تومور مدولوبلاستوما چیست؟
تومور مغزی مدولوبلاستوما (با نام دیگر تومور مغزی پشت چشم) نوعی تومور سرطانی مغز بوده که ناحیه پایین پشت مغز با نام مخچه را درگیر می‌کند (تومور مخچه). مخچه اندامی است در هماهنگی، تعادل و حرکت ماهیچه‌های بدن نقش مهمی دارد. در تومور مغزی مدولوبلاستوما سلول‌ها به سرعت رشد کرده و می‌توانند به سایر قسمت‌های مغز گسترش یابند. سلول‌های مدولوبلاستوما تمایل دارند از طریق مایعی مغزی، نخاع پخش شوند. این مایع مغزی نخاعی نامیده می‌شود. تومور مغزی مدولوبلاستوما معمولاً به سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابد. در این صفحه از وبسایت دکتر محمود یزدان پناهی، جراح و متخصص مغز و اعصاب، به معرفی انواع تومور مغزی مدولوبلاستوما، علائم و درمان آن می پردازیم.
تومور مغزی مدولوبلاستوما امکان بروز در هر گروه سنی دارد، اما بیشتر در کودکان بروز پیدا می‌کند. اگرچه بروز تومور مغزی مدولوبلاستوما نادر است، اما شایع‌ترین نوع تومور سرطانی مغز در کودکان می‌باشد. تومور مغزی مدولوبلاستوما بیشتر در خانواده‌هایی اتفاق می‌افتد که سابقه بیماری‌هایی دارند که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. این بیماریها عبارت‌اند از سندرم گورلین یا سندرم تورکو.
علائم تومور مغزی مدولوبلاستوما زمانی رخ می‌دهد که تومور رشد می‌کند یا باعث ایجاد فشار در مغز و حتی بروز علائمی مانند سکته مغزی می‌شود. آن‌ها می‌توانند قبل از تشخیص سرطان شروع شوند و ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها حتی پس از درمان ادامه پیدا کنند.
انواع تومور مدولوبلاستوما
در حال حاضر، بر اساس شکل ظاهری سلول‌ها در زیر میکروسکوپ تومور مغزی در 4 طبقه گروه‌بندی می‌شود::
- مدولوبلاستوما کلاسیک: از هر 10 کودک 8 نفر (حدود 80٪) تومور مغزی مدولوبلاستوما کلاسیک دارند.
- مدولوبلاستوما آناپلاستیک یا سلول بزرگ
- مدولوبلاستوما ندولار یا دسموپلاستیک: این نوع در نوزادان شایع است
- مدولوبلاستوما با ندولاریته گسترده (MBEN)
با توجه به آنالیز داخل سلول‌ها
با استفاده از تکنیک‌های جدید، دانشمندان می‌توانند درون سلول‌های مدولوبلاستوما، ژن‌ها و پروتئین‌ها و کیست مغزی را بررسی و تحلیل کرده و انواع تومور مغزی خوش‌خیم را تعیین کنند. این امر بدان معنا است که اکنون می‌توانیم مدولوبلاستوما را به 4 زیرگروه دیگر گروه‌بندی کنیم که شامل موارد زیر می‌باشند:
- زیرگروه 1 – مدولوبلاستوما بدون بال (WNT)
- زیرگروه 2 – مدولوبلاستوما سونیک خارپشت (SHH)
- زیرگروه 2 – مدولوبلاستوما گروه 3
- زیرگروه 4 – مدولوبلاستوما گروه 4
آگاهی در مورد انواع مختلف تومور مغزی مدولوبلاستوما به پزشکان کمک می کند تا تومور را بهتر درک کرده و بهترین روش برای درمان این بیماری را انتخاب کنند.
علت تومور مغزی مدولوبلاستوما
بیشتر مردم این را دارند که چه چیزی موجب ابتلای فرزندشان به سرطان شده است. ما آگاهی در مورد اینکه چه چیزی بیشتر موجب بروز این سرطان‌های در دوران کودکی شده یا می‌توانیم چگونه از آن‌ها پیشگیری کنیم نداریم. البته ما می‌دانیم که خطر ابتلا به مدولوبلاستوما با ابتلای به برخی از سندرم‌های سرطان خانوادگی ارثی افزایش می‌یابد. اما به یاد داشته باشید، هر کودکی که یکی از این سندرم‌ها را دارد لزوماً به تومور مغزی مدولوبلاستوما مبتلا نمی‌شود. کمتر از 5 مورد از هر 100 مورد مدولوبلاستوما (کمتر از 5٪) با یکی از موارد زیر مرتبط است:
- پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) – که گاهی به عنوان سندرم تورکو شناخته می‌شود.
- سندرم کارسینوم سلول بازال نووید (NBCCS) – همچنین به عنوان سندرم گورلین شناخته می‌شود.
علائم و نشانه های تومور مغزی مدولوبلاستوما
علائم و نشانه های ابتلای افراد به تومور مغزی مدولوبلاستوما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرگیجه
- دوبینی
- سردرد
- حالت تهوع
- هماهنگی ضعیف
- خستگی
- راه رفتن ناپایدار
- استفراغ
علائم پنهان تومور مغزی یا مشابهت این علائم و نشانه ها با علائم دیگر بیماریها می توانند موجب دشواری در تشخیص این بیماری شوند. لذا نیاز است که افراد بروز هر مورد از این علائم را به پزشک خود اطلاع دهند.
