پیشگیری از دیسک گردن

مشکلات مرتبط با دیسک گردنی یکی از شایع‌ترین شکایات بیماران هنگام مراجعه به مراکز درمانی می‌باشد. شیوع مشکلات مرتبط با دیسک گردن در افراد بالای 40 سال، 25% گزارش شده ‌است و تقریبا 10% این افراد دچار بیرون‌زدگی (فتق) دیسک گردنی هستند. در این صفحه از سایت دکتر محمود یزدان پناهی به طور کامل به بررسی روش های پیشگیری از دیسک گردن و ورزش های مرتبط با آن می پردازیم. اگر مستعد دچار شدن به بیماری دیسک گردن می باشید، این مطلب برای شماست. تا انتها همراه باشید. همچنین اگر علاقمند به دیدن ویدئو های مرتبط در این زمینه هستید، می توانید پیج اینستاگرام دکتر یزدان پناهی را دنبال کنید.

ساختار ستون مهره‌ها

ستون فقرات یک ساختار استخوانی است که وزن بدن را تحمل می‌کند و همچنین از نخاع (که در خلف مهره‌ها قرار گرفته‌است) حمایت می‌کند. دیسک‌ها ساختارهایی غضروفی و انعطاف ‌پذیر در بین مهره‌های گردنی هستند که اجازه می‌دهند که مهره‌ها بتوانند روی یکدیگر تا حدودی جابجا شوند. بدون مهره‌ها، ما قادر به خم کردن یا چرخاندن گردن خود نمی‌بودیم. حال به دلایل مختلفی که در ادامه توضیح داده خواهد شد، ممکن است دیسک‌های گردنی دچار  بیرون‌زدگی یا تخریب شوند. به‌دنبال این اتفاق، بر روی نخاع و اعصاب نخاعی فشار وارد می‌شود و فرد دچار یکسری علائم نورولوژیک می‌گردد که در ادامه راجع به آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

چرا دچار دیسک گردن می‌شویم؟

برخی از علل زمینه‌ساز بیرون زدگی دیسک گردنی عبارتند از:

• افزایش سن: با افزایش سن، دیسک‌ها تضعیف می‌گردند و در نتیجه احتمال بیرون ‌زدگی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.
• وارد شدن ضربه: بدنبال تصادف، سقوط از ارتفاع و نزاع ممکن است دیسک دچار در رفتگی و بیرون‌زدگی گردد.
• قرار دادن سر در یک وضعیت نامناسب: زمانی که ما سر خود را پایین بیاندازیم، فشاری که به گردن وارد می‌شود، حداقل سه برابر افزایش پیدا می‌کند. همین فشارِ افزایش‌یافته، بر روی دیسک‌ها اعمال می‌شود و می‌تواند منجر به بیرون‌زدگی دیسک شود. متاسفانه به‌ دلیل استفاده بیش‌از حد از تلفن همراه و کامپیوتر، شیوع مشکلات مرتبط با دیسک گردنی، در سنین پایین‌تر هم روند افزایش‌ یابنده‌ای داشته ‌است. مطالعه در وضعیت نامناسب هم می‌تواند منجر به این وضعیت گردد.
• همچنین برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سیگار می‌تواند ریسک بیرون‌زدگی دیسک گردنی را افزایش دهد.

علائم مرتبط با مشکلات دیسک گردنی

شایع ترین علائم دیسک گردن عبارتند از:

• درد گردن: درد گردن شایع‌ترین علامت بالینی در این افراد می‌باشد. درد این افراد ممکن است با خم‌کردن یا چرخاندن سر تشدید شود.
• درد در اندام فوقانی (دست‌ها): با توجه به اینکه اعصاب اندام فوقانی از گردن منشا می‌گیرند، فرد ممکن است دچار درد در این قسمت شود. در این حالت فرد ممکن است دچار یک درد شدید تیرکشنده (شبیه به برق‌گرفتگی) گردد که از گردن به سمت دست‌ها حرکت می‌کند. هنگامی که فرد گردن خود را به‌سمت جلو خم کند، به علت افزایش فشار بر اعصاب نخاعی، ممکن است که این درد در فرد ایجاد گردد.
• بی‌حسی در اندام فوقانی: قسمت‌های مختلفی از اندام فوقانی ممکن است دچار بی‌حسی شود. بسته به اینکه کدام عصب گرفتار است، فرد ممکن است در قسمت خارجی بازو، در داخل دست‌ها و… دچار بی‌حسی شود. پزشکان از این الگوها برای شناسایی عصبِ گرفتار و دیسکِ مسبب استفاده می‌کنند.
• ضعف در اندام فوقانی: با توجه به تحت فشار قرار گرفتن اعصاب مختلف، فرد ممکن است که در اندام فوقانی دچار ضعف و در موارد شدیدتر دچار حالت فلجی گردد.

راه‌های جلوگیری از دیسک گردن

بهترین راه برای پیشگیری از دیسک گردن، اصلاح سبک زندگی است. کاهش مدت زمان کار کردن با کامپیوتر، لپ تاپ و تلفن همراه می‌تواند بسیار موثر باشد. همچنین مطالعه باید در وضعیت مناسب انجام شود؛ ارتفاع میز و صندلی باید مناسب و تنظیم باشد و چشم‌های شما حدود 30 سانتی‌متر با کتاب فاصله داشته باشد. رانندگی با سرعت مطمئنه و بستن کمربند ایمنی می‌تواند در کاهش بروز مشکلات مرتبط با دیسک گردنی موثر واقع شود. همچنین انجام یکسری فعالیت‌های ورزشی می‌تواند در پیشگیری از دیسک گردن بسیار مفید باشد که در ادامه راجع به آن‌ها توضیح خواهیم داد.

پیشگیری از دیسک گردن با ورزش

انجام فعالیت‌های زیر می‌تواند در پیشگیری از دیسک گردن مفید باشد:

ورزش شماره یک:

• به صورت صاف بر روی یک صندلی بنشینید (به پشتی صندلی تکیه ندهید).
• سر خود را به یک سمت خم کنید و سعی کنید گوش خود را به شانه خود برسانید (این فعالیت را تا حدی که برایتان مقدور است انجام دهید و از اعمال هرگونه فشار مضاعف اجتناب نمایید).
• این وضعیت را برای 30 ثانیه حفظ نمایید.
• حال سر خود را به طرف مخالف خم کنید و برای 30 ثانیه نگه دارید.
• برای پیشگیری از دیسک گردن این حرکت را برای 3 تا 5 بار در روز تکرار نمایید.

ورزش شماره دو:

• بر روی تخت دراز بکشید به نحوی که تحتانی‌ترین قسمت گردن شما در لبه تخت قرار گیرد و سر شما از تخت آویزان شود.
• به آرامی سعی کنید که گردن خود را پایین بیاورید (اگر این فعالیت منجر به تشدید درد گردن شما می‌شود، آن را ادامه ندهید).
• این وضعیت را برای یک دقیقه نگه دارید و سپس یک دقیقه استراحت نمایید.
• برای پیشگیری از دیسک گردن این فعالیت را برای 3 تا 5 بار تکرار نمایید.

ورزش شماره سه:

• به صورت کاملا صاف بر روی یک صندلی بنشینید و گردن خود را کاملا صاف نگه دارید و به جلوی خود نگاه کنید.
• سر خود را به ترتیب به سمت بالا، راست، پایین و چپ بگردانید.
• حال همین حرکات را به صورت برعکس (از آخر به اول) انجام دهید.
• برای پیشگیری از دیسک گردن این حرکت را برای 3 تا 5 بار تکرار کنید.

ورزش شماره چهار:

• دو انگشت خود را بر روی چانه خود قرار دهید و کمی فشار دهید.
• سر خود را به آرامی به سمت پایین و سپس به سمت بالا حرکت دهید.
• برای پیشگیری از دیسک گردن این کار را برای ده بار تکرار نمایید.

انجام فعالیت‌های فوق‌الذکر می‌تواند در پیشگیری از دیسک گردن بسیار مفید واقع شود.

پیشگیری از درد دیسک گردن

در مواردی که دچار بیرون زدگی دیسک گردنی شده‌اید، برای پیشگیری از درد دیسک گردن می‌توانید از داروهای زیر استفاده کنید:

• NSAID ها: استامینوفن، دیکلوفناک، ملوکسیکام، پیروکسیکام، ایبوپروفن و…

یکی از عوارض بسیار مهم این داروها ایجاد زخم‌های گوارشی است. برای پیشگیری از بروز این زخم‌ها، می‌توان از داروهایی مثل فاموتیدین یا امپرازول استفاده نمود.

• کورتون‌ها: پردنیزولون یا آمپول دگزامتازون

استفاده از کورتون‌ها برای کاهش درد در بیرون زدگی دیسک گردن بسیار رایج است ولی استفاده‌ی طولانی مدت از آن‌ها اصلا توصیه نمی‌شود چون منجر به پوکی استخوان، زخم گوارشی، فشار خون، دیابت و… می‌شود.

• مخدرها: کدئین، اکسی‌کدون، مورفین، متادون و…

مهم‌ترین عارضه این داروها ایجاد وابستگی و اعتیاد است؛ لذا از مصرف این داروها بدون مشورت با پزشک اکیدا خودداری نمایید. معمولا از این داروها فقط در موارد شدید دیسک گردنی استفاده می‌شود.

یکی از عوارض بسیار مهم این داروها ایجاد خواب‌آلودگی است؛ فلذا پس از استفاده از این داروها از رانندگی خودداری نمایید.

سایر عوارض مصرف مخدرها عبارتند از: خارش، یبوست، خشکی دهان، احتباس ادراری، سنگ صفراوی و…

• شل کننده‌های عضلانی: متوکاربامول و سیکلوبنزاپرین

این داروها می‌توانند اسپاسم و گرفتگی عضلات موجود در اطراف ستون فقرات را از بین ببرند و درد را کاهش دهند. همچنین اگر بیمار بخاطر درد نمی‌تواند بخوابد، این داروها با توجه به اثرات خواب‌آوری که دارند، می‌توانند به بیمار کمک کنند.

• پمادهای موضعی: پیروکسیکام یا پنجه شیطان (Devil’s Claw  یا Harpagophytum)

در مواردی که به رغم انجام ورزش‌های مناسب و استفاده از مسکن‌ها، درد شما برطرف نشود، ممکن است که نیاز به انجام جراحی دیسک گردن، جهت خارج کردن دیسک آسیب دیده داشته باشید. اگر پزشک شما عمل جراحی دیسک گردن را برای شما تجویز کرد، لازم است که حتما از مراقبت های بعد از جراحی دیسک گردن مطلع باشید و آنها را رعایت کنید.

منابع:

1- اصول طب داخلی هاریسون 2022 ؛ فصل 14

2- جراحی عمومی لارنس 2018 ؛ فصل 28

3- درسنامه مغز و اعصاب؛ فصل 11