تومورهای مغزی مختلفی وجود دارند که هرکدام به دلیل رشد غیرطبیعی یک گونه از سلول‌ها ایجاد می‌شوند. یکی از این تومورها، تومور آپاندیموما است که به دلیل تکثیر سلول‌های محافظ مایع مغز به وجود می‌آید. این تومور علائم مختلفی از خود نشان می‌دهد اما با درمان توسط یک متخصص، می‌توان آن را از بین برد.
دکتر محمود یزدان پناهی یکی از بهترین جراحان مغز و اعصاب است که در درمان تومور مغزی تبحر ویژه‌ای دارد. دکتر یزدان پناهی تیمی متشکل از پزشکان حرفه‌ای دارد که بهترین درمان‌ها را برای درمان انواع تومور مغزی ارائه می‌دهند. برای دریافت اطلاعات بیش‌تر به پیج اینستاگرام دکتر سر بزنید.
تومور مغزی نخاعی آپاندیموما چیست؟
تومور اپاندیموما مغزی نوعی تومور مغزی است که از سلول‌های پوشاننده حفره‌های پر از مایع درون مغز به نام بطن‌ها و کانال مرکزی نخاع ایجاد می‌شوند. اپاندیموماها به عنوان یک نوع تومور گلیوم طبقه‌بندی می‌شوند، چرا که از سلول‌های خود مغز منشا می‌گیرند.
تومورهای آپاندیموما معمولا در سیستم عصبی مرکزی (CNS) که شامل مغز و نخاع است، رشد می‌کنند. این تومورها به طور خاص از سلول‌های اپاندیمی ایجاد می‌شوند و در نتیجه، می‌توانند در مکان‌های مختلف در CNS رخ دهند. به طور کلی تومورهای آپاندیموما در مکان‌های زیر از بدن رشد می‌کنند:
- مغز: اپاندیموماها می‌توانند در بطن‌های مغز مانند بطن‌های جانبی، بطن سوم یا بطن چهارم ایجاد شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند در سایر نواحی مغز که سلول‌های اپاندیمی وجود دارند، نیز رخ دهند.
- طناب نخاعی: آپاندیموماها می‌توانند در امتداد کانال مرکزی نخاع ایجاد شوند. این تومورها می‌توانند در گردن، قفسه سینه، کمر یا پایین کمر ایجاد شوند.
- مخچه: آپاندیموماها گاهی اوقات می‌توانند در مخچه هم رشد کنند.
- سایر نقاط CNS: به ندرت، آپاندیموماها ممکن است در سایر نواحی CNS مانند ساقه مغز یا ناحیه‌ای که مغز و نخاع به هم متصل می شوند، ایجاد شوند.
این تومورها معمولا به کندی رشد کرده و می‌توانند از نظر تهاجمی در درجات مختلفی قرار بگیرند. این توموها می‌توانند در هر سنی رخ دهند اما در کودکان و جوانان بیش‌تر دیده شده‌اند. تومور آپاندیموما را می‌توان بر اساس محل قرارگیری آن‌ها در مغز و نخاع به زیرگروه‌های مختلفی طبقه‌بندی کرد.
این تومورها بر اساس محلشان به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- اپاندیموماهای داخل بطنی: این تومورها در بطن‌های مغز رشد می‌کنند. آن‌ها می‌توانند جریان مایع مغزی نخاعی را مسدود کرده و منجر به علائمی مانند افزایش فشار مغز و سردرد شوند.
- آپاندیموماهای نخاعی: این تومورها در کانال مرکزی نخاع ایجاد می‌شوند. آن‌ها می‌توانند علائمی مانند کمردرد، ضعف، بی‌حسی یا تغییر در عملکرد روده یا مثانه ایجاد کنند.
- آپاندیموماهای فوق تنتوریال: این تومورها در قسمت فوقانی مغز بالای تنتوریوم مخچه، غشایی که مخچه را از نیمکره‌های مغزی جدا می‌کند، ایجاد می‌شوند.
- آپاندیموماهای زیر تنتوریال: این تومورها در قسمت تحتانی مغز و زیر مخچه قرار دارند. آن‌ها را می توان در مخچه، ساقه مغز یا بطن چهارم یافت.
تومور اپاندیموما می‌تواند از تومور مغزی خوش خیم تا تومور مغزی بدخیم را شامل شود و علائم آن به شرایط بیمار و محل تومور بستگی دارد. از دلایل ایجاد تومور آپاندیموما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عوامل ژنتیکی: تغییرات یا جهش در ژن‌های خاص ممکن است در ایجاد تومورهای اپاندیموما نقش داشته باشند. به عنوان مثال، تغییرات در ژن‌هایی مانند TP53، PTEN، و NF2 با ایجاد آپاندیموما مرتبط هستند.
