دیسک کمر ؛ بیرون زدگی دیسک کمر و آنچه باید درباره آن بدانید
اگر نگران دیسک کمر هستید، احساس گزگز در پا دارید و احساس دردهای کمر شدید دارید حتما این مقاله را بخوانید ابتدا توضیح کوتاهی در مورد دیسک کمر داده ایم که دیسک کمر چیست، سپس نظر دکتر یزدان پناهی متخصص جراحی مغز و اعصاب را در مورد خوب شدن دیسک کمر و در ادامه ویدیو نتیجه جراحی دیسک کمر و رضایت بیماران، که می تواند برای شما بسیار امیدبخش باشد و در پایان ویدیو جراحی دیسک کمر میکروسکوپی را خواهید دید
حتما تا کنون اصطلاح بیرون زدگی دیسک کمر یا فتق دیسک کمر را شنیده اید. البته عامه مردم در صورت تجربه این اختلال، عمدتا از اصطلاح “دیسک کمر دارم” برای آن استفاده می کنند، همه انسان ها دیسک کمر دارند. در این مقاله به بیان جزییات مربوط به بیرون زدگی دیسک کمر خواهیم پرداخت. همچنین خواهیم دید که از دید یک پزشک متخصص جراحی مغز و اعصاب خوب مانند دکتر محمود یزدان پناهی چگونه می توان اختلالات مربوط به دیسک کمر را بهبود بخشید.
آیا دیسک کمر خوب می شود
رضایت بیماران پس از جراحی
من قطع نخاع شده بودم
داخل اتاق عمل و تنگی نخاع
عمل میکروسکوپی دیسک کمر
دیسک کمر چیست؟
ساختار ستون فقرات به گونه ای است که ۲۴ مهره به صورت منظم بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. از بین ۲۴ ستون فقرات، پنج مهره در ناحیه ستون فقرات کمری واقع شده اند. فاصله بین هر مهره تا مهره بعدی نیز به کمک بالشتک های ضربه گیر ژله ای تحت عنوان دیسک اشغال شده است. مجموعه مهره ها و دیسک ها دارای حفره هایی در مرکز خود هستند که نخاع از درون آن ها عبور می کند. به این ترتیب نخاع و رشته های عصبی مرتبط با آن به کمک مهره های ستون فقرات و دیسک ها حمایت می شوند.
هر دیسک از دو قسمت اصلی تقسیم شده است که بخش داخلی آن نرم و ژلاتینی بوده و در قسمت خارجی آن یک حلقه سخت وجود دارد. هر گاه در اثر تصادف یا اعمال یک ضربه سنگین، قسمت داخلی دیسک از طریق حلقه خارجی آن بیرون بزند، به آن بیرون زدگی دیسک کمر اطلاق می شود. بیرون زدگی دیسک کمر یا لغزش دیسک کمر در موارد حاد می تواند به فتق دیسک کمر یا پارگی دیسک کمر منجر گردد.
در هر حال تمامی این حالت ها درد و ناراحتی شدیدی را به فرد تحمیل می کند. زیرا خارج شدن دیسک از جایگاه خود باعث افزایش فشار وارد بر نخاع شده و برای فرد آزار دهنده خواهد بود.
بیرون زدگی دیسک کمر می تواند تمامی فعالیت های روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهد. علت این مساله، افزایش اصطکاک بین مهره های کمر خواهد بود. به این ترتیب، فرد در هنگام راه رفتن، چرخش کمر و یا بلند کردن اجسام سنگین، عملکرد مناسبی نداشته و درد شدیدی را احساس خواهد کرد.
علاوه بر مهره ها، بالشتک های ضد ضربه ژله ای نیز در بین مهره ها قرار گرفته اند. این بالشتک ها که تحت عنوان دیسک شناخته می شوند، وظیفه محافظت از مهره ها را بر عهده دارند. در واقع، در اثر سوانح و حوادث مختلف یا فعالیت های روزمره، ممکن است مهره های کمر تحت تاثیر ضربه های شدید یا خفیف قرار گیرند. وجود این دیسک ها کمک می کند تا کمترین آسیب به مهره ها وارد گردد. زیرا در صورتی که دیسک های کمر دچار آسیب گردند، اصطکاک بین مهره ها افزایش یافته و فرد در انجام کارهای خود با مشکل مواجه می شود.
گاهی شدت ضربه وارد به کمر چنان زیاد است که دیسک کمر از جای خود لغزش پیدا می کند. جابجایی دیسک در بین مهره ها باعث ایجاد فشار بر روی کانال نخاعی می گردد. این حالت را بیرون زدگی دیسک کمر می نامند که در شرایط حاد، به فتق دیسک کمر یا پارگی دیسک کمر تبدیل می شود.
در بسیاری از موارد، درد ناشی از آسیب دیسک ها و ساییدگی مهره ها بر روی یکدیگر، غیر قابل تحمل است. معمولا در چنین شرایطی، بهترین کار مراجعه به یک پزشک مغز و اعصاب خوب و مجرب است. پزشک متخصص بر اساس معاینات فیزیکی و با بررسی تصاویر تهیه شده از ستون فقرات، برای رفع این اختلال برنامه ریزی خواهد کرد.
علائم بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟
به طور کلی، ستون فقرات شامل یک شبکه بسیار پیچیده از اعصاب و عروق خونی است. در نتیجه، بیرون زدگی دیسک کمر می تواند فشار وارد بر اعصاب و ماهیچه های اطراف آن را تشدید کند. در واقع، بیرون زدگی دیسک کمر به معنای خارج شدن از محل خود و افزایش فشار وارد بر نخاع است. از آنجا که عمده فعالیت های هر فرد به عملکرد صحیح کمر و ستون فقرات کمری او وابسته است، بنابراین هر گونه ضربه و آسیب در این ناحیه بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می گذارد. آگاهی و توجه به علائم بیرون زدگی دیسک کمر به فرد کمک می کند تا در اسرع وقت برای درمان آن اقدام نماید.
اصلی ترین و مهم ترین علائم بیرون زدگی دیسک کمر، درد شدید در نواحی اطراف دیسک آسیب دیده است. با این حال، معمولا علائم دیگری نیز همراه با درد کمر ظاهر می شوند که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:
- احساس درد و بی حسی که عمدتا در یک طرف بدن اتفاق می افتد
- درد شدیدی که تا نواحی بازوها و پاها منتشر می شود
- احساس درد در هنگام شب که با انجام برخی حرکات تشدید می گردد
- درد شدید در ناحیه کمر که با ایستادن یا نشستن تشدید خواهد شد
- احساس درد در هنگام پیاده روی حتی برای مسافت های کوتاه
- ضعف عضلانی بدون علت خاص
- سوزن سوزن شدن، درد و یا احساس سوزش در ناحیه آسیب دیده
علائم بیرون زدگی دیسک کمر در هر فرد با دیگری متفاوت است. برای مثال، گاهی بروز درد دیسک کمر برای یک فرد با بی حسی و گزگز همراه است. در حالی که برای شخص دیگر، ممکن است درد شدید به همراه ضعف عضلات و بی حسی بروز کند. در هر حال، مشاهده علائم بیرون زدگی دیسک کمر که در بالا به آن ها اشاره شد، فرد را ملزم می کند تا در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب خوب مراجعه نماید.
علل بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟
به طور کلی، بیرون زدگی دیسک کمر زمانی اتفاق می افتد که حلقه بیرونی دیسک، ضعیف یا پاره شود. این مساله باعث می گردد تا قسمت ژله ای داخلی دیسک، بیرون بزند. در نتیجه، فشار وارد بر نخاع افزایش پیدا کرده و شخص احساس درد شدیدی خواهد داشت.
بیرون زدگی دیسک کمر با افزایش سن و فرسودگی مهره ها و دیسک های کمر افزایش پیدا می کند. البته کاهش محتوای مایع محافظ دیسک های کمر و ستون فقرات نیز در این مورد بی تاثیر نخواهد بود. در هر صورت، انجام حرکات آسیب زا احتمال وقوع بیرون زدگی دیسک را در سنین بالا زیاد می کند.
