تومور شوانوما

تومور شوانوما، نوعی از تومورهای نادر است و از طریق غشای رشته‌های عصبی ایجاد می‌‌شود. شوانوما از تومورهای خوش‌خیم است اما به دلیل ایجاد شدن در اطراف بافت‌های عصبی، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات زیادی باشد. در این مقاله به طور جامع تومور شوانوما را شرح داده‌ایم.

اگر علائم تومور هیپوفیز یا تومور شوانوما را دارید، حتما باید به یک متخصص جراحی مغز و اعصاب مراجعه کنید. دکتر محمود یزدان پناهی از بهترین متخصصان در این زمینه است که با تیمی حرفه‌ای، بهترین خدمات درمان انواع تومور مغزی و مشکلات عصبی را به بیماران ارائه می‌دهد. برای اطلاعات بیش‌تر، به اینستاگرام دکتر یزدان پناهی سر بزنید.

تومور شوانوما چیست؟

تومور شوانوما که به عنوان نوریلموما هم شناخته می‌شود، یکی از انواع تومور مغزی خوش خیم و غیر سرطانی است که از سلول‌های شوان منشا می‌گیرد. سلول‌های شوان سلول‌هایی خاص هستند که غلاف میلین را تولید می‌کنند؛ پوششی محافظ در اطراف رشته‌های عصبی در سیستم عصبی محیطی. این تومورها معمولا از سلول‌های شوان که اعصاب را احاطه کرده‌اند، ایجاد می‌شوند.

تومور شوانوما می‌تواند در سرتاسر بدن رخ دهد، اما معمولا در سر، گردن و اندام‌های این بخش‌ها دیده می‌شود. آن‌ها می‌توانند هر عصبی را که توسط سلول‌های شوان احاطه شده است، از جمله اعصاب جمجمه، اعصاب نخاعی و اعصاب محیطی تحت تاثیر قرار دهند.

اکثر شوانوماها به کندی رشد می‌کنند و معمولا بدون درد هستند. آن‌ها معمولا به خوبی کپسوله شده و می‌توانند اندازه متفاوتی نسبت به هم داشته باشند. اکثر تومورهای شوانوما خوش‌خیم هستند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا نمی‌کنند؛ اما در موارد نادر، شوانوما یک تومور مغزی بدخیم است که به نام تومورهای بدخیم غلاف عصبی محیطی (MPNSTs) شناخته می‌شوند.

علت دقیق شوانوما ناشناخته است، اما ممکن است در برخی موارد با عوامل ژنتیکی یا ارثی مرتبط باشد. در اکثر اوقات، این تومورها به دلیل بیماری زمینه‌ای دیگری ایجاد می‌شوند.

شوانوما انواع مختلفی دارد:

• شوانومای عادی: این نوع، شایع‌ترین نوع شوانوما است و می‌تواند در هر نقطه از اعصاب محیطی یا اعصاب جمجمه‌ای رخ دهد. شوانومای معمولی معمولا به کندی رشد کرده و داخل غشایی محصور می‌شوند.
• شوانومای سلولی: این نوع در مقایسه با شوانومای عادی، تراکم سلولی و فعالیت سلولی بالاتری دارد. آنها تمایل دارند در اعصاب جمجمه و محیطی ایجاد شوند.
• شوانومای پلکسی‌فرم: شوانومای پلکسی‌فرم به صورت توده‌ای از گره‌ها یا غده‌های پلکسی شکل ظاهر شده و اغلب اعصاب محیطی بزرگ‌تری مانند شبکه بازویی یا عصب سیاتیک را درگیر می‌کند.
• شوانومای ملانوتیک: این شوانوماها حاوی سلول‌های تولید‌کننده رنگ‌دانه ملانین هستند و در نتیجه ظاهری تیره‌تر به همراه دارند. این نوع از تومور شوانوما بسیار نادر بوده و اغلب با کمپلکس کارنی، یک اختلال ژنتیکی، ظاهر می‌شوند.
• شوانومای باستانی: شوانومای باستانی با تغییرات دژنراتیو درون تومور، مانند کیست، خونریزی و کلسیفیکاسیون مشخص می‌شود. آن‌ها معمولا بزرگ‌تر و چالش‌برانگیزتر از سایر تومورها هستند.
• شوانومای ملانوتیک پساموماتوز: این نوع بسیار نادر شوانوما با کمپلکس کارنی همراه است و با سلول‌های تولید کننده رنگ‌دانه ملانین مشخص می‌شود.

تومور شوانوما در نخاع

شوانوما می‌تواند در نخاع یا ساختارهای اطراف آن مانند ریشه‌های عصبی نخاعی رخ دهد. هنگامی که تومور شوانوما در نخاع ایجاد می‌شود، به آن شوانومای داخل دورال گفته می‌شود. این تومورها می‌توانند در هر قسمتی از نخاع، از جمله گردن، سینه یا کمر ایجاد شوند.