- منشاء سلولی: این تومورها از سلول‌های اپاندیمی به وجود می‌آیند که سلول‌هایی هستند که بطن‌های مغز و کانال مرکزی نخاع را می‌پوشانند. رشد یا تقسیم غیر طبیعی این سلول‌ها می تواند منجر به تشکیل تومور آپاندیموما شود.
- قرار گرفتن در معرض پرتو: پرتودرمانی قبلی به سر یا گردن برای سایر بیماری‌ها، ممکن است خطر ابتلا به تومورهای اپاندیموما را در آینده افزایش دهد. این مورد بیش‌تر در کسانی رخ می‌دهد که در کودکی تحت معرض پرتو قرار گرفته‌اند.
- سندرم‌های ارثی: شرایط ژنتیکی نادر، مانند نوروفیبروماتوز نوع 2، توبروس اسکلروزیس، و سندرم Li-Fraumeni، با افزایش خطر ابتلا به اپاندیموم همراه هستند.
انواع تومور آپاندیموما
انواع مختلفی از تومور آپاندیموما بر اساس محل آن‌ها در سیستم عصبی مرکزی (CNS) و ویژگی‌های بافتی خاص آن ناحیه وجود دارد. طبقه بندی تومورهای آپاندیموما می‌تواند به تصمیم‌گیری در مورد درمان کمک کند.
در ادامه انواع این تومور را بررسی می‌کنیم:
- آپندیموما سوپراتنتوریال: این تومورها در بالای تنتوریوم در مغز قرار دارند و در مقایسه با اپندیموماهای زیر تنتوریال کم‌تر شایع هستند. این نوع از تومور بیش‌تر در بزرگسالان ایجاد می‌شود.
- آپندیموما اینفراتنتوریال: این تومورها در زیر تنتوریوم در حفره خلفی مغز که شامل مخچه و ساقه مغز است، قرار دارند. اپندیموماهای فروتنتوریال در کودکان بیش‌تر از بقیه سنین دیده می‌شوند.
- آپاندیمومای طناب نخاعی: این تومورها در امتداد کانال مرکزی نخاع ایجاد می‌شوند. آن‌ها را می‌توان بر اساس محل قرارگیری آن‌ها در نخاع طبقه بندی کرد.
- آپندیموما میکسوپاپیلاری: این نوع از تومور معمولا در قسمت پایینی نخاع یا در انتهای نخاع رخ می‌دهد. اپندیموماهای میکسوپاپیلاری معمولا رشد آهسته‌ای دارند و اغلب علائم کم‌تری از خود نشان می‌دهند.
- آپندیموما سلولی: این نوع از تومور در مقایسه با انواع دیگر با سلول‌های متراکم‌تر مشخص می‌شود. اپاندیموماهای سلولی ممکن است تمایل بیش‌تری برای رفتار تهاجمی و عود دوباره داشته باشند.
- اپندیموما پاپیلاری: این تومور با برآمدگی‌های انگشت‌مانند سلول‌های تومور مشخص می‌شود. آن‌ها می‌توانند در مکان‌های مختلف در CNS رخ دهند.
- اپندیمومای سلول شفاف: این تومورها با سلول‌های توموری با سیتوپلاسم شفاف زیر میکروسکوپ مشخص می‌شوند. اپندیموما سلول شفاف نادر است و به طور معمول در ناحیه فوق تنتوریال مغز رخ می‌دهد.
علائم تومور آپاندیموما
- سردرد: تومورهای اپاندیموما می‌توانند منجر به افزایش فشار در مغز شده و باعث سردردهای مداوم و اغلب شدید شوند. این سردردها ممکن است در صبح شدیدتر بوده و می‌توانند با حالت تهوع و استفراغ همراه باشند. این که در تومور مغزی کجای سردرد میگیرد، بستگی به محلی که تومور ایجاد شده است دارد.
- تهوع و استفراغ: افزایش فشار داخل مغز به دلیل تومور می‌تواند منجر به احساس تهوع و استفراغ‌های دوره‌ای شود. این عارضه می‌تواند در هر زمانی رخ دهد، اما ممکن است در صبح یا با تغییر در وضعیت بدن برجسته‌تر باشد.
- تشنج: اپاندیموماها در مکان‌های خاصی در مغز می‌توانند بافت مغز اطراف را تحریک یا تحت تاثیر قرار داده و منجر به تشنج شوند.
