بیش از 120 نوع مختلف تومور مغزی، ضایعات و کیست وجود دارد که بر اساس محل وقوع و نوع سلول‌هایی که از آنها ساخته شده‌اند، متمایز می‌شوند. انواع خاصی از تومورها معمولاً خوش‌خیم (غیر سرطانی) هستند، در حالی که برخی دیگر معمولاً بدخیم (سرطانی) هستند. برخی دیگر ممکن است 50/50 شانس سرطانی شدن داشته باشند.
تومور خوش‌خیم (غیر سرطانی) مغز، یک رشد غیر طبیعی در مغز است که به بافت مغزی اطراف حمله نمی‌کند و یا به نخاع گسترش نمی‌یابد. تومورهای غیرسرطانی مغز تمایل دارند در یک مکان باقی بمانند. در ادامه این مطلب از سایت دکتر محمود یزدان پناهی با برخی از انواع توموهای مغزی خوش‌خیم آشنا می‌شوید.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
مننژیوم
مننژیوم شایع‌ترین تومور اولیه مغزی است که بیش از 30 درصد از کل تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهد. مننژیوم از مننژها، سه لایه بیرونی بافت که مغز را در زیر جمجمه پوشانده‌اند و محافظت می‌کند و از همین بافت نیز منشا می‌گیرد. زنان بیشتر از مردان به مننژیوم مبتلا می‌شوند. حدود 85 درصد مننژیوم‌ها تومورهای غیرسرطانی و با رشد آهسته هستند. تقریباً همه مننژیوم ها خوش خیم هستند اما امکان عود برای آنها وجود دارد.
آدنوم هیپوفیز
آدنوم، نوعی تومور که در بافت‌های غده هیپوفیز رشد می‌کند و شایع‌ترین نوع تومور هیپوفیز است. حدود 10 درصد از تومورهای اولیه مغز به عنوان آدنوم تشخیص داده می‌شوند. آنها می‌توانند باعث بینایی و مشکلاتی در غدد درون ریز شوند. آدنوم خوش‌خیم بوده و با دارو و جراحی قابل درمان است.
کرانیوفارنژیوم
این تومورهای خوش‌خیم در نزدیکی غده هیپوفیز رشد می‌کنند و می‌توانند به صورت تومورهای جامد یا کیست ظاهر شوند. کرانیوفارنژیوم اغلب بر اعصاب، رگ‌های خونی یا قسمت‌هایی از مغز در اطراف غده هیپوفیز فشار می‌آورد. این تومور مانند آدنوم می‌تواند بینایی و مشکلات غدد درون ریز را ایجاد کند.
شوانوما
نوروم‌های آکوستیک (شوانوم دهلیزی) تومورهای خوش خیم و با رشد آهسته عصبی هستند. کمتر از 8 درصد تومورهای اولیه مغزی نورومای آکوستیک هستند. آنها معمولاً در بزرگسالان میانسال ایجاد می‌شوند و اغلب باعث کاهش شنوایی می‌شوند. شوانوما همچنین می‌تواند عصب سه قلو را تحت تاثیر قرار دهد.
آنژیوفیبروم نازوفارنکس
آنژیوفیبروم نازوفارنکس که به نام آنژیوفیبروم نازوفارنکس نوجوانان نیز شناخته می‌شود، یک تومور خوش‌خیم قاعده جمجمه در بینی است که معمولاً در پسران نوجوان تشخیص داده می‌شود. این تومور به نواحی اطراف بینی سرایت می‌کند و علائمی مانند احتقان و خونریزی بینی را به وجود می‌آورد.
تومور شبکه کوروئید
تومورهای شبکه کوروئید تومورهای نادری هستند که در کوروئید مغز (بخشی از مغز که در داخل بطن‌های خود مایع مغزی نخاعی تولید می‌کند) یافت می‌شوند. حدود 90 درصد از این تومورها خوش‌خیم هستند. آنها اغلب در کودکان زیر 2 سال رخ می‌دهند و می‌توانند باعث هیدروسفالی، تجمع مایع مغزی نخاعی، هنگام رشد شوند.
تومور نورواپیتلیال دیسمبریوپلاستیک
یک نوع تومور مغزی است که از ترکیبی از نورون‌ها و سلول‌های پشتیبان ساخته شده است. تومورهای عصبی اپیتلیال دیسمبریوپلاستیک تومورهای خوش‌خیم نادری هستند که در بافت‌های پوشاننده مغز و نخاع ایجاد می‌شوند و معمولاً در کودکان و نوجوانان می‌توانند باعث تشنج شوند.
نوروفیبروم
نوروفیبروم‌ها تومورهای خوش‌خیم و عموماً بدون درد هستند که می‌توانند روی اعصاب در هر نقطه از بدن رشد کنند. در برخی موارد، این توده‌های نرم و گوشتی در مغز، روی اعصاب جمجمه یا روی نخاع ایجاد می‌شوند.
همانژیوبلاستوم
همانژیوبلاستوم‌ها تومورهای خوش‌خیم رگ‌های خونی هستند که در مغز ایجاد می‌شوند. این تومورها اغلب از طریق جراحی قابل برداشتن هستند. در موارد نادر، آنها می‌توانند در چندین مکان ظاهر شوند و علامت بیماری ارثی به نام فون هیپل-لیندو باشند. این تومورها ممکن است با لخته خون در مغز اشتباه گرفته شوند.
کندروما
کندروما تومورهای خوش‌خیم بسیار نادری هستند که از غضروف ساخته شده‌اند. این تومورها در غضروف موجود در قاعده جمجمه و سینوس‌های پارانازال ایجاد می‌شوند، اما می‌توانند سایر قسمت‌های بدن مانند دست‌ها و پاها را نیز تحت تاثیر قرار دهند. کندروما معمولاً در بیماران بین 10 تا 30 سال رخ می‌دهد. این تومورها به کندی رشد می‌کنند اما ممکن است در نهایت باعث شکستگی یا رشد بیش از حد استخوان شوند و فشار اضافی بر مغز وارد کنند.
استئوما
استئوماها تومورهای خوش‌خیم استخوانی (رشد استخوان جدید) هستند که معمولاً در قاعده جمجمه و استخوان‌های صورت ایجاد می‌شوند. به طور کلی، این تومورها با رشد آهسته هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، اگر استئومای بزرگ در نواحی خاصی از مغز رشد کند، ممکن است مشکلاتی در تنفس، بینایی یا شنوایی به وجود آورد.
آیا تومور مغزی خوش خیم کشنده است؟
تومورهای غیر سرطانی مغز تمایل دارند در یک مکان باقی بمانند و گسترش پیدا نکنند. اگر تمام تومور را بتوان در طی جراحی برداشت، معمولاً عود نمی‌کنند و کاملا درمان می‌شوند. این تومورها از آنجایی که سرطانی نیستند، اغلب می‌توانند با موفقیت درمان شوند، اما این به معنی بی‌خطر بودن آنها نیست و باید هنوز هم جدی تلقی شوند، چراکه براساس نوع تومور و محل قرارگیری آن ممکن است زندگی فرد را نیز تهدید کنند.
تفاوت تومور مغزی خوش خیم و بدخیم
تفاوت بین این دو در این است که تومورهای بدخیم سرطانی هستند و می‌توانند به سرعت در قسمت‌های دیگر مغز و بدن پخش شوند و سلول‌های سرطانی را به بافت‌های اطراف بفرستند. تومورهای خوش‌خیم می‌توانند رشد کنند اما به سایر بافت‌ها گسترش نمی‌یابند. هیچ راهی برای تشخیص خوش خیم یا بدخیم بودن تومور به تنهایی و از روی علائم وجود ندارد.
علائم تومور خوش خیم مغزی
علائم تومور مغزی غیر سرطانی بستگی به بزرگی و محل قرارگیری آن در مغز دارد. حتی برخی از تومورهای با رشد آهسته ممکن است در ابتدا هیچ علامتی ایجاد نکنند.