حرکات غیر صحیح مانند بلند کردن اجسام سنگین به صورت غیر اصولی و یا چرخش ناگهانی کمر نیز از علل بیرون زدگی دیسک کمر به حساب می آیند. برای افرادی که به دلیل شغل خود ناچار به بلند کردن اجسام سنگین و یا بزرگ هستند، فشار وارد بر ستون فقرات و دیسک ها بیشتر از حالت طبیعی خواهد بود. در نتیجه، ممکن است در حین انجام کار به اختلال بیرون زدگی دیسک کمر دچار شوند.
اضافه وزن بالا و افزایش فشار وارد بر ستون فقرات کمری را نیز می توان یکی از علل اصلی بیرون زدگی دیسک کمر دانست. بنابراین، انتخاب یک سبک زندگی مناسب، افزایش تحرک و قرار دادن ورزش در برنامه روزمره و همچنین، مصرف غذاهای سالم و کم چرب می تواند از بروز این واقعه جلوگیری به عمل آورد.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که خارج شدن دیسک از جای خود و لغزش آن عمدتا در مردان بیش از زنان به چشم می خورد.
تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر چگونه انجام می گیرد؟
ابتلا به اختلال بیرون زدگی دیسک کمر برای هر فردی آزاردهنده خواهد بود. درد شدید، بی حسی و گزگز در یک طرف بدن عملا می تواند کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، لازم است فرد به محض مشاهده نشانه های اولیه، به یک متخصص مغز و اعصاب خوب مراجعه نماید.
در گام اول، انجام معاینات فیزیکی به پزشک کمک می کند تا منبع درد و ناراحتی را بهتر تشخیص دهد. یک متخصص مغز و اعصاب، همه قسمت های ستون فقرات را از نظر وجود ناهنجاری ها و یا تغییر شکل بررسی می کند. چک کردن عملکرد عصبی و قدرت عضلانی افراد، بخشی از این معاینات به حساب می آیند. زمان شروع علائم و احساس درد در ناحیه کمر برای پزشک متخصص اهمیت دارد. از سوی دیگر فعالیت هایی که می توانند درد را افزایش دهند باید حتما برای پزشک تشریح گردند. علاوه بر این، پزشک باید این نکته را بررسی کند که آیا هنگام حرکت یا لمس ناحیه آسیب دیده، فرد احساس درد دارد یا خیر. بررسی سوابق پزشکی و همچنین جراحی های احتمالی در گذشته نیز اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک معالج قرار خواهد داد.
در ادامه، پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام برخی آزمایش ها و تصویربرداری های تشخیصی را به بیمار توصیه می کند. زیرا تصویربرداری از نواحی آسیب دیده به پزشک کمک می کند تا اطلاعاتی را درباره وضعیت استخوان ها، مهره ها و ماهیچه های ستون فقرات به دست آورد. برخی از مهم ترین روش های تصویربرداری که جراح و پزشک متخصص مغز و اعصاب از آن ها برای تشخیص بهتر استفاده می کند عبارتند از:
- عکس برداری اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- اسکن های ام آر آی
- دیسکو گرام ها
از دید دکتر محمود یزدان پناهی و بسیاری از پزشکان متخصص دیگر، معمولا لازم است برای تشخیص علل بیرون زدگی دیسک کمر، دو یا چند مورد از روش های بالا مورد استفاده قرار گیرند. توجه به جزئیات و ترکیب نتایج حاصل از این نوع تصویربرداری ها به پزشک معالج کمک می کند تا علت درد، ضعف و ناراحتی بیمار را به خوبی تشخیص دهد. مسلما تشخیص دقیق علت بیرون زدگی دیسک کمر به یافتن بهترین راه حل درمانی کمک خواهد کرد.
عوارض بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟
در صورتی که بیرون زدگی دیسک کمر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نگردد، اعصاب فرد به طور دائمی آسیب خواهد دید. به طوری که گاهی بیرون زدگی دیسک، تکانه های عصبی در قسمت پایین کمر و پاها را قطع خواهد کرد. هر چند این عارضه در موارد نادر رخ می دهد، اما نمی توان احتمال وقوع آن را نادیده گرفت. در هر حال، آسیب دائمی عصبی ناشی از بیرون زدگی دیسک کمر ممکن است کنترل روده یا مثانه فرد را برای همیشه تحت تاثیر قرار دهد.
پیش از این اشاره کردیم که بی حسی، گزگز و ضعف در یک طرف بدن، از علائم شایع بیرون زدگی دیسک کمر به حساب می آیند. علت این مساله افزایش فشار وارد بر نخاع و رشته های عصبی از سوی دیسک کمر است. به این ترتیب، اشخاصی که به این اختلال مواجه می شوند، پس از مدتی دچار بی حسی در قسمت داخلی ران، پشت پاها و طرف راست روده خواهند شد.
علائم بیرون زدگی دیسک کمر ممکن است به مرور زمان کاهش و یا افزایش داشته باشند. چنانچه افراد نتوانند فعالیت های سابق خود را ادامه داده و یا توانایی آن ها برای انجام برخی کارها به حداقل رسیده باشد، مراجعه به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب خوب برای آن ها الزامی خواهد بود.
درمان بیرون زدگی دیسک کمر چگونه است؟
با توجه به اینکه بیرون زدگی دیسک کمر فشار وارد بر نخاع و رشته های عصبی را افزایش می دهد، بنابراین درد و ضعف در ناحیه آسیب دیده اجتناب ناپذیر خواهد بود. این نکته را در نظر داشته باشید که درمان بیرون زدگی دیسک کمر در گام های اولیه، عمدتا با درمان های محافظه کارانه پیگیری می شود. البته این مساله، کاملا به وضعیت بیمار و ناراحتی وی و میزان بیرون زدگی دیسک کمر بستگی خواهد داشت.
بسیاری از متخصصین مغز و اعصاب از جمله دکتر محمود یزدان پناهی، معمولا در جلسات اولیه مراجعه بیمار، استراحت کامل و انجام برخی ورزش های اصلاحی را به او توصیه می کنند. حتی گاهی لازم است افراد تحت نظارت همزمان یک متخصص مغز و اعصاب و یک فیزیوتراپیست ماهر، تمرینات ورزشی خود را دنبال کنند.
حرکات اصلاحی معمولا شامل حرکات کششی برای تقویت عضلات پشت و اطراف آن است. این کار به کاهش درد ناشی از بیرون زدگی دیسک کمر کمک می کند. سرما درمانی و گرما درمانی و ورزش در آب نیز از روش های درمانی کم تهاجمی برای رفع بیرون زدگی دیسک کمر به حساب می آیند.
بیمار باید تا زمان تکمیل درمان خود و حتی پس از آن، از بلند کردن انواع وزنه های سنگین و یا قرار گرفتن در موقعیت های دردناک و آسیب زا پرهیز کند. در زمان درمان بیرون زدگی دیسک کمر، انجام هر گونه فعالیت هایی که ضعف عضلانی و یا سفتی مفاصل را در بر داشته باشند، ممنوع است. اما افراد می توانند با انجام حرکات کششی و بدون فشار مانند پیاده روی اصولی به تسریع درمان خود کمک کنند.
مصرف مسکن های بدون نسخه برای کاهش درد ناشی از این اختلال مفید است. هر چند برای برخی از افراد داروهای بدون نسخه تاثیر زیادی نداشته و آن ها را ملزم به استفاده از داروهای قوی تر خواهد کرد. بعضی از مهم ترین داروهایی که متخصص مغز و اعصاب برای این گونه افراد تجویز می کنند عبارتند از:
- شل کننده های عضلانی برای رفع اسپاسم های عضلانی
- تجویز برخی مسکن های قوی مانند مورفین
- داروهای ضد درد عصبی مانند دولوکستین و گاباپنتین
عمده درمان های محافظه کارانه برای بیماران مبتلا به بیرون زدگی دیسک کمر، در مدت شش هفته به نتیجه خوبی خواهند رسید. اما گاهی شدت اختلال در برخی افراد چنان زیاد است که با گذشت این مدت زمان نیز همچنان درد و عملکرد ضعیف آن ها ادامه دارد. در چنین مواردی انجام جراحی دیسک کمر از سوی پزشک معالج توصیه می شود.
