بیوپسی یا نمونه برداری از تومور مغزی

نمونه برداری از تومور مغزی یا بیوپسی تومور مغزی یک روش جراحی است که در آن نمونه‌ای از بافت تومور برای مطالعه بیش‌تر در آزمایشگاه برداشته می‌شود. بیپوسی تومور مغزی در ارائه تشخیص قطعی، تعیین گزینه‌های درمانی و درک ویژگی‌های تومور نقش مهمی ایفا می‌کند. این جراحی توسط یک متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود و یک تیم پزشکی بافت را در آزمایشگاه تحلیل می‌کنند.

دکتر محمود یزدان پناهی یکی از بهترین جراحان مغز و اعصاب کشور است که با تیمی متشکل از پزشکان حرفه‌ای، تمام مراحل درمان بیماری‌های مغزی را انجام می‌دهند. برای دریافت اطلاعات بیش‌تر راجع به مراحل درمان تومور مغزی یا بیماری‌های دیگر، پیج اینستاگرام دکتر یزدان پناهی را دنبال کنید.

بیوپسی تومور مغزی چیست؟

بیوپسی تومور مغزی یا نمونه برداری از تومور مغزی یک روش پزشکی است که برای گرفتن نمونه‌ای از بافت مغز برای تجزیه و تحلیل بیش‌تر انجام می‌شود. بیوپسی به تشخیص نوع، درجه و ویژگی‌های تومور کمک می‌کند. این روش معمولا توسط یک جراح مغز و اعصاب با هدف به دست آوردن اطلاعات بیش‌تر در مورد ماهیت تومور و در نتیجه تصمیم‌گیری مناسب‌تر برای درمان تومور مغزی انجام می‌شود.

قبل از بیوپسی، بیمار ممکن است تحت آزمایش‌های تصویربرداری مانند ام آر آی مغز قرار گیرد تا محل و اندازه تومور مشخص شود. نمونه برداری از تومور مغزی بدون این اسکن‌ها امکان‌پذیر نیست. تشخیص تومور مغزی خوش خیم یا تومور مغزی بدخیم نیز از این روش امکان‌پذیر است.

در طول عمل، بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد. پس از آن جراح یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می‌کند تا به مغز دسترسی پیدا کند. در برخی موارد، یک قاب استریوتاکتیک برای هدایت دقیق جراح به محل مورد نظر استفاده می‌شود.

با استفاده از ابزارهای تخصصی، جراح نمونه کوچکی از بافت تومور را با دقت برمی‌دارد. در شرایط خاص، ممکن است چندین نمونه از مناطق مختلف تومور یا از تومورهای مختلف موجود در مغز گرفته شود.

پس از آن نمونه بافت به طور کامل بررسی می‌شود و ویژگی‌های سلولی، جهش‌های ژنتیکی و سایر نشانگرهای مولکولی آن مورد تحلیل قرار می‌گیرد. این تجزیه و تحلیل دقیق به تعیین نوع تومور مانند گلیوما، مننژیوم یا تومور متاستاتیک، درجه‌بندی تهاجمی بودن آن مانند تومور با درجه پایین یا درجه بالا و شناسایی تغییرات مولکولی خاص که می‌تواند درمان‌های هدف‌مند را هدایت کند، کمک می‌کند.

نتایج بیوپسی معمولا چند روز تا چند هفته طول می‌کشد تا نهایی شوند. پس از تایید تشخیص، پزشک متخصص یک برنامه درمانی مناسب را ایجاد می‌کند که ممکن است شامل جراحی، رادیوتراپی تومور مغزی، شیمی‌درمانی و ترکیبی از این رویکردها باشد.

نمونه برداری از تومور مغزی چگونه است؟

روش انجام بیوپسی تومور مغزی بیش‌تر از هر چیزی به محل تومور مغزی بستگی دارد. در ادامه مراحل انجام نمونه برداری از تومور مغزی آورده شده است:

1. برنامه‌ریزی قبل از عمل: قبل از بیوپسی تومور مغزی، آزمایشاتی برای تعیین محل تومور و در نتیجه تعیین دقیق نوع عمل و مراحل جراحی مغز و اعصاب، انجام می‌شود.
2. بیهوشی: قبل از شروع نمونه بردای از تومور مغزی، بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد.
3. دسترسی به تومور: تکنیک‌های مختلفی برای دستیابی به تومور مغزی وجود دارد:
   بیوپسی باز: در بیوپسی باز، کرانیوتومی انجام می‌شود که شامل برداشتن بخشی از جمجمه برای دسترسی مستقیم به تومور است. این به جراح اجازه می‌دهد تا با استفاده از ابزارهای جراحی تومور را به صورت بصری بازرسی و نمونه‌برداری کند. در این بیوپسی از تکنیک‌های نظارت تخصصی مانند الکتروکورتیکوگرافی برای اطمینان از ایمنی ساختارها و عملکردهای مهم مغز استفاده شود.
   بیوپسی آندوسکوپی: در برخی موارد، ممکن است از یک آندوسکوپ، یک لوله بلند و قابل انعطاف با نور و دوربین، برای بیوپسی استفاده شود. آندوسکوپ از طریق یک برش کوچک در جمجمه یا از طریق روزنه‌های طبیعی مانند بینی وارد می‌شود و امکان تجسم و نمونه‌برداری از تومورهای واقع در مناطق صعب‌العبور مغز را فراهم می‌کند.
   بیوپسی استریوتاکتیک: در روش دیگر، بیوپسی استریوتاکتیک ممکن است انجام شود که رویکردی با خطر و تهاجم کم‌تر است. در این روش از هدایت تصویربرداری برای هدف‌گیری دقیق تومور استفاده می‌شود. یک برش کوچک در پوست سر ایجاد شده و یک سوزن یا پروب بیوپسی با استفاده از تجهیزات و نرم افزارهای تخصصی به محل تومور هدایت می‌شود.
4. نمونه‌برداری بافت: پس از دسترسی به تومور، نمونه‌های بافت کوچکی تهیه می‌شود. این نمونه‌برداری می‌تواند شامل استفاده از فورسپس بیوپسی، ساکشن یا سوزن برای استخراج نمونه‌های بافتی یا سلول‌ها از مناطق مختلف تومور باشد.
   در برخی موارد از روشی به نام آنالیز مقطع منجمد در طول بیوپسی استفاده می‌شود. در طی این فرآیند، بخش کوچکی از نمونه بافت به‌سرعت منجمد می‌شود و سپس در حالی که بیمار هنوز در حال جراحی است، این بخش از تومور مغزی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا اطلاعاتی فوری به دست آید که ممکن است در طول جراحی هم مفید واقع شوند.
5. تجزیه و تحلیل پاتولوژی: نمونه‌های بافت جمع آوری شده برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شود. آسیب‌شناسان نمونه‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند تا نوع تومور، درجه و سایر مشخصات مربوطه را شناسایی کنند.
6. مراقبت‌های بعد از عمل: پس از انجام نمونه گیری، بیمار برای بیدار شدن از بیهوشی بعد از عمل مغز به منطقه ریکاوری منتقل می‌شود. تیم پزشکی از نزدیک بیمار را برای هر گونه عارضه احتمالی تحت نظر دارد و دستورالعمل‌هایی را برای دوره نقاهت بعد از عمل تومور مغزی ارائه می‌دهد.

نمونه برداری از مغز چقدر طول میکشد؟

مدت زمان بیوپسی تومور مغزی به عوامل زیادی بستگی دارد و نمی‌توان یک پاسخ مشخص به این سوال داد. با این حال برخی از مهم‌ترین فاکتورهای زمانی این جراحی را در ادامه بررسی کرده‌ایم.

• زمان عمل جراحی: بیوپسی تومور مغزی معمولا چند ساعت طول می‌کشد.
• بیهوشی و آماده‌سازی: زمان مورد نیاز برای تجویز و آماده‌سازی بیهوشی می‌تواند متفاوت باشد و زمان اضافه‌ای را به زمان کل عمل اضافه می‌کند.
• تجزیه و تحلیل پاتولوژی: پس از تهیه نمونه بافت، این نمونه برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شود. زمان آنالیز ممکن است متفاوت باشد، اما معمولا چندین روز طول می‌کشد تا نتایج نهایی بیوپسی دریافت شود.
• تست‌های تشخیصی اضافی: علاوه بر آنالیز پاتولوژی، آزمایش‌های تشخیصی بیش‌تری مانند آزمایش مولکولی یا آنالیز ژنتیکی ممکن است روی نمونه بافت انجام شوند.

 به طور کلی، کل فرآیند نمونه‌برداری از جراحی بیوپسی تا دریافت گزارش آسیب‌شناسی می‌تواند چند روز تا چند هفته طول بکشد.

عوارض نمونه برداری از تومور مغزی

مانند هر روش پزشکی و جراحی دیگری، بیوپسی تومور مغزی دارای خطرات و عوارض جانبی است. در حالی که عوارض نسبتا نادر هستند و این عمل جراحی معمولا بدون خطر در نظر گرفته می‌شود، بهتر است که از خطرات احتمالی آن آگاه باشید. در ادامه برخی از رایج‌ترین عوارض را بررسی کرده‌ایم.

• عفونت: خطر عفونت در محل جراحی یا در مغز وجود دارد، اگرچه برای به حداقل رساندن این خطر از تکنیک‌های استریل دقیق استفاده می‌شود.
• خونریزی: بافت مغز بسیار عروقی است، بنابراین خطر خونریزی حین یا بعد از عمل وجود دارد. جراحان برای کنترل خونریزی اقدامات احتیاطی انجام می‌دهند، اما در برخی موارد، ممکن است جراحی و درمان اضافی مورد نیاز باشد.
• تورم: بافت مغز ممکن است در پاسخ به بیوپسی دچار تورم و ادم موقت شود. این تورم می‌تواند علائمی مانند سردرد، حالت تهوع، تشنج یا حتی نقص عصبی را ایجاد کند. داروها اغلب برای کاهش تورم و کنترل علائم تجویز می‌شوند.
• نقایص عصبی: با توجه به محل تومور و آسیب احتمالی به بافت مغز اطراف، خطر نقایص عصبی موقت یا دائمی وجود دارد.
• تغییرات در عملکرد شناختی: برخی از بیماران ممکن است به دنبال نمونه برداری از تومور مغزی تغییراتی در حافظه، تمرکز یا سایر توانایی‌های شناختی داشته باشند. این تغییرات معمولا موقتی هستند و با گذشت زمان بهبود می‌یابند.
• نشت CSF: در موارد نادر، روش بیوپسی می‌تواند باعث نشت مایع مغزی نخاعی شود؛‌ مایعی که مغز و نخاع را احاطه کرده است.

تفسیر جواب نمونه برداری از تومور مغزی

تفسیر نتایج بیوپسی تومور مغزی معمولا توسط یک پاتولوژیست انجام می‌شود که نمونه بافت به دست آمده در طول بیوپسی را بررسی می‌کند. در ادامه برخی از جنبه‌های کلیدی خواندن نتایج بیوپسی آورده شده است:

• تشخیص: نتیجه بیوپسی نشان‌دهنده نوع تومور موجود در مغز خواهد بود. انواع مختلفی از تومورهای مغزی از جمله گلیوما، مننژیوم و تومورهای متاستاتیک وجود دارد. تشخیص خاص برای تعیین برنامه درمانی مناسب بسیار مهم است.
• تعیین درجه: به تومورهای مغزی اغلب درجه‌ای اختصاص داده می‌شود که نشان‌دهنده تهاجمی بودن یا سطح بدخیمی آن‌ها است. نمرات می تواند از I (کم‌ترین تهاجمی) تا IV (پرخاشگرانه‌ترین) متغیر باشد.
• نشان‌گرهای مولکولی: در سال‌های اخیر، آزمایش مولکولی در تشخیص تومور مغزی اهمیت زیادی پیدا کرده است. نتایج بیوپسی شامل اطلاعاتی در مورد جهش‌های ژنتیکی خاص یا تغییرات در تومور است.
• مرزهای تومور: نتایج بیوپسی می‌تواند نشان دهد که مرزهای تومور چقدر مشخص است. از این اطلاعات برای درمان تومور و در صورت امکان جراحی برای حذف کامل آن استفاده می‌شود.
• نفوذ: نتایج ممکن است میزان تهاجم سلول‌های تومور به بافت طبیعی مغز مجاور را توصیف کند.
• ویژگی‌های اضافی: گزارش بیوپسی همچنین ممکن است شامل جزئیاتی در مورد ویژگی‌های تومور مانند درگیری عروق خونی، نکروز (بافت مرده)، التهاب مغز، فشار مغز ناشی از تومور یا سایر ویژگی‌های خاص باشد که می‌توانند بر درمان تاثیر گذارند.