ساییدگی مهره کمر

ساییدکی مهره کمر یکی از شایع‌ترین عارضه‌های مربوط به ستون فقرات و دیسک کمر است که به شکل طبیعی و با افزایش سن هم رخ می‌دهد. این بیماری یکی از طبیعی‌ترین عارضه‌ها در افراد سال‌مند است اما امکان رخ دادن آن در جوانان و سایر افراد نیز وجود دارد. ما در این مقاله به بررسی ساییدگی مهره کمر، عوامل ایجادکننده آن و درمان‌های موجود برای آن پرداخته‌ایم.

دکتر محمود یزدان پناهی یکی از بهترین جراحان و متخصصان مغز و اعصاب کشور است که بهترین خدمات درمانی را به بیماران ارائه می‌دهد. دکتر یزدان پناهی با تیمی حرفه‌ای خدمات درمانی را برای بیماری‌های مختلف مانند دیسک گردن یا دیسک کمر ارائه می‌دهد. برای دریافت اطلاعات بیش‌تر به پیج اینستاگرام دکتر سر بزنید.

ساییدگی مهره کمر چیست؟

ساییدگی مهره کمر که به آن بیماری دژنراتیو دیسک کمر یا اسپوندیلوز کمر نیز گفته می‌شود، یک بیماری شایع است که شامل تخریب یا زوال تدریجی دیسک‌های ستون فقرات در قسمت پایین کمر است. این دیسک‌ها به عنوان بالشتک بین مهره‌ها عمل می‌کنند و باعث انعطاف‌پذیری، تحرک راحت‌تر کمر و مقاومت در برابر ضربه می‌شوند. ساییدگی مهره کمر شامل فرسایش یا زوال تدریجی غضروف محافظی است که مهره‌ها را پوشانده است، به ویژه مفاصل فاست که در آن مهره‌ها با یکدیگر تعامل دارند.

با گذشت زمان، عواملی مانند افزایش سن، حرکات و فعالیت‌های روزانه، وضعیت بدنی نامناسب، انجام کارهایی که برای دیسک کمر ضرر دارد، آسیب‌دیدگی یا ژنتیک می‌توانند در ساییدگی مهره کمر نقش داشته باشند. در نتیجه، دیسک‌ها ممکن است محتوای آب خود را از دست بدهند، نازک‌تر شوند یا پارگی‌های کوچکی ایجاد کنند. این عوامل به ساییده شدن مهره‌های کمر به یک‌دیگر کمک می‌کنند. اگر دیسک‌های آسیب‌دیده اعصاب مجاور را فشرده کنند، می‌توانند منجر به علائمی مانند کمردرد، سفتی، کاهش دامنه حرکتی و آسیب عصبی شوند.

در حالی که ساییدگی مهره کمر بخشی طبیعی از روند پیری است، برخی از افراد ممکن است علائم شدیدتر یا انحطاط سریع‌تر را به دلیل عوامل سبک زندگی یا شرایط زمینه‌ای تجربه کنند. ساییدگی مهره کمر معمولا با شرایط تخریبی ستون فقرات، مانند استئوآرتریت یا بیماری دیسک دژنراتیو همراه است. با گذشت زمان، غضروف در مفاصل فاست ممکن است فرسوده شود و در نتیجه اصطکاک و تماس مستقیم استخوان به استخوان افزایش یابد. این موضوع می‌تواند منجر به درد، التهاب، سفتی و کاهش قابل توجه در تحرک و عملکرد مفصل شود.

علت ساییدگی مهره های کمر چیست؟

• تغییرات مرتبط با افزایش سن: با افزایش سن، غضروفی که مفاصل فاست را می‌پوشاند و دیسک‌ها را ایجاد می‌کند، به طور طبیعی شروع به تحلیل می‌کند. این فرآیند به عنوان آرتروز یا بیماری دژنراتیو مفصل شناخته می‌شود. با گذشت زمان، غضروف فرسوده شده و استخوان زیرین ظاهر می‌شود. درنتیجه تماسی مستقیم بین دو استخوان رخ می‌دهد و علاوه بر ایجاد علائم دردناک مختلف،‌ باعث ساییدگی مهره کمر هم می‌شود.
  استئوآرتریت، که معمولا مفاصل فاست کمر را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به عنوان بخشی طبیعی از روند پیری در نظر گرفته می‌شود. غضروف به تدریج فرسوده شده و در نتیجه تماس استخوان به استخوان و سایش ایجاد می‌شود. عواملی مانند ژنتیک، تغییرات هورمونی و تغییرات بیوشیمیایی در بافت‌های مفصلی می‌توانند به پیشرفت آرتروز کمک کنند.
• فشار مکرر: فشار طولانی‌مدت و مکرر روی مهره‌های کمر می‌تواند روند ساییدگی را افزایش دهد. کارها یا فعالیت‌هایی که به طور مکرر شامل خم شدن، چرخاندن یا بلند کردن اجسام سنگین هستند، می‌توانند به تدریج غضروف محافظ مفاصل فاست را فرسایش دهند و منجر به ساییدگی شوند.
• وضعیت نامناسب بدن: وضعیت نامناسب بدن می‌تواند فشاری بیش از حد بر مهره‌های کمر وارد کند و باعث سایش سریع مفاصل فاست شود. به عنوان مثال، خمیدگی یا نشستن با تنظیم نامناسب ستون فقرات برای مدت طولانی می‌تواند فشار وارده بر ستون فقرات کمری را افزایش داده و به سایش مهره‌ها کمک کند.
• چاقی: حمل وزن اضافی فشار بیش‌تری بر مفاصل فاست ستون فقرات کمری وارد می‌کند و روند ساییدگی را سرعت می‌بخشد. افزایش فشار می‌تواند منجر به تخریب سریع‌تر غضروف شده و ساییدگی مهره کمر را افزایش دهد.
• صدمات قبلی: سابقه آسیب‌های ستون فقرات کمر، مانند شکستگی، دررفتگی، یا رگ به رگ شدن کمر، می‌تواند ساختار طبیعی مفاصل فاست را مختل کند. این اختلال می‌تواند منجر به توزیع نابرابر فشار روی ستون فقرات شده و به ایجاد سایش کمک کند.
• عوامل ژنتیکی: برخی از افراد ممکن است استعداد ژنتیکی برای ایجاد سایش مهره‌های کمری داشته باشند. عوامل ژنتیکی بر کیفیت و انعطاف‌پذیری غضروف تاثیر می‌گذارند و آن را برای تخریب و سایش مهره‌ها مستعدتر می‌کنند.

علائم ساییدگی مهره کمر

• کمر درد: درد مداوم و مزمن در ناحیه کمر یکی از علائم رایج ساییدگی است. درد ممکن است ماهیت مبهم و تیز داشته باشد و گاهی اوقات تیر بکشد. شدت آن از ناراحتی خفیف تا درد شدید و مختل‌کننده زندگی که فعالیت‌های روزانه را مختل می‌کند، متغیر است.
• سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری: سایش کمر می‌تواند منجر به کاهش دامنه حرکتی در ناحیه آسیب‌دیده شود. ممکن است خم شدن به جلو، عقب یا به پهلو بدون احساس ناراحتی و درد غیر ممکن شود.
• درد همراه با حرکت: فعالیت‌هایی که ستون فقرات کمری را درگیر می‌کنند، مانند خم شدن، چرخاندن یا بلند کردن، می‌توانند درد را تشدید کنند. درد معمولا در ناحیه مفاصل فاست آسیب‌دیده به شکل موضعی دیده می‌شود.
• تابش درد: در برخی موارد، درد ناشی از سایش کمر می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند. امکان این که درد کمر و لگن یا دیسک کمر و درد پای چپ را تجربه کنید، بسیار زیاد است. این اتفاق به دلیل فشرده شدن عصب رخ می‌دهد که به دلیل تماس مهره‌ها با اعصاب مجاور است. این عامل ممکن است باعث بروز سیاتیک شود.
• اسپاسم عضلانی: وجود ساییدگی و التهاب در مهره کمر می‌تواند باعث گرفتگی عضلات کمر شود. این اسپاسم‌ها پاسخ بدن برای تثبیت ستون فقرات و محافظت از آن هستند اما می‌توانند به ناراحتی و درد اضافه کنند.
• ‌بی‌حسی: تحریک یا فشرده شدن اعصاب نخاعی به دلیل ساییدگی می‌تواند منجر به احساس بی‌حسی و سوزن سوزن شدن شود. این احساسات ممکن است در قسمت پایین کمر، باسن و پاها ایجاد شوند.