شوانومای اینترادورال نخاع با علائم مربوط به فشردگی طناب نخاعی ظاهر می‌شود. علائم خاص با توجه به محل تومور در امتداد طناب نخاعی و اعصاب آسیب دیده می‌توااند متفاوت باشند. از علائم شوانومای نخاعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کمر درد: درد مداوم یا موضعی در ناحیه پشت یا گردن.
• رادیکولوپاتی: دردی که در امتداد عصب آسیب دیده منتشر شده و منجر به علائمی مانند بی‌حسی، گزگز یا ضعف در اندام‌ها می‌شود.
• نقص حرکتی: ضعف یا مشکل در حرکت اندام‌ها، با توجه به اعصاب آسیب‌دیده.
• تغییرات حسی: از دست دادن حس یا تغییر حس در ناحیه مربوط به اعصاب آسیب‌دیده.
• اختلال عملکرد روده یا مثانه: در موارد پیشرفته، شوانوما در ناحیه تحتانی نخاع می‌تواند منجر به مشکلات کنترل روده یا مثانه شود.

تومور آکوستیک شوانوما

شوانوم آکوستیک که به عنوان شوانوم دهلیزی یا نوریلموم نیز شناخته می‌شود، تومور خوش‌خیمی است که روی غلاف پوشاننده عصب دهلیزی که مسئول انتقال صدا و اطلاعات تعادل از گوش داخلی به مغز است، ایجاد می‌شود. شوانوم آکوستیک در کانال شنوایی داخلی، در کانال استخوانی که عصب دهلیزی گوش داخلی را به ساقه مغز متصل می‌کند، رخ می‌دهد. با این حال، تومور آکوستیک شوانوم می‌تواند در زاویه مخچه، که منطقه‌ای است که ساقه مغز و مخچه به هم می‌رسند، گسترش پیدا کند.

علائم تومور شوانوما آکوستیک با توجه به اندازه و محل تومور می‌توانند متفاوت باشد. در زیر علائم رایج را شرح داده‌ایم:

• کاهش شنوایی: کاهش تدریجی شنوایی در یکی از گوش‌ها یا هردوی آن‌ها
• وزوز گوش: صدای زنگ یا وزوز در گوش آسیب‌دیده.
• مشکلات تعادل: سرگیجه و مشکل در هماهنگی و تعادل.
• بی‌حسی یا ضعف صورت: در برخی موارد، تومور ممکن است عصب صورت طرف مجاور گوش آسیب‌دیده را فشرده کند و منجر به بی‌حسی یا ضعف در یک طرف صورت شود.
• سردرد: سردردهای مزمن، به ویژه در ناحیه خلفی جمجمه.

تشخیص شوانوم آکوستیک اغلب شامل ترکیبی از آزمایش‌های شنوایی، تصویربرداری و مشاهده علائم است.

علائم تومور شوانوما

علائم تومور شوانوما با توجه به محل تومور و اعصاب یا بافت‌هایی که تحت تاثیر تومور قرار گرفته‌اند، می‌توانند متفاوت باشند. در زیر برخی از علائم عمومی مرتبط با شوانوما بررسی شده‌اند:

• علائم مرتبط با اعصاب: تومور شوانوما می‌تواند اعصاب مجاور را تحت فشار قرار داده و منجر به علائمی مانند درد، بی‌حسی، ضعف، فشار مغز یا سوزن سوزن شدن در ناحیه آسیب دیده شود. علائم خاص بستگی به این دارد که کدام اعصاب درگیر هستند. برای مثال، اگر شوانوما عصب محیطی پا را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است باعث درد یا ضعف در آن پا و در شرایط شدیدتر، فلج شدن شود.
• مشکلات شنوایی و تعادل: شوانومایی که روی عصب دهلیزی ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث کاهش شنوایی، وزوز گوش و مشکلات تعادلی مانند سرگیجه یا بی‌‌ثباتی شود.
• اختلال در بینایی: از علائم تومور مغزی در چشم، می‌توان به اختلالات بینایی، از جمله تاری دید، از دست دادن دید محیطی یا دوبینی اشاره کرد.
• علائم صورت: شوانومایی که عصب صورت را درگیر کند، می‌تواند باعث ضعف یا فلج شدن صورت، اسپاسم عضلات صورت و از دست دادن حس در یک طرف صورت شود.
• درد یا ناراحتی: با توجه به محل و اندازه تومور، افراد ممکن است درد، ناراحتی یا فشار موضعی را در ناحیه آسیب‌دیده تجربه کنند.

توجه به این نکته ضروری است که شوانوما به طور کلی یک تومور خوش‌خیم است، اما رشد و فشرده شدن آن در ساختارهای اطراف، می‌تواند علائم و عوارض قابل توجهی ایجاد کند. برخی از علائم شوانوما ممکن است با شایع ترین علائم تومور مغزی اشتباه گرفته شوند، به همین دلیل مراجعه به یک متخصص مغز و اعصاب با تجربه ضروری است.

روش های تشخیص تومور شوانوما

1. سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی برای ارزیابی ناحیه آسیب‌دیده و علائم عصبی مرتبط انجام می‌دهد.
2. تست‌های تصویربرداری: تست‌های تصویربرداری می‌توانند به تجسم تومورها و تعیین محل و اندازه آن‌ها کمک کنند. ام آر آی مغز یا نواحی آسیب‌دیده و سی‌تی اسکن از این نواحی می‌توانند به تصویرسازی تومورها کنک کنند.
3. مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی: این آزمایش‌ها فعالیت الکتریکی و عملکرد اعصاب آسیب‌دیده را ارزیابی می‌کنند. با اندازه‌گیری سرعت هدایت عصبی و ارزیابی پاسخ عضلانی به تحریک عصبی، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا علائم مربوط به فشرده‌سازی عصبی یا آسیب ناشی از شوانوما است یا خیر.
4. بیوپسی: در برخی موارد، نمونه‌برداری از بافت تومور برای بررسی بیش‌تر زیر میکروسکوپ ممکن است لازم باشد. این می‌تواند تشخیص را تایید کرده و به تمایز شوانوما از انواع دیگر تومورها کمک کند. با این حال، به دلیل خطر احتمالی آسیب عصبی در طول بیوپسی، این تست برای شوانومایی که ویژگی‌های معمولی را در تصویربرداری نشان می‌دهد، انجام نمی‌شود.

درمان تومور شوانوما

گزینه‌های درمانی برای درمان تومور مغزی شوانوما به عوامل مختلفی از جمله محل، اندازه، علائم و سلامت کلی فرد بستگی دارد. در ادامه برخی از روش‌های درمانی رایج را بررسی کرده‌ایم:

• مشاهده: شوانوما‌های کوچکی که علائم قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کنند یا بر ساختارهای مجاور تاثیر نمی‌گذارند، ممکن است بدون مداخله فوری به دقت تحت نظر باشند. آزمایش‌های تصویربرداری منظم برای نظارت بر رشد تومور و ارزیابی هرگونه تغییر در علائم انجام می‌شود.
• رادیوسرجری استریوتاکتیک (SRS): در موارد خاص، رادیوسرجری ممکن است به عنوان جایگزینی برای جراحی در نظر گرفته شود. در این روش یک دوز بسیار متمرکز از تشعشع به سمت تومور هدایت شده و آن را هدف قرار می‌دهد؛ همزمان آسیب به بافت‌های سالم اطراف را به حداقل می‌رساند. این روش برای تومورهای کوچک‌تر یا تومورهایی که در مناطق بسیار حساس قرار دارند، استفاده می‌شود. دوره نقاهت بعد از عمل تومور مغزی، در این روش نسبت به جراحی کوتاه‌تر است.
• دارو: در برخی موارد، ممکن است داروهایی برای کمک به مدیریت علائم مرتبط با شوانوما تجویز شود. این داروها می توانند شامل مسکن ها، داروهای ضد التهابی یا داروهایی باشند که علائم خاصی مانند درد نوروپاتیک یا علائم دهلیزی را هدف قرار می دهند.

جراحی تومور شوانوما

جراحی برای برداشتن تومورهای شوانوما، به عنوان آخرین راه درمانی در نظر گرفته می‌شود. جراحی شوانومای بزرگ‌تر توصیه می شود؛ به ویژه اگر این تومورها باعث فشردگی عصب یا اختلال در عملکرد بدن شوند. هدف از جراحی برداشتن دقیق تومور و حفظ عملکرد عصبی تا حد ممکن است. با این حال، نوع جراحی بسته به محل تومور و تخصص جراح متفاوت است.

انواع جراحی

جراحی باز سنتی: در برخی موارد، جراحی باز معمولی ممکن است برای دسترسی و برداشتن تومور انجام شود. این روش شامل ایجاد یک برش برای دسترسی مستقیم به محل تومور است.

جراحی کم تهاجمی: برخی از تومورهای شوانوما ممکن است با استفاده از رویکردهای کم‌تهاجمی مانند جراحی آندوسکوپی یا لاپاراسکوپی از بین برده شوند. این تکنیک‌ها شامل برش های کوچک‌تر و استفاده از ابزارهای تخصصی برای برداشتن تومور است. با این حال این روش‌ها برای تمامی تومورها مناسب نیستند.