از هر 10 نفر، یک نفر ممکن است در طول زندگی خود دچار تشنج شود. این بدان معناست که تشنج شایع است و یک روز ممکن است لازم باشد به کسی در این زمینه کمک کنید. در این مقاله مهم ترین اقدامات بعد از تشنج تا زمانی که تشنج فرد به خودی خود متوقف شود را می‌آموزید. درصورتی که سابقه تشنج دارید و از وقوع مجدد آن در اضطراب هستید، می‌توانید به دکتر محمود یزدان پناهی (متخصص جراحی مغز و اعصاب) مراجعه کنید. همچنین برای دیدن ویدئوهایی در این زمینه می توانید پیج اینستاگرام دکتر یزدان پناهی را دنبال کنید.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
برای جلوگیری از تشنج چه باید کرد؟
برای جلوگیری از تشنج به موارد زیر توجه کنید:
- داروهای ضد صرع می‌توانند در کاهش یا حتی از بین بردن تشنج بسیار موثر باشند.
- خواب کافی داشته باشید.
- وعده‌های غذایی منظم بخورید.
- از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید.
- ورزش را جزو روتین زندگیتان قرار دهید.
رژیم غذایی مناسب، ممکن است به کاهش تشنج کمک کند. شناخته شده ترین رژیم غذایی، رژیم کتوژنیک است که در آن، نسبت بالاتری از چربی وجود دارد. رژیم کتونیک، رژیم کم کربوهیدرات و کم پروتئین در نظر گرفته میشود. رژیم غذایی مناسب در جلوگیری از سکته مغزی خفیف و شدید، خونریزی مغزی و مشکلاتی از این قبیل نیز موثر است، پس آن را جدی بگیرید.
مراقبت های بعد از تشنج بزرگسالان
مراحل زیر بطور کلی، برای اقدامات بعد از تشنج، کارآمد است:
- تا زمانی که تشنج تمام شود و فرد کاملاً بیدار شود، در کنار او بمانید.
- پس از پایان تشنج، به فرد کمک کنید در مکانی امن بنشیند.
- هنگامی که فرد هشیار شد و قادر به برقراری ارتباط گشت، به زبان بسیار ساده برایش توضیح دهید که چه اتفاقی افتاده است.
- به فرد آرامش دهید و با آرامش صحبت کنید.
- برای بررسی دقیق علت تشنج، شخص را به متخصص رجوع دهید.
در تشنج تونیک-کلونیک ژنرالیزه که به آن تشنج بزرگ نیز می‌گویند، فرد ممکن است فریاد بزند، به زمین بیفتد و از آنچه در اطرافش می‌گذرد، بی‌خبر شود. اقدامات بعد از تشنج برای کمک به فردی که این نوع تشنج را دارد، به شرح زیر است:
- به فرد کمک کنید روی زمین دراز بکشد.
- فرد را به آرامی به یک طرف بچرخانید، زیرا این کار به تنفس فرد کمک می کند.
- اجسام تیز و سخت را از وی دور کنید، اینکار از آسیب جلوگیری می‌کند. برای مثال اگر فرد عینکی ست، عینکش را بردارید.
- زیر سر او چیزی نرم و صاف مانند یک ژاکت تا شده قرار دهید. کراوات یا هر چیز دیگری را که در اطراف گردنش است و ممکن است تنفس را سخت کند، شل کنید.
- زمان تشنج اگر بیش از 5 دقیقه طول کشید با اورژانس تماس بگیرید.
هرگز کارهای زیر را انجام ندهید:
- سعی نکنید حرکات او را متوقف کنید.
- چیزی در دهان فرد قرار ندهید. اینکار می‌تواند به دندان‌ها یا فک آسیب برساند.
- سعی نکنید نفس دهان به دهان بدهید، زیرا فردی که تشنج می‌کند نمی‌تواند نفس بکشد. افراد معمولاً پس از تشنج دوباره تنفس خود را شروع می کنند.
- تا زمانی که فرد کاملا هوشیار نیست به او آب یا غذا ندهید.
| دیگران می خوانند: کوچک شدن مغز |
عوارض بعد از تشنج در بزرگسالان
بلعیدن غذا یا بزاق در ریه‌ها در طی تشنج، می‌تواند باعث پنومونی آسپیراسیون شود. آسیب ناشی از افتادن، ضربه زدن، گاز گرفتن نیز در طول تشنج وجود دارد. از دیگر عوارض تشنج، آسیب دائمی مغز(سکته مغزی یا آسیب‌های دیگر) است.
دوره پس از تشنج را حالت پُست ایکتال می‌نامند. در این مدت ممکن است گیج و خسته باشید و حتی دچار سردرد ضربان دار شوید. این دوره معمولاً چندین دقیقه طول می‌کشد، اگرچه می‌تواند ساعت‌ها یا حتی روزها ادامه یابد.