شدت و ترکیب خاص علائم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است فقط علائم دیسک کمر خفیف را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است مشکلات شدیدتر و ناتوان‌کننده‌تری داشته باشند. علاوه بر این، سایر شرایط، مانند فتق دیسک یا تنگی نخاع، می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. بنابراین، تشخیص دقیق توسط یک متخصص ضروری است.

عوارض ساییدگی مهره کمر

• درد مزمن: درد مداوم یا مکرر در ناحیه کمر می‌تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره و کیفیت زندگی تاثیر بگذارد. درد مزمن ممکن است نیاز به درمان طولانی‌مدت برای کاهش علائم داشته باشد.
• فشرده‌سازی عصب: شرایطی مانند فتق دیسک که بر مهره‌های کمر تاثیر می‌گذارند، می‌توانند منجر به فشردگی عصب شوند. این فشرده‌سازی ممکن است منجر به درد شدید، بی‌حسی، احساس سوزن سوزن شدن یا ضعف در باسنو پاها شود. فشرده‌سازی عصبی شدید یا طولانی‌مدت ممکن است نیاز به جراحی و درمان فوری داشته باشد.
• محدودیت‌های عملکردی: ساییدگی یا سرخوردگی مهره کمر می‌تواند تحرک را محدود کرده و توانایی‌های عملکردی را محدود کند. فعالیت‌هایی که شامل خم شدن، بلند کردن یا نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت هستند ممکن است به دلیل درد، سفتی یا ضعف در ناحیه آسیب‌دیده چالش برانگیز شوند.
• ضعف عضلانی: فشردگی عصب ناشی از سایش مهره کمر می‌تواند منجر به ضعف عضلانی و آتروفی در پاها شود. این عارضه می‌تواند بر تعادل، هماهنگی و قدرت بدنی کلی تاثیر بگذارد.
• بی‌ثباتی ستون فقرات: در موارد پیشرفته ساییدگی مهره کمر و از دست دادن پایداری دیسک می‌توانند منجر به بی‌ثباتی ستون فقرات شوند. این بی‌ثباتی ممکن است باعث حرکت غیر طبیعی بین مهره‌ها شود که منجر به درد و ناراحتی بیش‌تر می‌شود.
• کاهش کیفیت زندگی: درد مزمن، محدودیت‌های عملکردی و ناراحتی ناشی از ساییدگی یا سرخوردگی مهره کمر می‌توانند بر کیفیت کلی زندگی تاثیر منفی بگذارند. خواب طبیعی روزانه، فعالیت‌های روزمره و بهره‌وری به شدت کاهش پیدا می‌کند.
• اثرات عاطفی و روانی: درد و ناتوانی طولانی‌مدت می‌تواند به پریشانی عاطفی، از جمله اضطراب یا افسردگی کمک کند. مقابله با درد مزمن ممکن است به حمایت روانی نیاز داشته باشد.
• عوارض نادر: در برخی موارد، جراحی برای رفع مشکلات ستون فقرات کمر ممکن است ضروری باشد. مانند هر عمل جراحی، خطرات و عوارضی مانند عفونت، خونریزی و آسیب عصبی وجود دارد.

ورزش ساییدگی مهره های کمر

قبل از انجام هرگونه ورزش برای دیسک کمر، باید با متخصص خود درباره این فعالیت‌ها مشورت بگیرید تا از بی‌ضرر بودن آن‌ها برای ستون فقراتتان اطمینان حاصل کنید. برخی از ورزش‌ها نیاز دارند تا به شکل خاصی انجام شوند تا برای کمر مفید باشند و در صورت انجام اشتباه، آسیب بیش‌تری به ستون فقرات وارد می‌کنند. متخصص می‌تواند شما را در انجام این ورزش‌ها راهنمایی کرده و آسیب را به صفر برساند. در ادامه برخی از ورزش‌های بی‌خطر را شرح داده‌ایم.

• تمرینات هوازی: شرکت در فعالیت‌های هوازی می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند و فشار روی ستون فقرات کمر را کاهش دهد. به عنوان مثال می‌توان به پیاده‌روی، شنا و دوچرخه سواری اشاره کرد. بدیهی است که باید عوامل ایمنی را در زمان انجام این ورزش‌ها رعایت کنید و با مکانیک و حالت صحیح بدن این ورزش‌ها را انجام دهید.
• تمرینات تقویتی هسته مرکزی بدن: عضلات قوی می‌توانند ثبات و پشتیبانی بیش‌تر و بهتری را برای کمر ایجاد کنند. ورزش‌هایی مانند پلانک و بریج، می‌توانند به تقویت عضلات شکم، پشت و لگن کمک کنند.
• تمرینات انعطاف‌پذیری: تمرینات کششی به حفظ و بهبود انعطاف‌پذیری عضلات اطراف کمر کمک می‌کنند. کشش همسترینگ و حرکات آرام یوگا می‌توانند برای کمر مفید باشند. بهتر است کشش را تا زمانی که دردی احساس نکنید ادامه دهید و از آستانه درد خود فراتر نروید.
• پیلاتس: تمرینات پیلاتس بر قدرت و ثبات بدن تمرکز دارند. بسیاری از تمرینات پیلاتس را می‌توان برای سازگاری با افراد مبتلا به ساییدگی مهره کمر تطبیق داد. کار با یک مربی معتبر پیلاتس می‌تواند پیشرفت و بهبود مناسب را تضمین کند.
• یوگا: ژست‌های یوگای ملایم می‌توانند به بهبود انعطاف‌پذیری، وضعیت کلی بدن و استقامت آن کمک کنند. از تمرینات یوگا تهاجمی یا شدید که ممکن است به ستون فقرات فشار وارد کند، خودداری کنید.
• فعالیت‌های مبتنی بر آب: ورزش‌های آبی، مانند ایروبیک در آب یا شنا، می‌توانند مقاومت کم‌تری را برای بدن ایجاد کنند و برای افرادی که دچار ساییدگی مهره کمر هستند، مفید باشند. آب درمانی برای دیسک کمر یکی از بهترین راه‌ها برای درمان مشکلات خفیف ستوان فقرات است.

درمان ساییدگی مهره های کمر

در پاسخ به این سوال که آیا دیسک کمر خوب می شود؟ باید اشاره کرد که بسیاری از بیماری‌های دیسک کمر‌ خفیف هستند و بدون جراحی و درمان‌های تهاجمی درمان می‌شوند و می‌توان آن‌ها را کنترل کرد. با این حال برخی از شرایط نیاز به مداخله فوری و جراحی دارند. در ادامه درمان‌های رایج برای درمان ساییدگی مهره کمر را شرح داده‌ایم.

• داروهای ضد درد: مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست می‌تواند برنامه‌ای شامل تمرینات، کشش‌ها و تکنیک‌هایی برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و وضعیت بدن طراحی کند. یک فیزیوتراپیست همچنین ممکن است درمان دستی انجام دهد و از روش‌هایی مانند گرما یا سرما درمانی استفاده کند.
• اصلاح سبک زندگی: حفظ وزن سالم، مکانیک مناسب بدن و انجام ندادن فعالیت‌هایی که علائم را تشدید می‌کنند به مدیریت ناراحتی و درد کمک می‌کنند.
• تزریق استروئید اپیدورال: در برخی موارد، تزریق کورتیکواستروئید به فضای اپیدورال اطراف اعصاب آسیب‌دیده می‌تواند با کاهش التهاب باعث تسکین موقت درد شود.
• تزریقات مفصل فاست: با تزریق یک بی‌حس‌کننده به طور مستقیم به مفاصل فاست آسیب‌دیده کمر، می‌توان درد و التهاب را به حداقل رساند و تسکین موقتی ایجاد کرد.

هنگامی که درمان‌های غیر تهاجمی به طور موثر درد و ناتوانی را مدیریت نمی‌کنند، جراحی ستون فقرات در نظر گرفته می‌شود. هدف جراحی کاهش فشار بر روی اعصاب فشرده، تثبیت ستون فقرات یا رسیدگی به سایر شرایط خاص مانند تنگی نخاع یا فتق دیسک است. جراحی شامل دیسککتومی، لامینکتومی، فیوژن ستون فقرات یا تعویض دیسک مصنوعی است.