- تغییرات در بینایی: تومورهایی که بر مسیرهای بینایی یا مناطقی از مغز که مسئول بینایی هستند، تاثیر می‌گذارند یا با ایجاد لخته خون در مغز خون‌رسانی را مختل می‌کنند، می‌توانند علائمی مانند تاری دید، دوبینی، کاهش میدان دید یا سایر اختلالات بینایی ایجاد کنند. این تغییرات بسته به محل تومور ممکن است تدریجی یا ناگهانی باشد.
- تغییرات در عملکرد حرکتی: تومورهای آپاندیموما در نزدیکی مناطقی از مغز که حرکت و هماهنگی را کنترل می‌کنند، می‌توانند منجر به ضعف، بی‌حسی، یا مشکل در هماهنگی و تعادل شوند. این علائم ممکن است یک طرف بدن را درگیر کرده یا مناطق بیش‌تری را شامل شوند.
- کمردرد: اپاندیموم‌های نخاعی می‌توانند باعث کمردرد موضعی شوند که ممکن است به نواحی دیگر بدن هم سرایت کند. درد می‌تواند مداوم باشد و ممکن است در طول زمان با رشد تومور و فشار بر اعصاب نخاعی بدتر شود.
- تغییرات در رفتار یا شخصیت: تومورها در مناطق خاصی از مغز می‌توانند عملکرد طبیعی مغز را مختل کنند و منجر به تغییر در رفتار، شخصیت، خلق و خو یا توانایی‌های شناختی شوند. بیماران ممکن است تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی، مشکلات حافظه، سردرگمی یا سایر تغییرات شخصیتی را تجربه کنند.
- هیدروسفالی: تومورهایی که جریان مایع مغزی نخاعی را مسدود می‌کنند می‌توانند منجر به هیدروسفالی شوند؛ وضعیتی که با تجمع مایع و افزایش فشار در مغز مشخص می‌شود. علائم ممکن است شامل سردرد، تهوع، استفراغ، تغییر در وضعیت ذهنی و اختلالات بینایی باشد.
علائم تومور مغزی در زنان ممکن است کمی متفاوت باشد؛ چرا که ممکن است بخش‌های خاصی از بدن مانند رحم تحت تاثیر تومور قرار گیرند.
| پیشنهاد مطالعه: تومور هیپوفیز |
تشخیص تومور آپاندیموما
- تصویربرداری:
- MRI: ام آر آی مغز اغلب برای تجسم تومورهای مغز و نخاع، از جمله تومور آپاندیموما استفاده می‌شود.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن روش دیگر تصویربرداری است که ممکن است پزشک استفاده کند؛ با این حال ام آر آی به دلیل حساسیت بالاتر، بیش‌تر مورد استفاده قرار میگیرد.
- بیوپسی: بیوپسی شامل برداشتن نمونه کوچکی از بافت تومور برای بررسی زیر میکروسکوپ است. این روش اغلب برای تایید تشخیص تومور و تعیین زیرگروه خاص تومور ضروری است.
- ارزیابی مایع مغزی نخاعی (CSF): پونکسیون کمری ممکن است برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی برای وجود سلول‌های تومور یا علائمی که وجود اپاندیموما را نشان می‌دهند، انجام شود.
- معاینه عصبی: ممکن است یک معاینه عصبی جامع برای ارزیابی عملکرد حسی، قدرت حرکتی، هماهنگی، رفلکس‌ها و سایر علائم عصبی انجام شود که می‌تواند به تعیین محل تومور و تعیین تاثیر آن بر عملکرد مغز یا نخاع کمک کند.
- آزمایش ژنتیک: آزمایش ژنتیک ممکن است برای شناسایی جهش‌های ژنتیکی خاص مرتبط با تومور توصیه شود
روش های درمان تومور مغزی آپاندیموما
- عمل جراحی: جراحی مغز و اعصاب معمولا اولین گزینه درمانی تومور آپندیموما با هدف برداشتن این تومور است. هدف از جراحی برداشتن هر چه بیش‌تر تومور با حفظ عملکرد عصبی است. در برخی موارد، به دلیل محل تومور، حذف کامل ممکن است امکان پذیر نباشد.
- پرتو درمانی: پرتودرمانی ممکن است پس از جراحی برای هدف قرار دادن سلول‌های تومور باقی مانده و کاهش خطر عود دوباره استفاده شود. همچنین ممکن است برای تومورهایی که امکان برداشتن کامل با جراحی وجود ندارد یا برای تومورهایی که در مناطق حساسی قرار دارند که جراحی ممکن است خطرناک باشد، توصیه شود.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی ممکن است در موارد خاص، به ویژه برای تومور آپاندیموما با درجه بالا استفاده شود. شیمی درمانی ممکن است به تنهایی یا همراه با جراحی و پرتودرمانی صورت پذیرد.