در طول دوره پست ایکتال، ممکن است خواب آلود باشید. ممکن است در بینایی یا گفتار مشکل داشته باشید و یا سردرد شدید، خستگی یا بدن درد داشته باشید. همه این مراحل در افرادی که تشنج تشنج کرده‌اند، رخ نمی‌دهد.
تشنج‌های طولانی، می‌توانند به مغز آسیب برسانند. تشنج‌های مختصر و کوتاه باعث تغییرات منفی در عملکرد مغز و از دست دادن سلول‌های خاص مغز می‌شوند. تشنجی که بیش از 5 دقیقه طول بکشد یا بیش از 1 تشنج در مدت 5 دقیقه داشته باشد، صرع نامیده میشود. این یک اورژانس پزشکی است که ممکن است منجر به آسیب دائمی مغز یا مرگ شود.
سردرد بعد از تشنج
حدود 45 درصد از افراد مبتلا به بیماری صرع، سردرد را پس از فعالیت تشنجی تجربه می‌کنند. سردرد پست ایکتال می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و از 6 تا 24 ساعت یا حتی بیشتر طول بکشد. شواهد واضحی مبنی بر اینکه میگرن باعث تشنج میشود وجود ندارد، اما سردرد ممکن است قبل از تشنج رخ دهد.
شایع ترین سردرد مرتبط با صرع، سردرد پست ایکتال نام دارد، به این معنی که این سردرد پس از فعالیت تشنجی رخ می دهد. برای اکثر افراد، مرحله بهبودی پس از تشنج از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد و پس از آن مغز شما به سطح فعالیت طبیعی باز می‌گردد. به طور معمول بعد از تشنج بین 5 تا 30 دقیقه طول می‌کشد تا فرد آرام شود و سپس علائم گمراه کننده مانند گیجی، خواب آلودگی، فشار خون بالا، سردرد، حالت تهوع و غیره شروع میشود.
در صرع، ریتم‌های الکتریکی مغز متعادل نیست و در نتیجه تشنج‌های مکرر ایجاد میشود. در بیماران مبتلا به تشنج، جریان طبیعی مغز بطور ناگهانی تغییر می‌کند و برای مدت کوتاهی بر هوشیاری، حرکات یا احساسات آنها تأثیر می‌گذارد.
علت استفراغ بعد از تشنج
تهوع ایکتال همراه با استفراغ یکی از تظاهرات بالینی نادر تشنج است. حالت تهوع از عوارض جانبی طبیعی ضربه به سر است اما استفراغ نشانه خطرناک شدن وضعیت فرد است. با این حال اگر بیمار تنها یکبار استفراغ کند معمولاً خیلی خطرناک نیست. درصورتی که استفراغ تکرار شد حتما به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید. عوارض تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در یادگیری
- بلعیدن غذا یا بزاق در ریه‌ها طی تشنج، که می‌تواند باعث پنومونی آسپیراسیون شود.
- اگر کودکی تشنج کند، ممکن است دست و پاهایش خشک شود و سپس استفراغ کند. همچنین ممکن است کودک پس از تشنج، خواب آلود و گیج بنظر برسد.
بعد از تشنج چه بخوریم؟
یکی از اقدامات بعد از تشنج خوردن یک میان وعده حاوی پروتئین و فیبر، مانند پنیر و انواع توت‌ها، مرغ، نان سبوس دار، یا غذایی مشابه است که با وجود کم انرژی بودن می‌توانند به بیمار کمک کند پس از تشنج، احساس بهتری داشته باشد.
اگر صرع یا سابقه تشنج دارید از غذاهای زیر بپرهیزید:
- کافئین (قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی زا)
- شکلات
- قند
- نمک زیاد
- ادویه‌ها
- پروتئین‌های حیوانی
- رنگ خوراکی
- مواد نگهدارنده
محرک‌هایی مانند چای، قهوه، شکلات، شکر، شیرینی‌ها، نوشابه‌ها، نمک اضافی، ادویه‌ها و پروتئین‌های حیوانی ممکن است با تغییر ناگهانی متابولیسم بدن باعث تشنج شوند.
اقدامات اولیه بعد از تشنج کودکان
از اقدامات بعد از تشنج در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنار کودک بمانید و به او اطمینان بدهید که حالش خوب میشود.
- اگر کودک روی زمین است، چیزی نرم زیر سر او بگذارید و هر چیزی را که دور گردنش تنگ است شل کنید.
- اگر کودک تشنج دارد سعی نکنید او را از حرکت بازدارید و چیزی در دهانش نگذارید.
در اقدامات بعد از تشنج، اگر فرد مشکل تنفسی دارد یا نیاز به خواب دارد، به او کمک کنید دراز بکشد. اگر مشکلات تنفسی آنها ادامه داشت، با اورژانس تماس بگیرید و فرد را از نزدیک تحت نظر بگیرید. در صورت توقف تنفس، برای انجام CPR آماده باشید.
برای تشخیص علت تشنج، از تصویربرداری ام آر آی مغز استفاده میشود که ابزاری تشخیصی برای شناسایی تغییرات ساختاری در مغز می‌باشد.
منابع:
