به طور معمول، مغز به طور مداوم تکانه‌های الکتریکی کوچک را در قالب یک الگوی منظم تولید می‌کند. این تکانه‌ها در طول نورون‌ها و در سراسر بدن از طریق پیام‌رسان‌های شیمیایی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی حرکت می‌کنند. اختلال در تولید تکانه‌های مغزی فرد را دچار تشنج می‌کند و این تشنج‌های مکرر بیماری صرع را پدید خواهد آورد. در صورتی که پس از مطالعه این مقاله به بیماری صرع خود یا نزدیکانتان مشکوک شدید، می‌توانید با استفاده از شماره‌های قرار داده شده بر روی سایت با مطب دکتر محمود یزدان پناهی تماس گرفته و نوبت معاینه دریافت کنید.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
بیماری صرع چیست و چه علائمی دارد؟
در بیماری صرع، ریتم‌های الکتریکی مغز تمایل به عدم تعادل دارد و در نتیجه بیمار به تشنج‌های مکرر دچار میشود. در بیماران مبتلا به تشنج، الگوی الکتریکی طبیعی به شکل ناگهانی و انفجاری تغییر می‌کند و این حجم انرژی الکتریکی ممکن است برای مدت کوتاهی بر هوشیاری، حرکات یا احساسات بیماران صرعی تأثیر بگذارد و آن را مختل میشود.
پزشکان معمولاً تشنج‌ها را بر اساس نحوه و مکان شروع فعالیت غیرطبیعی مغز به دو دسته کانونی یا عمومی طبقه بندی می‌کنند. اگر تشنج از اختلال در ناحیه خاصی از مغز ناشی شود (اصطلاحا کانونی باشد)، علائم اولیه آن اغلب منعکس کننده عملکرد آن ناحیه است. نیمه راست مغز سمت چپ بدن را کنترل می‌کند و نیمه چپ مغز نیز سمت راست بدن را تحت کنترل دارد. به عنوان مثال، اگر تشنج از سمت راست مغز و در ناحیه‌ای که حرکت در انگشت شست را کنترل می‌کند شروع شود، ممکن است شروع تشنج با تکان دادن شست یا دست چپ همراه باشد.
همه تشنج‌ها را نمی‌توان به راحتی به عنوان کانونی یا عمومی تعریف کرد. برخی از افراد تشنج‌هایی دارند که به صورت تشنج کانونی آغاز میشود اما سپس به کل مغز گسترش می‌یابد. همچنین افراد دیگری ممکن است هر دو نوع تشنج را بدون الگوی مشخصی داشته باشند.
از آنجایی که بیماری صرع در اثر فعالیت غیرطبیعی در مغز ایجاد میشود، بنابراین می‌تواند بر هر فرآیندی که مغز آن را انجام می‌دهد نیز تأثیر بگذارد. علائم و نشانه‌های تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرگمی موقت
- یک طلسم خیره
- ماهیچه‌های سفت
- حرکات تکان دهنده غیرقابل کنترل بازوها و پاها
- از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
- علائم روانی مانند ترس، اضطراب یا دژاوو
علائم با توجه به نوع تشنج متفاوت است. در بیشتر موارد، فرد مبتلا به صرع هر بار به همان نوع تشنجی مبتلا میشود که دفعه قبلی دچار آن شده بود، بنابراین علائم تشنج‌های یک فرد صرعی معمولا به یکدیگر مشابه خواهند بود.
علت بیماری صرع چیست؟
تشخیص صرع معمولاً پس از اینکه فرد حداقل دو تشنج داشته باشد، برای فرد گذاشته میشود. این تشنج‌ها نباید ناشی از برخی بیماری‌های شناخته شده پزشکی مانند عارضه ترک الکل یا قند خون بسیار پایین باشد.
صرع در حدود نیمی از افراد مبتلا به این عارضه هیچ علت قابل شناسایی ندارد. در نیمه دیگر، این وضعیت ممکن است به عوامل مختلفی مربوط باشد، از جمله:
- برخی از انواع صرع علل ژنتیکی دارند، که بر اساس نوع تشنجی که تجربه میشود یا بخشی از مغز که تحت تاثیر قرار می‌گیرد، طبقه‌بندی می‌شوند. این نوع صرع‌ها معمولا در میان سایر اعضای خانواده هم دیده میشود.
محققان برخی از انواع صرع را با ژن‌های خاصی مرتبط می‌دانند، اما برای بیشتر افراد، ژن‌ها تنها بخشی از علت صرع هستند. برخی از ژن‌ها ممکن است فرد را نسبت به شرایط محیطی که باعث تشنج میشود حساس‌تر کنند.
- سر ضربه به سر در اثر تصادف اتومبیل یا سایر آسیب‌های تروماتیک می‌توانند باعث صرع شود.
- ناهنجاری‌های مغز، از جمله تومورهای مغزی یا ناهنجاری‌های عروقی مانند ناهنجاری‌های شریانی وریدی (AVMs) و ناهنجاری‌های غاری (کاورنوما)، می‌توانند باعث صرع شوند. سکته مغزی علت اصلی صرع در بزرگسالان بالای 35 سال است.
- عفونت‌هایی مثل مننژیت، HIV، آنسفالیت ویروسی و برخی عفونت‌های انگلی می‌توانند باعث صرع شوند.
- قبل از تولد، نوزادان به آسیب مغزی بسیار حساس هستند. این آسیب می‌تواند ناشی از عوامل متعددی مانند عفونت در مادر، تغذیه نامناسب یا کمبود اکسیژن باشد. این آسیب مغزی پس از تولد می‌تواند منجر به صرع یا فلج مغزی شود.
- گاهی اوقات صرع می‌تواند با اختلالات رشدی مانند اوتیسم همراه باشد.
آیا بیماری صرع خطرناک است؟
در حالی که هر تشنجی باعث نگرانی است، داشتن تشنج به خودی خود همیشه به معنای ابتلای فرد به صرع نیست. برای مثال اولین تشنج فرد، تشنج ناشی از تب، رویدادهای غیرصرعی و اکلامپسی (یک وضعیت تهدید کننده زندگی که می‌تواند در زنان باردار رخ دهد) نمونه‌هایی از شرایط شامل تشنج هستند که ممکن است با صرع مرتبط نباشند. صرف نظر از نوع تشنج، مهم است که در صورت بروز آن به پزشک خود اطلاع دهید.
بیماری صرع در جوانان و بزرگسالان چگونه است؟
حدود 50 میلیون نفر را در سراسر جهان به بیماری صرع مبتلا هستند. با افزایش سن، میزان ابتلا به صرع افزایش می‌یابد، به‌ویژه زمانی که افراد دچار خونریزی مغزی، تومور مغزی یا بیماری آلزایمر می‌شوند، که همگی خطر وقوع صرع را افزایش می‌دهند. آسیب شدید سر شایع‌ترین علت شناخته شده وقوع صرع در بزرگسالان جوان است اما در افراد 65 ساله و بالاتر، سکته مغزی شایع‌ترین علت شناخته شده برای این موضوع است.
مردان بیشتر از زنان به صرع مبتلا هستند. کودکان و نوجوانان بیشتر به صرع با منشأ ناشناخته یا ژنتیکی مبتلا می‌شوند. آسیب مغزی یا عفونت می‌تواند باعث وقوع صرع در هر سنی شود.
آیا بیماری صرع خوب میشود؟
مطابق با آمار بنیاد صرع ایالات متحده، انتظار می‌رود 70 درصد از کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع تازه تشخیص داده شده که دارو مصرف می‌کنند، پس از گذراندن مدت پنج سال (یا بیشتر) بدون تشنج، وارد مرحله بهبودی شوند. علاوه بر این، 75 درصد از افرادی که با دارو بدون تشنج هستند، می‌توانند در نهایت مصرف دارو را کم کرده و آن را حذف کنند. اما متاسفانه 20 درصد از بیماران صرعی تشنج‌های غیرقابل درمان دارند و اغلب به درمان پاسخ نمی‌دهند.
درمان بیماری صرع
تشخیص صرع بر اساس علائم فیزیکی و نتایج آزمایش‌هایی مانند الکتروانسفالوگرام (EEG)، توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT اسکن) یا ام آر آی مغز انجام میشود.
صرع ممکن است با داروهای ضد صرع (AEDs)، رژیم درمانی و جراحی درمان شود. برخی از بیمارانی که تنها یک تشنج دارند و آزمایشات آن‌ها احتمال عود تشنج را نشان نمی‌دهد ممکن است نیازی به دارو نداشته باشند. این داروها با کاهش تمایل سلول‌های مغزی به ارسال سیگنال‌های الکتریکی بیش از حد و گیج کننده از شروع تشنج جلوگیری می‌کنند.
رژیم درمانی ممکن است در برخی از بیماران مبتلا به اشکال خاص صرع مورد استفاده قرار گیرد. رایج‌ترین رژیم‌های مورد استفاده در درمان صرع رژیم کتوژنیک و رژیم اصلاح شده اتکینز هستند. رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی پرچرب، پروتئین کافی و کم کربوهیدرات است که طی سه تا چهار روز در بیمارستان شروع میشود. رژیم اصلاح شده اتکینز مشابه رژیم کتوژنیک است اما کمی محدودتر است.
در بیمارانی که تشنج‌هایشان از نظر پزشکی مقاوم است، جراحی مغز و اعصاب بهترین شانس را برای کنترل کامل تشنج فراهم می‌کند. با این حال، همه بیماران مبتلا به صرع مقاوم به درمان کاندید مناسبی برای جراحی نیستند.
صرع در کودکان
برخی از شایع‌ترین علل صرع در کودکان عبارت است از:
- ژنتیک؛ صرع در برخی از خانواده‌ها شایع‌تر است.
- آسیب مغزی؛ صرع می‌تواند ناشی از آسیب مغزی ناشی از ضربه، سکته مغزی یا عفونت باشد.
- اختلالات رشدی؛ برخی از اختلالات رشدی، مانند اوتیسم و فلج مغزی، می‌توانند خطر ابتلا به صرع را افزایش دهند.
- سایر شرایط پزشکی؛ برخی از شرایط پزشکی، مانند دیابت و بیماری کلیوی، می‌توانند خطر ابتلا به صرع را افزایش دهند.
علائم صرع در کودکان
علائم صرع در کودکان می‌تواند بسته به نوع تشنج متفاوت باشد. برخی از علائم شایع عبارتند از:
- لرزش بدن
- سفت شدن عضلات
- از دست دادن هوشیاری
- تغییرات در بینایی یا شنوایی
- مشکل در صحبت کردن یا تنفس
درمان بیماری صرع چند سال طول میکشد؟
صرع یک بیماری مزمن است که افراد را به طرق مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس آمار داخل منابع بسیاری از افراد مبتلا به صرع زندگی عادی و فعالی دارند. بین 70 تا 80 درصد افراد مبتلا به صرع می‌توانند با موفقیت تشنج خود را از طریق دارو یا تکنیک‌های جراحی کنترل کنند.
حداقل مدت زمان دارویی صرع مزمن ممکن است چیزی بین 1 تا 2 سال طول بکشد و اگر پاسخ به داروها مناسب باشد می‌توان دوز آن‌ها را به تدریج کمتر نمود و در نهایت دارو را قطع کرد، اگرچه برخی افراد باید تا آخر عمر دارو مصرف کنند.
در مورد بیماری صرع بیشتر بدانید!
پی بردیم بیماری صرع در بسیاری از افراد دلیل خاصی ندارد و برخی دیگر به دلایل ژنتیکی به این بیماری دچار هستند. در رابطه با میزان خطرناک بودن بیماری صرع نیز باید بدانید که با توجه به تشنج محور بودن این بیماری، حتما باید با مهم ترین اقدامات پس از تشنج آشنا باشید و به غیر از این مورد حتما بیماری خود را با پزشک متخصص در میان بگذارید. صرع ممکن است با داروهای ضد صرع (AEDs)، رژیم درمانی و جراحی درمان شود.
در رابطه با تشخیص بیماری صرع از اقداماتی نظیر: آزمایش خون، ام آر آی، معاینه عصبی، آزمایش ژنتیک، نوار مغز، سی تی اسکن، اف ام آر آی، SPM، SPCET و مواردی از این دست استفاده میشود.
