تومورهای متاستاتیک زمانی ایجاد می‌شوند که سلول‌های سرطانی از ناحیه دیگری از بدن با جدا شدن از تومور اولیه و حرکت در بدن از طریق خون، عروق لنفاوی یا سطوح غشایی گسترش بیابند. هنگامی که سلول‌های سرطانی به مغز می‌روند، یک تومور متاستاتیک مغز ایجاد می‌کنند.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
تومور مغزی متاستاتیک چیست؟
همه سرطان‌ها به مغز متاستاز نمی‌دهند (گسترش می‌یابند). برای مثال برخی از انواع سرطان‌ها، مانند سرطان پروستات، به ندرت به مغز سرایت می‌کنند. سرطان‌های دیگر مانند ریه، سینه، کلیه، ملانوما، تیروئید، بیضه، تومورهای سلول زایا بیشتر مستعد گسترش به مغز هستند. اغلب، سلول‌های تومور متاستاز شده سریعتر از سلول‌های تومور اولیه گسترش می‌یابند و در این شرایط ایجاد تومورهای متعدد در چندین ناحیه از مغز غیر معمول نیست.
علائم تومور مغزی متاستاتیک
علائم تومور مغزی متاستاز شده به محل قرارگیری تومور در مغز بستگی دارد. به احتمال زیاد، سلول‌ها به نیمکره مغز یا مخچه می‌روند. بیماران سرطانی در صورت مشاهده موارد زیر باید سریعا علائم به پزشک خود اطلاع دهند:
- سردرد جدید یا شدیدتر از حد معمول یا درد پشت سر
- تشنج در بیمارانی که سابقه ندارند
- کاهش هماهنگی حرکات دست و پا، افتادن، از دست دادن تعادل
- ضعف، بی حسی، سوزن سوزن شدن، به ویژه در بازوها و پاها
- تغییر شخصیت
- از دست دادن حافظه؛ قضاوت ضعیف یا مشکل در تمرکز و حل مشکلات
- احساس عمومی بیماری یا بی حالی؛ استفراغ یا تب
- دید دوتایی، تاری یا کاهش دید
- اختلال در گفتار؛ از دست دادن شنوایی
در صورتی که به سرطان مبتلا هستید و یا سابقه ابتلا به سرطان را دارید و با اخیرا با علائم فوق مواجه شده‌اید، حتما باید توسط یک جراح متخصص مغز و اعصاب معاینه شوید. دکتر محمود یزدان پناهی، دارای بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب، در این زمینه آماده یاری رسانی به شما عزیزان هستند. جهت تعیین وقت ویزیت از راه‌های ارتباطی قرار داده شده بر روی سایت استفاده نمایید.
آیا متاستاز مغز درمان دارد؟
درمان سرطانی که گسترش یافته است (متاستاتیک است) بسیار دشوار است. افرادی که فقط دارای یک متاستاز مغزی هستند و تحت درمان موثر قرار می‌گیرند، شانس بیشتری برای بقای طولانی مدت نسبت به افراد مبتلا به تومورهای متاستاتیک متعدد دارند.
با این وجود تومورهای متاستاتیک مغز به شرط آن که به موقع تشخیص داده شوند اغلب قابل درمان بوده و قابل کنترل هستند. یک برنامه درمانی بهینه چندین فاکتور از جمله ترجیحات بیمار، نوع، تعداد، محل و میزان تهاجم تومور(ها) و همچنین سلامت کلی بیمار را در نظر می‌گیرد.
علائم متاستاز سرطان به مغز
علائم تومور متاستاتیک مغز بر اساس محلی که تومور قرار گرفته متفاوت است. این علائم حتی می‌توانند علائم سکته مغزی را تقلید کنند. اگرچه علائم سکته به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند، اما علائم تومور متاستاتیک مغز به شکل تدریجی ظاهر فرد را درگیر می‌کنند و با گذشت زمان و در طی روزها تا هفته‌ها بدتر می‌شوند.
حدود یک سوم بیماران مبتلا به نوع دیگری از سرطان، یک یا چند تومور متاستاتیک مغزی ایجاد می‌کنند. خطر ابتلا به تومورهای متاستاتیک مغز پس از 45 سالگی شروع به افزایش می‌کند و در افراد بالای 65 سال به بالاترین میزان خود می‌رسد.
پزشکان تعدادی آزمایش تشخیصی تجویز می‌کنند که از آن‌ها برای تشخیص تومورهای متاستاتیک مغز استفاده می‌شود. پس از یک معاینه فیزیکی معمول، معاینه موارد زیر برای بررسی تومورهای متاستاتیک مفید است.
ابتدا معاینات نورولوژیک که شامل موارد زیر است انجام می‌شود:
- بررسی میدان بینایی
- بررسی شنوایی
- بررسی رفلکس‌های عصبی که به تشخیص تومور نخاعی کمک می‌کند.
- بررسی تعادل فرد که برای تشخیص تومورهای مخچه اهمیت دارد.
- بررسی استدلال و مهارت‌های حافظه
توموگرافی کامپیوتری (CT) نیز ممکن است تومورهای نزدیک استخوان، تورم و خونریزی در بافت مغز را نشان دهد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یک تصویر سه بعدی از تومور(ها) را دراختیار پزشک قرار می‌دهد و می‌تواند به پزشک در تعیین محل دقیق مرکز عملکردی تومور در مغز کمک کند. همچنین از MRI برای تشخیص سایر تومورهای مغزی مثل تومور هیپوفیز نیز استفاده می‌شود.
همچنین از بیوپسی برای تعیین نوع دقیق تومور موجود و بدخیم بودن آن استفاده می شود. اگرچه تومورهای متاستاتیک همگی بدخیم هستند. در طول بیوپسی، مقدار کمی از بافت سرطانی گرفته شده و زیر میکروسکوپ تجزیه و تحلیل می‌شود. بیوپسی معمولاً می‌تواند در طول جراحی مغز و اعصاب انجام شود که در آن تمام یا بخشی از تومور مغزی برداشته می‌شود.
همچنین برای تشخیص متاستاز سرطان به سیستم عصبی مرکزی ممکن است تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی استفاده کرد. از این آزمایش برای جستجوی سلول‌های مرتبط با تومور استفاده می‌شود
آنژیوگرافی مغزی نیز راهی برای بررسی توده‌های مغز است.
گاهی اوقات پس از بررسی بافت تومور، تومور به عنوان تومور متاستاتیک مغزی تشخیص داده می‌شود اما بیمار سابقه سرطان ندارد. در این زمان، آزمایش‌های اضافی شامل رادیوگرافی قفسه سینه، ماموگرافی، اسکن قفسه سینه، شکم و لگن ممکن است برای تعیین محل سرطان اصلی که ممکن است بیمار از وجود آن اطلاعی نداشته باشد، استفاده شود.
متاستاز سرطان سینه به مغز
مغز محل اصلی متاستاز یا انتشار سرطان سینه است. متاستاز سرطان ریه به مغز می‌تواند منجر به علائمی مانند سردرد، ضعف در اندام ها و تشنج شود. تصویربرداری با MRI اصلی‌ترین روشی است که پزشکان این متاستاز مغزی را تشخیص می‌دهند.
در بیمارانی که مراجعه منظمی به پزشک داشته‌اند، زمان متاستاز دادن سلول‌های سرطانی سینه به مغز، حدودا 32 ماه پس از تشخیص اولیه سرطان به طول انجامیده است. این زمان نسبتا زیادی نسبت به سرعت گسترش سایر انوع سرطان‌ها است.
متاستاز ریه به مغز
حدود 40 درصد از افراد مبتلا به سرطان ریه دچار متاستاز یا متاستازهای مغزی می‌شوند. زمانی که سرطان ریه به مغز می‌رسد می‌تواند باعث سردرد، تشنج و فلج شود. تومورها همچنین می‌توانند باعث مشکلات حافظه و نوسانات خلقی در بیمار شوند.
سرطان متاستاتیک ریه به ندرت قابل درمان است، پیشرفت‌ها در تشخیص و درمان متاستازهای مغزی به افراد اجازه می‌دهد طولانی‌تر و با کیفیت بالاتری زندگی کنند. درمان‌های استاندارد مانند جراحی و پرتودرمانی برای متاستازهای مغزی سرطان ریه تاثیر مناسبی داشته‌اند.
درمان تومور مغزی متاستاتیک
به طور کلی، درمان تومورهای متاستاتیک مغز شامل جراحی، رادیوسرجری استریوتاکتیک، پرتودرمانی و شیمی درمانی است که هر کدام به طور مستقل یا ترکیبی استفاده می‌شوند.
رادیوسرجری استریوتاکتیک یا رادیوسرجری گاما نایف: این رایج‌ترین روش در ایالات متحده برای درمان متاستازهای مغزی است. در طی این فرآیند بافت تومور به شکل متمرکز و با دقت بالا در معرض تابش مواد پرتوزا قرار می‌گیرد.
اگر چندین تومور مغزی وجود داشته باشد یا اگر سرطان به غشای مغز گسترش یافته باشد، ممکن است پزشک پرتودرمانی کل مغز را پیشنهاد کند.
از شیمی درمانی در برخی موارد ممکن است استفاده شود. به این دلیل که بسیاری از مواد شیمی‌درمانی نمی‌توانند از سد خونی-مغزی عبور کنند. به همین دلیل در درمان تومورهای متاستاتیک مغز معمولا از روش‌های جایگزین شیمی‌درمانی استفاده می‌شود.
ایمونوتراپی: در این روش درمانی از سیستم ایمنی خود بیمار برای مبارزه با تومور استفاده می‌شود.
همچنین از جراحی مغز نیز به منظور خارج کردن تومور متاستاتیک در مواقع مورد نیاز استفاده می‌شود. از جراحی معمولا در مواقعی که یک یا دو ضایعه وجود داشته باشد، می‌توان استفاده کرد.
از رادیوسرجری و یا جراحی مغز برای درمان متاستازهای سرطان ریه به مغز استفاده می‌شود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که متاستاز سرطان ریه سلول کوچک (small cell carcinoma) در مغز ممکن است به درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی حساس باشد. این روش‌ها همچنین معمولا بر سرطان‌ها متاستاز یافته از ملانوم نیز مؤثر هستند.
اخیرا درمان‌های هدفمند شیمی درمانی مثل استفاده از داروی تراستوزوماب برای سرطان سینه که به مغز متاستاز داده‌اند استفاده شده و تاثیر خوبی از خود نشان داده‌اند. همچنین برای درمان متاتستاز مغزی سرطان ریه (سلول غیر کوچک یا non small cell) از داروی شیمی درمانی هدفمند ارلوتینیب استفاده می‌شود. این داروها برخلاف روش‌های مرسوم شیمی درمانی از سد خونی مغزی عبور می‌کنند و بر روی متاستاز تاثیر می‌گذارند.
طول عمر بیماران تومور مغزی متاستاتیک
مهم است بدانید که تومورهای متاستاتیک مغز اغلب قابل درمان و به خوبی قابل کنترل هستند. به طور کلی، هر چه سریعتر درمان را شروع کنید، شانس بیشتری برای نابودی یا کنترل بیماری دارید.
متاسفانه اکثر بیماران مبتلا به متاستازهای مغزی خیلی دیر متوجه بیماری خود می‌شوند. این افراد عمدتا به تومورهای اولیه خارج جمجمه‌ای مانند سرطان ریه یا سینه مبتلا هستند. برای این افراد بیشتر درمان تسکینی جهت کاهش علائم تجویز می‌شود. از آن جا که الگوی رایج اکثر متاستازها گسترش پلی متاستاتیک است و به یک متاستاز محدود نمی‌شود. بقای این افراد اغلب در محدوده 3 تا 9 ماه می‌باشد.
منابع:
