کمردرد دومین علت مراجعه بیماران به مراکز درمانی می‌باشد و بیش از 80% مردم حداقل یک نوبت در طی زندگی خود، گرفتگی عضلات کمر را تجربه کرده‌اند. همچنین کمردرد مهم‌ترین علت بروز ناتوانی در افراد زیر 45 سال را به خود اختصاص می‌دهد.
کمردرد علل مختلفی می‌تواند داشته باشد؛ برخی از شایع‌ترین علل ایجاد کمردرد عبارتند از:
- گرفتگی عضلات کمر یا اسپاسم عضلانی
- مشکلات مرتبط با دیسک کمر مثل بیرون زدگی و یا پارگی دیسک‌ها
- آرتروز ستون فقرات و تنگی کانال نخاعی
- تومورها و…
تشخیص علت کمردرد فقط توسط پزشک متخصص امکان پذیر است. به همین جهت در صورتی که با کمردرد دست و پنجه نرم می‌کنید، می‌توانید به مطب یا مراکز تحت قرارداد با دکتر محمود یزدان پناهی، جراح متخصص مغز و اعصاب، مراجعه نمایید. همچنین برای مشاهده ویدئوهایی در این زمینه می توانید پیج اینستاگرام دکتر یزدان پناهی را دنبال کنید.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
گرفتگی عضلات کمر و کتف
گرفتگی عضلات کمر یکی از شایع‌ترین شکایات بیماران به هنگام مراجعه به پزشک می‌باشد. می‌توان گفت که همه افراد، حداقل یک بار، در طول زندگی خود، گرفتگی عضلات کمر را تجربه کرده‌اند.
گرفتگی عضلات کمر عمدتا به دنبال انجام فعالیت‌های سنگین جسمانی، مثل بلند کردن اجسام سنگین و یا ورزش‌هایی مثل بدن‌سازی رخ می‌دهد؛ از این رو، شیوع گرفتگی عضلات کمر در افراد جوان و بخصوص مردان بیشتر می‌باشد.
یکی دیگر از علل گرفتگی عضلات کمر، بی‌تحرکی طولانی مدت می‌باشد. افرادی که برای ساعات طولانی روی صندلی می‌نشینند، مثل کارمندان، رانندگان تاکسی، دانشجویان و … بیشتر در معرض گرفتگی عضلات کمر هستند.
در نقطه مقابل، راه رفتن و دویدن‌های طولانی مدت، مثل دوندگان حرفه‌ای، نیز منجر به بروز گرفتگی عضلات کمر میشود.
یکی دیگر از علل گرفتگی عضلات کمر، مشکلات سایکوسوماتیک (Psychosomatic) و یا روان پزشکی می‌باشد. افرادی که دچار افسردگی و یا اضطراب شدید هستند، ممکن است که دچار گرفتگی‌های عضلانی مکرر در ناحیه کمر شوند.
گرفتگی عضلات کتف، عمدتا به صورت پرش‌های عضلانی (Muscle twitches) است و عمدتا منشا عصبی دارد؛ به عبارتی پس از اضطراب و عصبانیت شدید، ممکن است که فرد این وضعیت را تجربه نماید. ممکن است که همراه با پرش‌های عضلانیِ رخ داده در کتف، بیمار در نواحی پشت، بازو، ساعد و انگشتان و … نیز دچار پرش‌های عضلانی شود.
گرفتگی مداوم و اسپاسم عضلات کتف، ممکن است که به علت گرفتگی عضلات گردن باشد. افرادی که برای مدت طولانی، سر و گردن خود را در موقعیت نامناسب قرار می‌دهند، مثل دانش آموزان و دانشجویانی که در وضعیت نامناسب درس می‌خوانند، ممکن است که دچار گرفتگی عضلات گردن یا کتف شوند.
| دیگران می خوانند: شکستگی مهره کمر |
علائم گرفتگی عضلات کمر
گرفتگی عضلات کمر، عمدتا به شکل یک درد ناگهانی در ناحیه کمر بروز پیدا می‌کند. این افراد، عمدتا پس از بلند کردن یک جسم سنگین، دچار درد شدید در ناحیه کمر می‌شوند.
اگر عضلات کمر این افراد (عضلاتی که به صورت دو نوار پهن در دو طرف ستون مهره‌ها کشیده شده‌اند و در اصطلاح عامیانه، به آن‌ها عضلات فیله می‌گویند) ، را لمس کنیم، متوجه می‌شویم که عضلات آن‌ها کاملا سفت شده است و ممکن است که حالت تخته‌ای به خود گرفته باشند.
درد و گرفتگی عضلانی عمدتا یک طرفه است؛ به عبارتی بیمار فقط در یک طرف کمر خود دچار درد است و زمانی که عضلات را لمس کنیم، عضلات طرفی که دچار گرفتگی شده، کاملا سفت است؛ این در حالی است که عضلات طرف مقابل نرم است. چون در عمده موارد، عضلات یک طرف دچار گرفتگی میشود، فرد به همان سمت خم میشود و خم شدن به سمت مقابل، منجر به درد شدید کمری میشود.
درد این بیماران به دنبال خم و راست شدن تشدید می‌یابد؛ بنابراین این افراد از خم و راست شدن اجتناب می‌کنند و به صورت راست می‌نشینند.
گرفتگی عضلات کمر چقدر طول می‌کشد؟
عمده موارد گرفتگی عضلات کمر، نیازی به اقدام درمانی خاصی ندارد و ظرف یک الی دو هفته، به صورت کامل بهبود می‌یابند. البته لازم به ذکر است که مدت برطرف شدن این گرفتگی، بسته به سن فرد و همچنین شدت اسپاسمِ ایجاد شده، متغیر می‌باشد.
اگر علائم بیمار ظرف دو هفته برطرف نشد، مراجعه به پزشک توصیه میشود؛ چون ممکن است که فرد علاوه بر گرفتگی عضلات، دچار مشکلات دیگری مثل پارگی و بیرون زدگی دیسک کمر شده باشد.
| بیشتر بخوانید: درد کمر و لگن |
گرفتگی عضلات کمر در بارداری
به دلیل افزایش وزنِ ایجاد شده در طی بارداری، فشارِ وارد شده به عضلات و دیسک‌های کمری افزایش می‌یابد و همین مورد، باعث میشود که شیوع گرفتگی عضلات کمر و بیرون زدگی دیسک کمر در بارداری افزایش یابد.
عمده موارد گرفتگی عضلات کمر در بارداری به صورت خودبخودی بهبود می‌یابد و جای نگرانی ندارد. شایان ذکر است که اگر فرد در سه ماهه‌ی سوم بارداری باشد، گرفتگی‌های عضلانی می‌تواند مرتبط با انقباضات رحمی و زایمان زودرس (Preterm labor) باشد.
ورزش برای گرفتگی عضلات کمر
انجام یکسری حرکات اصلاحی به برطرف شدن زودتر گرفتگی عضلات کمر و همچنین کاهش درد بیمار کمک می‌کند. برخی از حرکات موثر در این زمینه عبارتند از:
حرکت شماره یک:
- بر روی زانوهای خود قرار بگیرید و کف دستان خود را بر روی زمین بگذارید؛ به نحوی که آرنج شما کاملا صاف باشد.
- مقداری کمر خود را به سمت پایین قوس دهید و نفس عمیق بکشید.
- همزمان که بازدم را انجام می‌دهید، گردن خود را به سمت عقب ببرید و سقف را نگاه کنید.
- این کار را برای 5 تا 10 بار در روز تکرار نمایید.
حرکت شماره دو:
- بر روی زمین یا تخت دراز بکشید (ترجیحا بر روی یک سطح صاف دراز بکشید)
- دستان خود را به موازات بدن خود قرار دهید.
- کمر خود را برای چند سانتی متر بالا بیاورید و نگه دارید.
- این حرکت را برای 5 الی 10 بار در روز تکرار نمایید.
حرکت شماره سه:
- بر روی زمین زانو بزنید و پاهای خود را باز کنید.
- تنه و دستان خود را به سمت بالا بکشید
- سپس به سمت جلو خم شوید؛ به نحوی که قفسه سینه با ران برخورد نماید. در این وضعیت، دستان شما باید کاملا کشیده باشد و کف دستان شما بر روی زمین قرار گرفته باشد.
- این وضعیت را برای 30 الی 60 ثانیه نگه دارید.
- این حرکت را برای 5 الی 10 بار در روز تکرار نمایید.
حرکت شماره چهار:
- روی یک صندلی بنشینید و کف دستان خود را بر روی زانوهای خود قرار دهید.
- به آرامی کمر خود را به سمت جلو خم نمایید و سعی کنید قفسه سینه خود را به زانوهای خود برسانید.
- این وضعیت را برای 30 ثانیه نگه دارید.
- سپس به آرامی، به کمک بازوهای خود، کمر خود را راست کنید.
- این حرکت را برای 3 الی 5 بار در روز تکرار نمایید.
حرکت شماره پنج:
- بر روی زمین دراز بکشید؛ به نحوی که شانه‌ها و پشت کاملا به زمین چسبیده باشد.
- زانوهای خود را خم کنید؛ به نحوی که کف پاهای شما با زمین تماس داشته باشد.
- زانوهای خود را به میزان 45 درجه به سمت راست ببرید و برای ده ثانیه نگه دارید.
- سپس زانوهای خود را به میزان 45 درجه به سمت چپ ببرید و برای ده ثانیه نگه دارید.
- این حرکت را برای 5 الی 10 بار در روز تکرار نمایید.
برای گرفتگی کمر چه بخوریم؟
تحقیقات به عمل آمده نشان داده است که مصرف فیبرها مثل میوه و سبزیجات، روغن زیتون، زنجبیل، کلم پیچ، بروکلی، اسفناج، چای سبز، آووکادو، حبوبات، لبنیات، ماهی، مغزها و… می‌تواند در بهبود گرفتگی کمر و رفع آن کمک کننده باشد. همچنین استفاده از ویتامین D می‌تواند در بهبود مشکلات کمری مثل گرفتگی عضلانی بسیار موثر باشد.
شایان ذکر است که تحقیقات نشان داده است که مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع مثل فست فودها، می‌تواند روند رفع گرفتگی عضلانی را به تعویق اندازد.
| دیگران می خوانند: رگ به رگ شدن کمر |
درمان گرفتگی عضلات کمر
تقریبا همه موارد گرفتگی عضلات کمر، حتی اگر تحت درمان قرار نگیرند، به صورت خودبخود بهبود می‌یابند؛ ولی با توجه به درد و محدودیت حرکتی‌ای که این بیماران دارند، معمولا ما درمان را برای بیماران شروع می‌کنیم.
یکی از ارکان اصلی در درمان این بیماران، استراحت می‌باشد. ممکن است که برای 24 الی 48 ساعت برای این بیماران استراحت مطلق تجویز گردد و پس از آن، بیمار به مرور و به آرامی فعالیت‌های روزمره خود را از سر می‌گیرد. این بیماران باید از اعمال هرگونه فشار مظاعف به کمر (مثل ورزش‌های سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین) پرهیز کنند؛ چون منجر به تشدید گرفتگی عضلانی در این افراد میشود.
استفاده از داروها مثل مسکن‌ها (ناپروکسن، ملوکسی‌کام) و شل کننده‌های عضلانی (باکلوفن، متوکاربامول، سیکلوبنزاپارین) می‌تواند در بهبود درد این بیماران و از بین بردن اسپاسم موثر باشد. ماساژ و فیزیوتراپی می‌تواند درد این بیماران را کاهش دهد. ماساژ با پمادهای پیروکسی‌کام (روهامین) و پنجه شیطان می‌تواند در کاهش علائم و درد این بیماران موثر باشد.
درمان گرفتگی عضلات کمر در خانه
به کمک استراحت، ماساژ با پمادهای مسکن و کمپرس‌های سرد و گرم می‌توان گرفتگی خفیف عضلات کمر را در خانه درمان نمود. توجه داشته باشید که در موارد شدیدتر باید حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید، چراکه ممکن است به جراحی ستون فقرات نیاز داشته باشید.
البته لازم به ذکر است که اگر علائم شما برای بیش از دو هفته ادامه پیدا کند، به پزشک مراجعه نمایید؛ چون ممکن است که دچار بیرون زدگی دیسک کمر و پارگی دیسک کمر شده باشید. علائم دیسک کمر خفیف، مانند گرفتگی عضلانی، فقط کمردرد است که به همین دلیل، ممکن است که با گرفتگی عضلانی اشتباه گرفته شود. در چنین مواردی، با کمک جراحی دیسک کمر با لیزر که از روش‌های پرکاربرد جراحی مغز و اعصاب است، استفاده نمود. همچنین در این بازه زمانی، باید از کارهایی که برای دیسک کمر ضرر دارد، پرهیز نمود و می‌توان از آب درمانی دیسک کمر استفاده کرد.
قرص برای گرفتگی عضلات کمر
همانطور که گفته شد، با کمک مسکن‌ها (مثل ملوکسی‌کام و ناپروکسن) و همچنین شل کننده‌های عضلانی (مثل متوکاربامول و باکلوفن) می‌توان بیمار را درمان نمود. این داروها، داروهایی پرکاربرد (در زمینه دیسک کمر، دیسک گردن، گرفتگی عضلانی و…) هستند.
در عمده موارد، با توجه به نقش حفاظتی ویتامین D در مشکلات کمری، یک دوز ویتامین D داخل عضلانی نیز برای بیماران تجویز می‌گردد.
درمان گرفتگی عضلات کمر در طب سنتی
طبق منابع موجود در طب سنتی، استفاده از زنجبیل، شیرین بیان و ماساژ با روغن بابونه و پماد پنجه شیطان (Harpagophytum) می‌تواند در درمان گرفتگی عضلات کمر موثر باشد.
منابع:
