ممکن است در تصادفات رانندگی، پرت شدن از ارتفاع، لیز خوردن یا اتفاقاتی از این قبیل به سر کودک آسیب وارد شود. اگر کودک شما پس از وارد گشتن ضربه به سرش بیش از یکبار هوشیاری اش را از دست داد یا استفراغ کرد حتما با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. در صورتی که چند روز از برخورد گذشته و اکنون متوجه علائم غیرطبیعی شده‌اید بهتر است به یک متخصص مراجعه نمایید. دکتر محمود یزدان پناهی متخصص در جراحی مغز و اعصاب می‌تواند در این زمینه به شما عزیزان یاری رساند.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
ضربه به سر کودک چه موقع خطرناک است؟
اکثر آسیب‌های سر جدی نیستند، اما استفراغ، اختلال حافظه و عدم بهبود سردرد با وجود مصرف مسکن زنگ خطری از آسیب های جدی هستند. ممکن است کودک ضربه مغزی شده، ۲۴ ساعت الی ۳ روز هیچ علائمی را تجربه نکند. بنابراین اگر کودکتان موارد زیر را دارد با اورژانس تماس بگیرید:
- ناتوانی در باز نگه داشتن چشم‌ها
- سیاهی رفتن چشم ها یا مشکل بینایی بعد از پرت شدن از ارتفاع بیش از یک متر یا حدود ۵ پله
- کبودی پشت گوش یا بی حسی و ضعف در بدن
- مشکلات راه رفتن، تعادل، درک، صحبت کردن یا نوشتن
- خونریزی بینی
اقدامات بعد از ضربه به سر کودک
یکی از اقدامات بعد از ضربه به سر کودک در همان دقایق اولیه این است که آرامش خود را حفظ کنید. کودک را بنشانید تا کمی استراحت کند. می‌توانید یک کمپرس سرد روی سر او نگه دارید. اگر سرگیجه و سردرد وی شدید گشت حتما به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
اگر پزشک ضربه مغزی را تشخیص داد، کودکتان نیاز به استراحت و زمانی برای بهبودی دارد. بهبودی کودکان و نوجوانان مبتلا به ضربه مغزی تا چهار هفته طول می‌کشد، اما بیشتر ضربه‌های مغزی طی چند روز به خودی خود بهبود می‌یابند. استراحت در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بسیار مهم است. بنابراین ورزش‌های بدنی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، حتی مطالعه و تماشای تلویزیون باید متوقف شود و به تدریج و با مشورت پزشک به فعالیت‌های روزانه برگردد. تا زمانی که کودک نتوانسته تمرکز و حواس خود را برای مطالعه بازیابی کند نباید به فعالیت‌های ورزشی روی بیاورد.
علائم ضربه مغزی در کودکان
اکثر آسیب‌های سر مانند ضربه‌های مغزی (که بطور موقت در مغز اختلال ایجاد میکند) خفیف هستند و امکان بهبودی کامل آن‌ها وجود دارد. پس از ضربه‌های مغزی کودک باید یک یا دو روز از فعالیت‌های فیزیکی و ذهنی (شناختی) پرهیز کند. اگر کودک بعد از بازگشت به مدرسه و هنگام مطالعه یا ورزش دچار سردرد می‌شود باید این فعالیت ها را متوقف کند . علائم شایع ضربه مغزی شامل موارد زیر است:
- مشکل در تفکر مانند حافظه و توجه
- سرگیجه
- خستگی
- سردرد
- بی قراری و گیجی
- تشنج
- ناتوانی در تشخیص افراد یا مکان ها
- بزرگتر شدن یکی از مردمک ها نسبت به دیگری
- تکلم نا متعارف
- استفراغ بیش از یکبار
- گریه ای که متوقف نمی‌شود
- خواب آلودگی شدید یا ناتوانی در بیدار شدن
اگر قبل از بهبودی کامل ضربه مغزی، کودک دچار ضربه‌ی دیگری شود فرایند بهبودی طولانی‌تر یا شدید‌تر می‌شود.
استفراغ بعد از ضربه به سر کودک
استفراغ یکی از عوارضی است که ممکن است پس از ضربه به سر کودک رخ دهد. مانند تمام اثرات ثانویه استفراغ می‌تواند بین خفیف تا شدید و مداوم متغیر باشد.
چندین علت احتمالی برای استفراغ پس از ضربه به سر وجود دارد:
اختلال عملکرد دهلیزی: آسیب به مخچه یا گوش داخلی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تعادلی و سرگیجه شود که می‌تواند باعث استفراغ در برخی افراد گردد.
میگرن: برخی از آسیب‌های سر باعث سردرد یا میگرن شدید می‌شود که خود این موضوع می‌تواند مجددا باعث استفراغ گردد.
شکستگی جمجمه: شکستگی جمجمه همچنین می‌تواند باعث درد شدید شود که ممکن است منجر به استفراغ گردد.
هماتوم ساب دورال: هماتوم ساب دورال به جمع شدن خون در زیر لایه‌ی سخت‌شامه مننژ مغز می‌گویند که بسیار خطرناک است. یکی از نشانه‌های هماتوم ساب دورال استفراغ مکرر می‌باشد.
استفراغ در صورتی که با سایر علائم همراه باشد نشانه بالقوه آسیب به سر است. اما بعید است فردی که ضربه مغزی شده تنها این علامت را دارا باشد بنابراین، استفراغ به خودی خود نشان دهنده آسیب جدی نیست، مگر اینکه با علائم دیگر ترکیب شود.
استفراغ بسته به شدن ضربه می‌تواند چندین روز تا چند هفته پس از ضربه به سر رخ دهد. با این حال، با گذشت زمان باید از تعداد دفعات آن کم شود اگر کاهش پیدا نکرد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
ضربه به سر کودک و تب
ضربه مغزی می‌تواند باعث مشکلات تنظیم دمای بدن شود. و چالش‌هایی همچون لرز، تعریق، گرگرفتگی، تب کودک را تهدید میکند.
مرکز تنظیم دما یا حرارت در مغز است که سعی میکند طی یک عملکرد هموستاتیک دما را نزدیک به حالت پایه (۳۷ درجه سانتی گراد) نگه دارد. دمای بسیار پایین بدن می‌تواند فعالیت آنزیم‌ها، سلول‌ها و اندام‌ها را کاهش دهد و فرآیندهای ضروری مانند هضم، متابولیسم و شناخت را ناکارآمد کند. دمای بیش از حد بدن باعث افزایش سرعت فعالیت می‌شود و می‌تواند به سلول‌های مغز و سایر اندام‌ها آسیب برساند.
ضربه مغزی می‌تواند در فرآیند تنظیم حرارت بدن اختلال ایجاد کند، زیرا تقریباً بر تمام مراکز تنظیم دما از جمله هیپوتالاموس، سیستم عصبی خودکار (ANS) و سطوح هورمونی بدن اثر گذار است . که حال خلاصه‌ای از آن را بیان می‌کنیم: هیپوتالاموس مانند ترموستات برای تنظیم دمای بدن عمل میکند. هنگامی که کودک یک آسیب مغزی تروماتیک را تجربه میکند ممکن است آن ترموستات اشتباه تنظیم شود و در نتیجه دمای بدن در پاسخ به محیط خیلی بالا یا خیلی پایین باشد. بدن کودک ممکن است مشکلات دمایی را تشخیص دهد که اصلا وجود ندارد و سعی کند با تنظیم دمای معیوب با تعریق یا لرز مبارزه کند. به دنبال ضربه مغزی، افراد اغلب دچار عدم تعادل هورمونی می‌شوند که باعث تغییرات دما و سایر علائم می‌شود. یکی دیگر از مشکلات بعد از ضربه مغزی، افزایش ضربان قلب در حالت استراحت می‌باشد، که همین افزایش جریان خون موجب افزایش دمای بدن می‌گردد. ضربه مغزی همچنین می‌تواند بر درک کودک از دما تأثیر بگذارد. اگر این اتفاق بیفتد، کودک دائما احساس سرما یا گرما میکند در صورتی که دمای بدن او نرمال است.
همانطور که گفتیم آسیب به سر می‌تواند باعث تب شود. نام این پدیده تب نوروژنیک است، زیرا تب در اثر عفونت ایجاد نمی‌شود، بلکه پایه‌ای عصبی دارد. بین ۴ تا ۳۷ درصد از کسانی که ضربه مغزی می‌شوند تب نوروژنیک را تجربه می‌کنند. این تب بر پیامد‌های ضربه مغزی می‌افزاید و به گونه‌ای تهدید کننده زندگی است. پس اگر کودک تب 38.5 درجه فارنهایت یا بالاتر دارد، باید آن را بسیار جدی بگیرید، حتی اگر ضربه مغزی اخیراً نبوده باشد.
ممکن است کودک تب نداشته باشد ولی مشکلاتی مانند بیدار شدن از خواب، عرق کردن یا احساس «گرگرفتگی» و قرمزی موضعی در قسمت‌های خاصی از بدنش را تجربه کند که همگی علائمی از آسیب مغزی هستند.
نوشیدن آب خنک، استفاده از وسایل سرمایشی، پوشیدن لباس‌های خنک تا حدی می‌تواند به کاهش دمای کودک کمک کند. اما بهتر است همه این اقدامات حمایتی را پس از مراجعه و معاینه توسط دکتر انجام دهید.
علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه در کودکان
علائم خونریزی مغزی می‌تواند شامل سردرد ناگهانی و شدید، به ویژه همراه با استفراغ یا خواب آلودگی، ضعف یک طرف بدن، اختلال در گفتار، شروع تشنج بدون سابقه قبلی یا از کاهش هوشیاری پس از یکی از علائم فوق باشد. همچنین گریه بلند، کاهش رفلکس‌های عصبی و مکث در تنفس یا آپنه نیز از این علائم هستند.