تشخیص تومور مغزی مدولوبلاستوما
فرآیند تشخیص معمولاً با بررسی تاریخچه پزشکی و بحث در مورد علائم و نشانه‌ها شروع می‌شود. آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص مدولوبلاستوما شامل موارد زیر می‌باشند:
- معاینه عصبی
- تست‌های تصویربرداری مانند ام آر آی مغز
- آزمایش نمونه بافت
- برداشتن مایع مغزی نخاعی برای آزمایش
درمان تومور مدولوبلاستوما
درمان تومور مغزی مدولوبلاستوما معمولاً شامل عمل جراحی و به دنبال آن پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی یا هردوی این روش‌ها می‌باشد. برای این مورد پزشک معالج فاکتورهای زیادی را هنگام ایجاد یک برنامه درمانی در نظر می‌گیرد. این موارد ممکن است شامل محل تومور، سرعت رشد تومور، گسترش تومور به سایر قسمت‌های مغز و نتایج آزمایشات روی سلول‌های تومور باشد. پزشک معالج همچنین سن و سلامت کلی فرد مبتلا به بیماری را در نظر می‌گیرد.
گزینه های درمانی شامل موارد زیر می باشند:
جراحی برای از بین بردن تجمع مایع در مغز
تومور مغزی مدولوبلاستوما ممکن است رشد کرده و موجب انسداد جریان مایع مغزی نخاعی در فرد بیمار شود. این امر می‌تواند موجب تجمع مایعاتی شود که به مغز فشار وارد می کند. برای کاهش فشار ناشی از این امر، جراح می‌تواند مسیری برای جریان مایع از مغز ایجاد کند. گاهی اوقات می‌توان این روش را با جراحی برای برداشتن تومور ترکیب کرد. جراحی مغز و اعصاب روشی کاربردی برای برداشتن تومور نخاعی می باشد.
جراحی برای برداشتن تومور مغزی مدولوبلاستوما
هدف از جراحی برداشتن تمام تومور مغزی مدولوبلاستوما می‌باشد. گاهی اوقات حذف کامل تومور ممکن نیست زیرا این تومور در نزدیکی ساختارهای مهم در اعماق مغز تشکیل می‌شود و برداشتن آن می‌تواند موجب بروز لطمات زیاد و برگشت ناپذیری در فرد بیمار شود. اکثر افراد مبتلا به تومور مغزی مدولوبلاستوما پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده به درمان‌های بیشتری نیاز دارند که می‌تواند شامل درمان دارویی، شیمی درمانی و پرتودرمانی می باشد.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از پرتوهای انرژی قدرتمند برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می کند. انرژی می‌تواند از اشعه ایکس، پروتون‌ها و منابع دیگر تأمین شود. در طول پرتودرمانی، یک دستگاه پرتوهای انرژی را به نقاط خاصی از بدن هدایت می کند. پرتودرمانی اغلب بعد از جراحی استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می کند. به طور معمول، کودکان و بزرگسالان مبتلا به مدولوبلاستوما این داروها را به صورت تزریق در وریدها دریافت می‌کنند. ممکن است پس از جراحی یا پرتودرمانی از شیمی‌درمانی استفاده شود. گاهی اوقات هم‌زمان با پرتودرمانی انجام می‌شود.
طول عمر بیماران مدولوبلاستوما
طول عمر بیماران مبتلا به تومور مغزی مدولوبلاستوما بستگی به عوامل زیادی دارد. تشخیص زودهنگام و با ابزارهای کارآمد و در زمانی که تومور مغزی مدولوبلاستوما پیشرفت و رشد زیادی نکرده است، می‌تواند عامل مهمی در بالا رفتن امید به زندگی در فرد مبتلا باشد.
همچنین انتخاب پزشک و جراحی با تجربه و صاحب نظر می‌تواند موجب استفاده از روش درست تشخیص و درمان و همچنین عمل جراحی موفق شود.
دوره نقاهت بعد از عمل تومور مغزی مدولوبلاستوما
عوارض جانبی عمل تومور مغزی برای هر فرد بیمار متفاوت می‌باشد. همچنین در کنار عمل جراحی برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی و رادیوتراپی در طول درمان رخ می‌دهد و پس از پایان درمان متوقف می‌شود. سایر عوارض جانبی ماه‌ها یا سال‌ها پس از درمان رخ می‌دهد.
با توجه به مهم بودن عمل تومور مغزی مدولوبلاستوما ( یا تومور مغزی گلیوما، تومور هیپوفیز) و برای کمک به کنترل عوارض جانبی طولانی‌مدت، تیمی از متخصصان پس از پایان درمان، فرد مبتلا به بیماری را از نزدیک بررسی و گایش خواهند کرد. عوارض جانبی احتمالی درمان می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در مدرسه یا رسیدن کودک مبتلا به نقاط عطف رشد خود (در کودکان) و ایجاد مشکلاتی در زندگی اجتماعی افراد بزرگسال شود.
منابع:
