بدن از انواع مختلفی از سلول‌ها تشکیل شده است. هر نوع سلول وظایف خاصی دارد. بیشتر سلول‌های بدن رشد می‌کنند و سپس به روشی منظم تقسیم می‌شوند تا سلول‌های جدید تشکیل شوند، این روند برای سالم نگه داشتن بدن و عملکرد صحیح آن لازم است. هنگامی که سلول‌ها توانایی کنترل رشد خود را از دست می‌دهند، اغلب بدون نظم تقسیم می شوند.
سلول‌های اضافی توده‌ای از بافت به نام تومور را تشکیل می‌دهند. تومور مغزی رشد سلول‌هایی در مغز است که به روشی غیرعادی و غیرقابل کنترل تکثیر می‌شوند. تومورهای مغزی به دو دسته کلی خوش خیم یا بدخیم تقسیم می‌شوند. در این مطلب از وب سایت دکتر محمود یزدان پناهی به شایع ترین علائم تومور مغزی می پردازیم، برای دریافت کامل ترین اطلاعات تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
انواع تومورهای مغزی
تومورهای مغزی بر اساس سرعت رشد و احتمال رشد مجدد پس از درمان درجه بندی می شوند.
تومورهای درجه 1 و 2 درجه پایین و تومورهای درجه 3 و 4 درجه بالایی دارند. در ادامه با درجه‌بندی تومدهای مغزی بیشتر آشنا می‌شویم:
همانطور که گفتیم 2 نوع اصلی تومور مغزی وجود دارد:
تومورهای مغزی غیر سرطانی (خوش خیم)
این تومورها به عنوان تومورهای درجه پایین (درجه 1 یا 2) شناخته می‌شوند، به این معنی که به کندی رشد می‌کنند و احتمال بازگشت آنها پس از درمان کمتر است. تومورهای خوش خیم مغز حاوی سلول‌های سرطانی نیستند. معمولاً می‌توان با جراحی این تومورها را برداشت و احتمال عود آنها وجود ندارد. تومورهای خوش خیم مغز مرزهای واضحی دارند. اگرچه آنها به بافت مجاور حمله نمی کنند، اما می‌توانند به تدریج به مناطق حساس مغز فشار وارد کنند و علائم ایجاد کنند.
تومورهای مغزی سرطانی (بدخیم)
این‌ها درجه بالا (درجه 3 یا 4) هستند و از لحاظ منشاء یا از خود سلول‌های مغز شروع می‌شوند (تومورهای اولیه) و یا از جاهای دیگر به مغز گسترش می‌یابند (تومورهای ثانویه). احتمال عود این تومورها پس از درمان بیشتر است. تومورهای بدخیم مغز حاوی سلول‌های سرطانی هستند. آنها با عملکردهای حیاتی تداخل دارند و طبیعتا تهدیدکننده حیات هستند. تومورهای بدخیم مغزی می‌توانند به سرعت رشد کنند و به بافت اطراف خود فشار وارد کرده و یا به آنها حمله کنند. اگر یک تومور بدخیم فشرده باقی بماند و به سایر نواحی تهاجم نیابد، گفته می‌شود که تومور کپسوله شده است. لازم به ذکر است هنگامی که یک تومور خوش خیم در یک ناحیه حیاتی مغز قرار دارد و در عملکردهای حیاتی اختلال ایجاد می کند، ممکن است بدخیم در نظر گرفته شود (حتی اگر حاوی سلول های سرطانی نباشد).
همچنین تومورهای مغزی بر اساس منشاء و محل قرارگیری دارای اسامی گوناگونی هستند. لیست زیر شامل شایع‌ترین تومورهای مغزی است:
- آکوستیک نوروما
- آستروسیتوم
- کارسینوم شبکه کوروئید
- کرانیوفارژیوم
- تومورهای جنینی
- اپاندیموما
- گلیوبلاستوما
- گلیوما
- مدولوبلاستوما
- مننژیوم
- الیگودندروگلیوما
- پینئوبلاستوم
- تومورهای هیپوفیز
شایع ترین علائم تومور مغزی
- سردرد، که ممکن است شدید باشد و با فعالیت یا در اوایل صبح بدتر شود
- تغییرات شخصیت یا حافظه فرد
- تغییر در الگوی سردرد
- سردردهایی که به تدریج بیشتر و شدیدتر می شوند
- حالت تهوع یا استفراغ بی دلیل
- مشکلات بینایی، مانند تاری دید، دوبینی یا از دست دادن دید محیطی
- از دست دادن تدریجی حس یا حرکت در بازو یا پا
- مشکل در تعادل
- مشکلات گفتاری
- احساس خستگی بسیار
- سردرگمی در مسائل روزمره
- اختلال در تصمیم گیری
- ناتوانی در پیروی از دستورات ساده
- تشنج، به خصوص در افرادی که سابقه تشنج ندارند
- مشکلات شنوایی
- حالت تهوع یا استفراغ
- خواب آلودگی
- مشکلات خواب
علائم تومور مغزی خوش خیم
علائم تومور مغزی خوش خیم (غیر سرطانی) به اندازه آن و محل قرارگیری آن در مغز بستگی دارد. برخی از تومورهای با رشد آهسته ممکن است در ابتدا هیچ علامتی ایجاد نکنند. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، به این دلیل است که تومور به مغز فشار می آورد و از عملکرد صحیح ناحیه خاصی از مغز جلوگیری می‌کند. علائم شایع افزایش فشار داخل جمجمه عبارتند از:
- سردردهای جدید و مداوم – که گاهی اوقات در صبح یا هنگام خم شدن یا سرفه بدتر می شوند
- همیشه احساس بیماری می کند
- خواب آلودگی
- مشکلات بینایی – مانند تاری دید، دوبینی، از دست دادن بخشی از میدان بینایی (همیانوپیا) و از دست دادن موقت بینایی
- حملات صرعی (تشنج) – که ممکن است کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد، یا ممکن است فقط در یک ناحیه تکان بخورید
- توجه داشته باشید که علائم بالا در تومورهای خوشخیم به تدریج آغاز و تشدید می‌شوند
علائم تومور مغزی بد خیم
تومور بدخیم مغز، مجموع سلول‌های سرطانی با رشد سریع است که به سایر نواحی مغز و ستون فقرات گسترش می یابد. علائم تومور بدخیم مغزی بستگی به بزرگی و محل قرارگیری آن در مغز دارد. علائم رایج عبارتند از:
- سردرد (اغلب در هنگام صبح و هنگام سرفه یا زور زدن بدتر می شود)
- تناسب (تشنج)
- به طور منظم احساس بیماری (استفراغ)
- مشکلات حافظه یا تغییر در شخصیت
- ضعف، مشکلات بینایی یا مشکلات گفتاری که بدتر می شوند
- سیر بیماری سریع است و علائم در ظرف مدت کوتاهی در بیمار پدیدار می‌شوند
علائم تومور مغزی در آقایان
گلیوبلاستومها که شایع ترین تومورهای بدخیم مغزی هستند، در مردان دو برابر بیشتر تشخیص داده می شوند و منجر به اختلالات شناختی بیشتر نسبت به زنان می شوند. بیماران مرد نیز به مدت طولانی زنده نمی مانند. بنابراین تومورهای برخی تومورهای مغزی در مردان می‌تواند علائم متفاوتی نسبت به زنان ایجاد نماید. بنابراین از نظر دکتر یزدان پناهی جراح مغز و اعصاب در تهران، در مردان ضعف در پیروی از دستورات و یا اختلالات شخصیتی ملموس‌تر می‌باشد. بقیه علائم به یک نسبت در زنان و مردان قابل مشاهده است.
علائم تومور مغزی در زنان
به طور کلی، مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به تومور مغزی هستند. با این حال، برخی از انواع خاص تومورهای مغزی، مانند مننژیوم، در زنان شایع تر است. توجه داشته باشید که تومورهای مغزی اگر در محور هیپوفیز-هیپوتالاموس شکل بگیرند ممکن است اختلالاتی در چرخه قاعدگی ایجاد نمایند. برای مثال در بیماری آمنوره پزشک حتما سلامت این ناحیه از مغز را در نظر می‌گیرد. سایر علائم در زنان و مردان به یک نسبت قابل رؤیت هستند.
علائم تومور مغزی در آزمایش خون و سایر آزمایش‌ها
آزمایش خون می‌تواند به ارزیابی برخی از انواع تومورهای مغزی کمک کند، همچنین گاهی جهت ارزیابی تومور از مایع مغزی نخاعی (CSF) استفاده می‌شود. بررسی این مایع در تشخیص تومورهای متاستاتیک (به شدت در حال گسترش) در مغز کمک کند. بیوپسی (نمونه برداری) از بافت تومور یکی از روش‌های اصلی است و قطعی ترین آزمایش برای تشخیص نوع تومور مغزی است.
برخی از تومورهای مغزی، مانند تومورهای هیپوفیز، می‌توانند هورمون هایی تولید کنند که در خون قابل شناسایی هستند. اگر تومور هیپوفیز شناسایی شود، ممکن است غلظت غیر طبیعی هورمون‌هایی مانند هورمون رشد یا تیروتروپین (هورمونی که غده تیروئید را تحریک می کند) در خون وجود داشته باشد.
توجه داشته باشید این‌ها آزمایش‌ها روتین نیستند، بنابراین پزشک فقط در صورت مشکوک بودن به تومور مغزی آنها را تجویز می‌کند.
بیوپسی نمونه‌ای از بافت است که برای بررسی زیر میکروسکوپ گرفته می‌شود و ممکن است بر اساس نتایج مطالعات تصویربرداری نیاز به بررسی آن باشد.
معمولاً بر اساس آزمایشات تصویربرداری می‌توان نوع تومور مغزی را تعیین کرد. زمانی که تومور متاستاتیک به نظر می رسد، می توان بیوپسی را برای شناسایی بافتی که از آن به وجود آمده انجام داد.
بیوپسی همچنین برای درجه‌بندی تومورهای اولیه مغز از درجه 1 تا درجه 4 استفاده می‌شود. تومورهای مغزی با درجه پایین نسبت به تومورهای با درجه بالا، کمتر تهاجمی در نظر گرفته می‌شوند. یک پاتولوژیست می‌تواند نرخ رشد پیش‌بینی‌شده تومور و احتمال تهاجم را بر اساس ویژگی‌های ظاهر سلول‌ها در زیر میکروسکوپ تخمین بزند.
لازم به ذکر است که در برخی روش‌های نوین با استفاده از تومور مارکرهای موجود در خون می‌توان به ماهیت و میزان گسترش تومور مغزی پی برد.
مدت زمان بروز علائم تومور مغزی
تومورهای مغزی همیشه علائمی ایجاد نمی‌کنند. در واقع، شایع‌ترین تومور مغزی در بزرگسالان، مننژیوما، اغلب آنقدر آهسته رشد می‌کند که مورد توجه قرار نمی‌گیرد. تومورها ممکن است شروع به ایجاد علائم نکنند تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ شوند که با بافت های سالم داخل مغز تداخل ایجاد کنند. در این میان گلایوبلاستوم‌ها سریع‌ترین رشد را دارند و در هر روز تقریبا 1.4 درصد رشد می‌کنند. معمولاً اولین علامت تومور مغزی سردرد است که معمولاً همراه با علائم دیگر است. نمونه هایی از تومورهای خوش خیم معمولی عبارتند از مننژیوما، شوانوم دهلیزی و آدنوم هیپوفیز. از زمان شکل گیری تا به وجود آمدن علائم در مننژیوما ممکن است سال‌ها فاصله باشد.
علائم پنهان تومور مغزی
برخی از افراد مبتلا به تومورهای مغزی علائم عمومی مانند سردرد، تشنج و خستگی را تجربه می کنند. علائم دیگر می تواند بیشتر مربوط به محل تومور در مغز باشد. تومورهای مغزی می توانند به بافت سالم آسیب برسانند، بر بافت سالم مغز فشار بیاورند یا باعث فشار در مغز شوند و بر عملکردهای خاصی تأثیر منفی بگذارند.
بنابراین علائم تومورهای مغزی خوشخیم معمولا به صورت عمومی ظاهر شده و اگر رشد تومور کُند باشد، ممکن است تا چند سال به کندی پیشرفت کنند. هیچگاه سردرد و تشنج را دست کم نگیرید و در صورت بروز هرگونه اختلال ناگهانی در میدان بینایی خود به پزشک مراجعه کنید.
علائم تومور مغزی روی چشم
در طول معاینه فیزیکی، پزشک حتما میدان بینایی بیمار را بررسی می‌کند. تغییرات در بینایی، از جمله تاری، لکه‌های تیره و دوبینی ممکن است نشانه‌ای از آسیب دیدگی یا فشار دادن تومور به بخشی از مغز باشد که بینایی را تسهیل می کند. در مواردی حتی ممکن است بینایی فرد در یک چشم به طور کامل از بین برود.
منابع
https://www.neurosurgery.pitt.edu/
https://www.oncology-central.com//
