر سنی رخ دهند، اما بیش‌تر در کودکان و جوانان تشخیص داده می‌شوند.

از نظر علمی، آستروسیتوم‌ها به عنوان بخشی از خانواده گلیومای تومورهای مغزی طبقه‌بندی می‌شوند که شامل اولیگودندروگلیوما و اپاندیموم نیز می‌شود. آن‌ها بر اساس سطح تهاجمی یا بدخیمی، از تومورهای با درجه پایین (با رشد آهسته) و تومور مغزی خوش خیم تا درجه بالا (رشد سریع) و تومور مغزی بدخیم دسته‌بندی می‌شوند.

تشکیل تومور مغزی آستروسیتوما یک فرآیند پیچیده است که تحت تاثیر عوامل مختلف قرار می‌گیرد، با این حال علت دقیق آن اغلب ناشناخته است. در ادامه به چند جنبه کلیدی اشاره کرده‌ایم:

• جهش‌های ژنتیکی: جهش‌های ژنتیکی خاصی مانند جهش در ژن‌های IDH1 و IDH2 معمولا در آستروسیتوما یافت می‌شوند. این جهش‌ها می‌توانند به توسعه و پیشرفت تومور کمک کنند.
• رشد غیر طبیعی آستروسیت‌ها: تومور مغزی آستروسیتوما زمانی رخ می‌دهد که آستروسیت‌ها دچار رشد و تکثیر غیرطبیعی شده و منجر به تشکیل توده یا تومور در مغز می‌شوند. دلایل این رشد غیر طبیعی هنوز در حال بررسی است.
• عوامل خطر: عواملی وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به تومور مغزی آستروسیتوما را افزایش دهند، اگرچه توسعه تومور را تضمین نمی‌کنند. این عوامل شامل قرار گرفتن در معرض سطوح بالای تشعشع، شرایط ارثی خاص و سابقه بیماری‌های ژنتیکی خاص است.

تومور مغزی آستروسیتوما می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند که ممکن است شامل سردرد، تشنج، مشکلات شناختی، تغییرات در رفتار و مشکلات هماهنگی یا تعادل باشد. علائم خاص تجربه‌شده بر اساس محل تومور در مغز متفاوت هستند.

تشخیص تومورهای آستروسیتوما معمولا شامل ترکیبی از آزمایش‌های تصویربرداری مانند ام آر آی مغز و بیوپسی تومور مغزی برای دریافت اطلاعات بیش‌تر راجع به تومور است.

گزینه‌های درمان تومور مغزی آستروسیتوما به عوامل مختلفی از جمله درجه، اندازه و محل تومور بستگی دارند. این درمان‌ها ممکن است شامل جراحی مغز و اعصاب برای برداشتن تومور، رادیوتراپی تومور مغزی، شیمی‌درمانی یا ترکیبی از این رویکردها باشند.

انواع تومور مغزی آستروسیتوما

تومور مغزی آستروسیتوما بر اساس درجه و محل آن در مغز به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شود. در ادامه انواع تومور مغزی آستروسیتوما را بررسی کرده‌ایم:

1. آستروسیتوما با درجه پایین:

• درجه یک: آستروسیتوم پیلوسیتیک: این تومورها رشدی آهسته دارند که معمولا در کودکان و جوانان یافت می‌شوند. آن‌ها معمولا مرزهای مشخصی دارند و می‌توانند در مکان‌های مختلفی از مغز ایجاد شوند.
• درجه دوم: آستروسیتوما منتشر: این تومورها با رشد نفوذی مشخص می‌شوند؛ به این معنی که به بافت مغز اطراف حمله می‌کنند. آن‌ها معمولا به آرامی پیشرفت کرده و می‌توانند در نواحی مختلف مغز یافت شوند.

2. آستروسیتوما با درجه متوسط:

• درجه III: آستروسیتوما آناپلاستیک: این تومورها بدخیم‌تر از آستروسیتومای با درجه پایین هستند. آن‌ها سریع‌تر رشد می‌کنند و تمایل بیش‌تری برای حمله به بافت مغزی مجاور دارند. آستروسیتومای آناپلاستیک با خطر بالاتر عود همراه است.

3. آستروسیتومای با درجه بالا:

• درجه IV: گلیوبلاستوما مولتی‌فرم (GBM): این تهاجمی‌ترین و بدخیم‌ترین نوع تومور مغزی آستروسیتوما است. تومورهای GBM به سرعت رشد می‌کنند، نفوذ زیادی داخل بافت مغز دارند و اغلب مناطق نکروز (مرگ بافت) ایجاد می‌کنند. آن‌ها معمولا در افراد مسن رخ می‌دهند.

خواندن این مقاله برای بانوان توصیه می شود: علائم تومور مغزی در زنان

عوامل ایجاد تومور مغزی آستروسیتوما

علت دقیق ایجاد تومور مغزی آستروسیتوما هنوز به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، عوامل متعددی وجود دارند که ممکن است در توسعه این تومورها نقش داشته باشد. در ادامه این عوامل را بررسی کرده‌ایم.

• عوامل ژنتیکی: جهش‌های ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد آستروسیتوما دارند. برخی از ناهنجاری‌های ژنتیکی می‌توانند منجر به رشد و تقسیم سلولی کنترل‌نشده و در نتیجه تشکیل تومور شوند. جهش در ژن‌های خاص مانند TP53، IDH1، IDH2 و ATRX در درجات مختلف آستروسیتوماها یافت شده است. این جهش‌ها می‌توانند فرآیندهای مهم سلولی، از جمله ترمیم DNA، تنظیم متابولیک و کنترل چرخه سلولی را تحت تاثیر قرار دهند.
• عوامل محیطی: در حالی که اکثر تومورهای مغزی آستروسیتوما به صورت پراکنده و بدون ارتباط محیطی واضح رخ می‌دهند،‌ برخی مطالعات نشان می‌دهند که قرار گرفتن در معرض برخی عوامل محیطی ممکن است خطر بروز این تومورها را افزایش دهد. این عوامل شامل پرتوهای یونیزه‌کننده مانند پرتودرمانی برای سایر سرطان‌ها، مواد شیمیایی خاص مانند آفت‌کش‌ها یا حلال‌های صنعتی و میدان‌های الکترومغناطیسی است.
• سندرم‌های ارثی: در موارد نادر، تومورهای مغزی آستروسیتوما می‌توانند به عنوان بخشی از یک سندرم ارثی رخ دهند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به نوروفیبروماتوز نوع 1 (NF1) یا کمپلکس توبروس اسکلروزیس (TSC) در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به گلیوم، از جمله آستروسیتوما هستند.
• مسیرهای مولکولی: محققان مسیرهای سیگنال‌دهی خاصی را شناسایی کرده‌اند که در ایجاد و پیشرفت آستروسیتوما نقش دارند. این مسیرها رشد، بقا و متابولیسم سلولی را تنظیم می‌کنند و زمانی که مختل شوند، می‌توانند به تشکیل و رشد تومور کمک کنند.
• عوامل میکرو محیطی: ریز محیط تومور که شامل سلول‌های ایمنی مجاور، رگ‌های خونی و اجزای ماتریکس خارج سلولی است، نقشی اساسی در ایجاد آستروسیتوما دارند. ناهنجاری‌های موجود در ریزمحیط تومور می‌توانند باعث رشد و تهاجم تومور شوند. به عنوان مثال، آزاد شدن مولکول‌های خاص توسط سلول‌های آستروسیتوما می‌تواند رگ‌های خونی را برای تغذیه تومور جذب کند، فرآیندی که به رگ‌زایی معروف است.

علائم بروز تومور مغزی آستروسیتوما

علائم تومورهای مغزی آستروسیتوما به محل، اندازه و درجه تومور و همچنین مرحله پیشرفت آن بستگی دارند. توجه به این نکته مهم است که این علائم همچنین می‌توانند با علائم سایر بیماری‌های مغزی هم‌پوشانی داشته باشند، بنابراین معاینه پزشکی مناسب برای تشخیص دقیق ضروری است.

1. علائم مرحله اولیه یا آستروسیتومای با درجه پایین:

• سردرد: سردردهای مداوم و شدید که ممکن است در صبح شدیدتر باشند و در طول روز بهبود پیدا کنند.
• تشنج: تشنج بدون دلیل و ناگهانی در افرادی که سابقه بیماری خاص ندارند.
• مشکلات شناختی و حافظه: بروز مشکلات در تمرکز، از دست دادن حافظه و تغییرات در عملکرد شناختی.
• تغییرات خلق و خو و شخصیت: تغییرات رفتاری، تحریک‌پذیری بیش‌تر و نوسانات خلقی.
• اختلالات بینایی: تاری دید، دوبینی یا از دست دادن دید محیطی.
• ضعف یا بی‌حسی: ضعف در اندام‌ها یا بی‌حسی ناگهانی.
• مشکلات هماهنگی و تعادل: عدم هماهنگی، مشکل در راه رفتن یا از دست دادن تعادل.
• حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ مداوم که گاهی به وعده‌های غذایی مربوط نمی‌شوند و ناگهان رخ می‌دهند.

2. آستروسیتومای مرحله متوسط یا درجه بالاتر:

• افزایش فراوانی و شدت علائم ذکر شده قبلی.
• زوال شناختی: بدتر شدن تدریجی توانایی‌های شناختی از جمله حافظه، توجه و استدلال.
• نقایص عصبی کانونی: علائم عصبی خاص مربوط به محل تومور، مانند مشکل در صحبت کردن، ضعف یا فلج در یک طرف بدن، از دست دادن حس، یا تغییر در بینایی، شنوایی و چشایی.
• تغییرات شخصیت: تغییرات قابل توجهی در رفتار، شخصیت و خلق و خو، از جمله افسردگی یا بی‌تفاوتی غیرطبیعی.
• خستگی و خواب‌آلودگی: احساس خستگی مفرط و مشکل در بیدار ماندن و بیدار شدن. این مورد ممکن است یکی از علائم پنهان تومور مغزی باشد که فرد توجهی به آن‌ها نمی‌کند تا زمانی که تومور به درجات بالاتر می‌رسد.

3. مرحله پیشرفته یا آستروسیتومای درجه بالا (گلیوبلاستوم):

• بدتر شدن علائم ذکر شده قبلی.
• نقایص شدید عصبی: با توجه به محل تومور، نقایص عصبی عمیقی مانند فلج کامل، از دست دادن گفتار و اختلال بینایی ممکن است رخ دهد.
• افزایش فشار مغز داخل جمجمه: سردردهایی که با گذشت زمان بدتر می‌شوند، همراه با حالت تهوع، استفراغ، تاری دید یا تغییر در وضعیت ذهنی.
• اختلال شناختی شدید: کاهش شدید توانایی‌های شناختی و سردرگمی، فراموشی و از دست دادن حافظه.
• تغییر در حس: بی‌حسی، گزگز، یا از دست دادن حس در قسمت‌های مختلف بدن.
• مشکل در بلع و صحبت کردن: مشکلات در هماهنگی عضلات درگیر در بلع و تولید گفتار.

پیشنهاد مطالعه: علائم گرفتگی رگ مغز

روش های درمان تومور مغزی آستروسیتوما

درمان تومور مغزی آستروسیتوما به عوامل مختلفی از جمله درجه تومور، محل، اندازه و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. روش‌های درمان تومورهای مغزی آستروسیتوما در ادامه بررسی شده‌اند.

1. جراحی:

جراحی مغز و اعصاب شامل برداشتن تومور تا حد امکان و حفظ بافت سالم مغز است. وسعت جراحی به محل و درجه تومور بستگی دارد. در برخی موارد، حذف کامل تومور ممکن است به دلیل اندازه یا محل تومور در مناطق بحرانی مغز امکان‌پذیر نباشد. در چنین مواردی، برداشتن جزئی یا بیوپسی ممکن است برای به دست آوردن بافت برای تشخیص و تسکین علائم انجام شود.

جراحی تومور مغزی آستروسیتوما مانند هر جراحی دیگری دارای عوارضی مانند ایجاد شدن لخته خون در سر است. بیهوشی بعد از عمل مغز در چند ساعت از بین می‌رود و دوره نقاهت بعد از عمل تومور مغزی آستروسیتوما چند هفته است.

2. پرتودرمانی:

در رادیوتراپی از پرتوهای پرانرژی ایکس یا پرتوهای پروتون برای کشتن سلول‌های سرطانی و جلوگیری از رشد آن‌ها استفاده می‌کنند. رادیوتراپی اغلب پس از جراحی و برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده تومور استفاده می‌شود.

پرتودرمانی خارجی رایج ترین شکل این روش درمانی است که پرتوها را روی نواحی خاصی از مغز متمرکز می‌کند. پروتون‌درمانی شکل پیشرفته‌ای است که امکان هدف‌گیری دقیق‌تری را فراهم می‌کند و در عین حال آسیب به بافت‌های سالم را به حداقل می‌رساند.

3. شیمی‌درمانی:

شیمی‌درمانی شامل استفاده از داروهای مختلف برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا مهار رشد آن‌ها است. این داروها را می‌توان به صورت خوراکی، داخل وریدی یا مستقیما در مایع مغزی نخاعی تجویز کرد.

شیمی‌درمانی معمولا برای آستروسیتومای با درجه بالا، به ویژه گلیوبلاستوما استفاده می‌شود. این روش ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با سایر درمان‌ها استفاده شود.

4. درمان هدف‌مند:

در درمان‌های هدف‌مند هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی با تداخل در مسیرهای مولکولی خاص درگیر در رشد تومور است. این درمان‌ها ممکن است در ترکیب با سایر درمان‌ها یا به عنوان گزینه‌ای مستقل مورد استفاده قرار گیرند.

پروفایل مولکولی تومور ممکن است به شناسایی تغییرات ژنتیکی خاص یا نشان‌گرهای زیستی که می‌توانند با داروهای انتخابی مورد هدف قرار گیرند، کمک کند.

5. کارآزمایی های بالینی:

مشارکت در کارآزمایی‌های بالینی دسترسی به درمان‌ها و درمان‌های تجربی را که از نظر ایمنی و اثربخشی ارزیابی می‌شوند، فراهم می‌کند. آزمایشات بالینی به پیشرفت درک و درمان تومورهای مغزی آستروسیتوما کمک می‌کنند.