درمان دیسک کمر با لیزر از روش های نوین و بسیار کم عارضه درمان است که توسط دکتر محمود یزدان پناهی در تهران انجام می گیرد
جراحی دیسک برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر چگونه است؟
برای افرادی که به درمان های غیر تهاجمی پاسخ مناسبی نداده باشند، انجام جراحی دیسک کمر توصیه می شود. جراح مغز و اعصاب در طول این نوع عمل جراحی، قسمت های آسیب دیده یا بیرون زده دیسک را بر می دارد؛ بدون آن که کلیت دیسک خارج گردد. به این روش جراحی دیسک کمر، جراحی میکرودیسککتومی می گویند.
علاوه بر روش میکرودیسککتومی، روش دیگری نیز وجود دارد که طی آن جراح مغز و اعصاب از یک دیسک جایگزین استفاده می کند. در واقع، گاهی فرسودگی دیسک و یا پارگی آن به حدی است که نمی توان آن را ترمیم نمود. در چنین مواردی، جراح مغز و اعصاب دیسک را خارج کرده و از یک دیسک مصنوعی به جای آن استفاده می کند.
البته ممکن است در برخی موارد، دیسک خارج شده و مهره های کمر به یکدیگر جوش بخورند. این روش جراحی همراه با لامینکتومی و فیوژن ستون فقرات، پایداری مهره ها و دیسک ها را افزایش داده و وضعیت بیمار را بهبود می بخشد.
آیا درمان بیرون زدگی دیسک کمر موثر است؟
بدون شک درمان بیرون زدگی دیسک کمر تحت نظارت یک پزشک متخصص مغز و اعصاب خوب می تواند کیفیت زندگی فرد را بالا ببرد. به طور کلی، انجام درمان های محافظه کارانه به شخص کمک می کند تا شدت درد خود را کاهش دهد. حتی برای افرادی که به این درمان ها پاسخ مناسبی نمی دهند، کمک گرفتن از روش های جراحی بسیار مفید خواهد بود. در هر صورت، درمان بیرون زدگی دیسک کمر به بیمار کمک می کند تا پس از گذشت ۶ هفته یا کمی بیشتر به زندگی عادی خود باز گردد.
چگونه می توان از بیرون زدگی دیسک کمر پیشگیری کرد؟
اگر چه بیرون زدگی دیسک کمر در اثر حادثه یا ضربه اجتناب ناپذیر به نظر می رسد، اما رعایت برخی نکات می تواند از وقوع آن جلوگیری به عمل آورده و یا خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک را کاهش دهد. به عنوان مثال، بهتر است برای بلند کردن اجسام از تکنیک های ایمن استفاده کنید. به این ترتیب که ابتدا خم شده و پس از بلند کردن جسم، با تکیه بر مفصل زانو بایستید نه از طریق مهره های کمر. همچنین، استفاده از یک رژیم غذایی مناسب و حفظ وزن استاندارد، به کاهش فشار وارد بر ستون فقرات و دیسک کمر کمک می کند.
ثابت ماندن در یک موقعیت، در طولانی مدت خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک کمر را افزایش می دهد. بنابراین بهتر است به مدت طولانی ننشینید و یا نایستید؛ بلکه به صورت دوره ای این حرکات را انجام دهید. یعنی پس از مدت زمان مشخصی از حالت نشسته خارج شده و بایستید یا کمی قدم بزنید. انجام حرکات کششی نیز به صورت دوره ای و در طول روز به تقویت عضلات پشت کمک کرده و مانع از آسیب دیسک های کمر در آینده خواهد شد. به طور کلی تقویت عضلات کمر، پاها و شکم با انجام برخی تمرینات ورزشی، کمک شایانی به حفظ سلامت ستون فقرات خواهد کرد.
کمر و ستون فقرات را می توان به عنوان اصلی ترین اندام در حفظ تعادل بدن دانست. ستون فقرات انسان از ۲۴ مهره اصلی تشکیل شده است که در نواحی گردن، ستون فقرات قفسه سینه و ستون فقرات کمر توزیع شده اند. مهره های کمر، حفره هایی در مرکز خود دارند که مسیر حرکت نخاع و رشته های عصبی آن را تامین می سازند. بنابراین ستون فقرات علاوه بر حفظ تعادل بدن، وظیفه محافظت از نخاع و رشته های عصبی مربوط به آن را نیز بر عهده خواهد داشت این ستون بدن خود را جدی بگیرید.