شایع ترین علائم تومور مغزی خوش خیم عبارتند از:
- سردردهای جدید و مداوم در هر جایی از سر مثل درد پشت سر
- تشنج (حملات صرعی)
- حالت تهوع، استفراغ و خواب آلودگی مداوم
- تغییرات ذهنی یا رفتاری، مانند تغییر در شخصیت
- ضعف یا فلج، مشکلات بینایی یا مشکلات گفتاری
درمان تومور مغزی خوش خیم
درمان به نوع و محل تومور بستگی دارد. برای از بین بردن بیشتر تومورهای غیر سرطانی مغز از جراحی استفاده می‌شود. اگر نتوان تمام تومور را برداشت، ممکن است برای کنترل رشد سلول‌های غیرطبیعی باقی‌مانده، به درمان‌های دیگری مانند رادیوتراپی و شیمی‌درمانی نیاز باشد.
آیا تومور خوش خیم شیمی درمانی می شود؟
شیمی درمانی معمولی گاهی اوقات برای کوچک کردن تومورهای غیر سرطانی مغز یا کشتن سلول‌های باقی مانده پس از جراحی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی می‌تواند به صورت قرص، تزریقی یا قطره‌ای تجویز شود.
پرتو درمانی تومور مغزی خوش خیم
پرتودرمانی شامل استفاده از دوزهای کنترل شده پرتوهای پرانرژی، معمولاً اشعه ایکس، برای از بین بردن سلول‌های تومور است.
جراحی تومور مغزی خوش خیم
جراحی درمان اصلی تومورهای مغزی غیر سرطانی است. هدف از جراحی این است که تا حد امکان بدون آسیب رساندن به بافت مغزی اطراف، تومور را با خیال راحت خارج کنیم. در فرایند جراحی قسمتی از پوست سر بیمار تراشیده می‌شود و قسمتی از جمجمه به صورت فلپ بریده می‌شود تا مغز و تومور زیر آن آشکار شوند.
سپس جراح تومور را برمی‌دارد و فلپ استخوان را با پیچ‌های فلزی در جای خود ثابت می‌کند. بعد پوست با بخیه یا منگنه بسته می‌شود. اگر برداشتن کل تومور ممکن نباشد، ممکن است به درمان بیشتر با شیمی درمانی یا رادیوتراپی نیاز باشد.
عوارض بعد از عمل تومور مغزی خوش خیم
احتمالا تا چند هفته پس از جراحی احساس خستگی شدید وجود خواهد داشت. همچنین ممکن است فرد سردرد یا مشکلات تمرکز هم داشته باشد. بهبودی پس از جراحی ممکن است یک یا دو ماه طول بکشد. همچنین محل بریدگی‌ها (بخیه‌ها) ممکن است بعد از جراحی درد داشته باشند.
پس از درمان، ممکن است مشکلات مداومی مانند تشنج و مشکل در گفتار و راه رفتن وجود داشته باشد. ممکن است برای کمک به بهبودی یا سازگاری با این مشکلات به درمان حمایتی نیاز باشد. بسیاری از افراد در نهایت می‌توانند فعالیت‌های عادی خود از جمله کار و ورزش را از سر بگیرند، اما ممکن است زمان ببرد. خونریزی مغزی یا سکته مغزی هموراژیک از عوارض بسیار نادر عمل جراحی تومور هستند.
مراقبت های بعد از عمل تومور مغزی خوش خیم
بهتر است حداقل تا چهار هفته پس از جراحی مراقبت های بعد از عمل تومور مغزی زیر را رعایت نمایید:
- از جراحی از رنگ کردن یا پرکردن موهای خود خودداری کنید.
- وزنه سنگین بلند نکنید.
- در صورت احساس ضعف با کمک دیگران راه بروید.
- هنگام خواب سر خود را حداقل با یک بالش بلند کنید.
- سر و گردن به سمت عقب فشار ندهید.
منابع:
