مراقبت های بعد از خونریزی مغزی

حدود نیمی از بیماران، از خونریزی داخل مغزی(ICH) جان سالم به در می‌برند، اما اکثر آنها دچار ناتوانی می‌شوند. برای جلوگیری از این ناتوانی ها و تسریع روند بهبود لازم است مراقبت های بعد از خونریزی مغزی را جدی گرفته و با دکتر محمود یزدان پناهی(جراح متخصص مغز و اعصاب) مشورت نمایید. توانبخشی پس از ICH پایه اصلی درمان برای کاهش آسیب، بهبود حرکات و فعالیت‌ها و بازگشت بیماران به زندگی نرمال است. درصورتی که خونریزی شدید و با حجم زیاد باشد، و یا منجر به کاهش سطح هوشیاری یا بسته شدن راه خروج مایع مغزی نخاعی(هیدروسفالی) شود، فرد نیازمند جراحی اورژانسی است.

بعد از عمل خونریزی مغزی چه باید کرد؟

با گذشت زمان، با کمک درمان‌ها و داروهایی خاص، افرادی که دچار خونریزی مغزی شده‌اند، می‌توانند به آرامی به زندگی عادی خود بازگردند.

در صورت بروز علائم عصبی فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. خونریزی‌ها اغلب در عرض سه ساعت اول گسترش می‌یابند. ابتدا CT اسکن مغزی برای تشخیص شدت و محل خونریزی صورت می‌گیرد. برخی از بیماران ممکن است به دلیل خونریزی مجدد، تورم، هیدروسفالی و تشنج حالشان وخیم‌تر شود. پس کارهایی که در مراقبت‌ های بعد از خونریزی مغزی انجام می‌شود، به این صورت است:

• مراجعه به پزشک و تهیه ام آر آی مغز،‌ جهت بررسی محل و شدت خونریزی مغزی
• تجویز مسکن برای بیمار جهت تسکین درد
• رعایت بهداشت و بررسی اتصال لوله‌ها و محل زخم و بخیه و تعویض به موقع پانسمان
• توانبخشی و کاردرمانی جهت بهبود قدرت تکلم و اختلالات بلع
• رعایت رژیم غذایی بعد از عمل

خونریزی مغزی، دومین علت شایع سکته مغزی (15 تا 30 درصد) است. رگ‌های خونی که خون را به مغز می‌برند، ممکن است در اثر فشار غیرطبیعی یا رشد غیرطبیعی یا تروما پاره شوند درنتیجه به بافت مغز آسیب می‌زنند. بعلاوه، این خون اضافی در جمجمه، ممکن است فشار مغز (فشار داخل جمجمه (ICP) را افزایش دهد.

عمل جراحی در خونریزی مغزی چگونه است؟ به این صورت که پس از بیهوشی واقدامات اولیه، جراح ابتدا پوست سر و سپس استخوان سر را در ناحیه مورد نظر برش می‌دهد. سپس با دسترسی به خونریزی از کوتاه‌ترین مسیر مغزی وبا کمک میکروسکوپ اقدام به تخلیه خون (هماتوم مغزی) می‌کند. سپس پرده مغز، استخوان و پوست سر را ترمیم می‌کند.

مدت زمان بیهوشی بعد از عمل خونریزی مغزی

بطورکلی، مدت زمان بیهوشی می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت متغیر باشد. برای اکثر افراد، اثرات بیهوشی در عرض چند ساعت از بین می‌رود. با این حال، اگر دوز زیادی از بیهوشی به شما داده شود، ممکن است تا 24 ساعت طول بکشد تا اثرات آن به طور کامل از بین بروند. گاهی اوقات نیاز است که بیمار بیش از 12 ساعت بیهوش باشد تا جراحی انجام شود. پس با توجه به اینکه عوامل خونریزی دهنده مغزی متنوع هستند، نمی‌توان برای مدت زمان بیهوشی بعد از عمل خونریزی مغزی، زمان دقیقی را ارائه کرد.

مطالعات نشان داده، بیمارانی که بی حسی موضعی برای درمان اندوواسکولار سکته مغزی ایسکمیک حاد دریافت می‌کنند، نتایج بهتری نسبت به بیمارانی که بیهوشی عمومی دریافت می‌کنند، دارند.

مراقبت‌ های بعد از خونریزی مغزی برای از بین بردن لخته خون در مغز و کاهش فشار جمجمه است. اگر آسیب برای مدت زیادی باقی بماند، ممکن است اثرات غیر قابل بازگشتی بوجود آید.

انواع خونریزی مغزی کدام است؟ خونریزی می‌تواند در داخل بافت مغز یا خارج از آن اتفاق بیفتد. هنگامی که در خارج از بافت مغز اتفاق میافتد، یک یا چند لایه محافظ(غشاء) که مغز را می‌پوشانند، درگیر می‌شوند:

خونریزی اپیدورال: این زمانی است که خون بین جمجمه و لایه بیرونی ضخیم جمجمه به نام سخت شامه جمع می‌شود. اگر درمان نشود، می‌تواند فشار خون شما را افزایش دهد، تنفس را با مشکل مواجه کند و باعث آسیب مغزی یا حتی مرگ شود.

خونریزی ساب دورال: این زمانی است که خون بین سخت شامه و لایه نازک زیر آن به نام عنکبوتیه نشت می‌کند. دو نوع اصلی از خونریزی‌های ساب دورال وجود دارد: نوع”حاد”که به سرعت ایجاد می‌شود و نرخ مرگ و میر آن در حدود 37٪ تا 90٪ است. افرادی که از این بیماری جان سالم به در می‌برند، معمولا دچار آسیب دائمی مغز می‌شوند. خونریزی ساب دورال حاد می‌تواند پس از ضربه به سر ناشی از زمین خوردن، تصادف اتومبیل، تصادف ورزشی، ضربه شلاق یا انواع دیگر ضربه رخ دهد. خونریزی‌های مزمن ساب دورال به تدریج شکل می‌گیرند و کشنده نیستند، درمان سریع نیز می‌تواند به بهبودی بهتر منجر شود. این نوع خونریزی معمولاً به دلیل آسیب خفیف به سر در افراد مسن، مصرف داروهای رقیق کننده خون یا کوچک شدن مغز به دلیل زوال عقل یا اختلال مصرف الکل ایجاد می‌شود.

خونریزی زیر عنکبوتیه: این حالت زمانی است که خون بین لایه عنکبوتیه و نرم شامه جمع می‌شود. بدون درمان، می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغز و مرگ شود. این نوع خونریزی معمولاً به دلیل آنوریسم مغزی اتفاق میافتد. گاهی اوقات مشکل در عروق خونی یا سایر مشکلات سلامتی می‌تواند باعث آن شود. علامت هشدار دهنده اصلی این نوع خونریزی، سردرد ناگهانی و شدید است.

خونریزی داخل مغزی(ICH): زمانی است که خون در بافت مغز شما جمع می‌شود که دومین علت شایع سکته مغزی و همچنین مرگبارترین علت است. این نوع خونریزی، معمولاً به دلیل فشار خون بالا، طولانی مدت و درمان نشده است.

خونریزی مغزی و سطح هوشیاری

از دست دادن هوشیاری در زمان خونریزی، ناشی از کاهش فشار خون در هنگام پارگی آنوریسم است. هنگامی که آنوریسم پاره می‌شود، ممکن است “بدترین سردرد” را تجربه کنید. حتی ممکن است بیهوش شوید. اکثر بیمارانی که به پزشک مراجعه می‌کنند قبلاً آنوریسم آن‌ها پاره شده است.

بیهوشی پس از یک آسیب مغزی حاد مانند خونریزی مغزی شایع است. سکته مغزی هموراژیک که در داخل مغز رخ می‌دهد، خونریزی داخل مغزی نیز نامیده می‌شود. علائم ICH می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما تقریباً همیشه بلافاصله پس از وقوع سکته وجود دارند. یکی از علائم ممکن است شامل از دست دادن کامل یا محدود هوشیاری باشد.

چه چیزی باعث خونریزی در مغز می‌شود؟ چندین عامل خطر وجود دارد. رایج ترین ها عبارتند از:

• ضربه به سر: ضربه به سر شایع ترین علت خونریزی در مغز برای افراد کمتر از 50 سال است.
• فشار خون بالا: این بیماری مزمن می‌تواند در طی یک دوره طولانی، دیواره رگ های خونی را ضعیف کند. فشار خون بالای درمان نشده یکی از عوامل مهم خونریزی مغزی است که قابل پیشگیری است.
• آنوریسم: یک ضعف در دیواره رگ خونی است که رگ متورم می‌شود و ممکن است بترکد و در مغز خونریزی کند و منجر به سکته مغزی شود.
• ناهنجاری‌های عروق خونی (ناهنجاری‌های شریانی وریدی): ضعف در رگ‌های خونی داخل و اطراف مغز ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد و تنها در صورت بروز علائم تشخیص داده شود.
• آنژیوپاتی آمیلوئید: این یک ناهنجاری در دیواره رگ های خونی است که گاهی با افزایش سن و فشار خون بالا رخ می‌دهد. ممکن است قبل از ایجاد خونریزی بزرگ، خونریزی های کوچک و بدون توجه زیادی ایجاد کند.
• اختلالات خونی یا خونریزی: هموفیلی و کم خونی داسی شکل هر دو می‌توانند به کاهش سطح پلاکت ها و لخته شدن خون کمک کنند.
• رقیق کننده‌های خون: مصرف رقیق کننده‌های خون نیز یک عامل خطر هستند.
• بیماری کبد: این وضعیت به طور کلی باعث خونریزی می‌شود.
• تومور مغزی

سطح هوشیاری بعد از عمل خونریزی مغزی

افراد ممکن است روزها یا هفته‌ها پس از آسیب مغزی شدید هوشیاری خود را از دست بدهند. هنگامی که از حالت ناهشیار یا کما خارج می‌شوند، بسیاری از افراد ممکن است ابتدا وارد یک حالت نباتی شوند که به عنوان سندرم بیداری پاسخگو (UWS) نیز شناخته می‌شود، به این صورت که چشمانشان باز است، اما هیچ نشانه ای از آگاهی از خود نشان نمی‌دهند.

عمل معمولاً حدود دو ساعت طول می‌کشد. ممکن است در چند روز اول پس از جراحی، درد در گردن و مقداری مشکل در بلع احساس شود. اکثر بیماران می‌توانند پس از یک یا دو روز به خانه بروند و معمولاً ظرف یک ماه به سر کار بازگردند.

تومور هیپوفیز نیز می‌تواند باعث فشار به عروق و خونریزی گردد. از جمله علائم و نشانه‌های تومور هیپوفیز:

• سردرد
• مشکلات بینایی
• خستگی بی دلیل
• تغییرات خلق و خوی
• تحریک پذیری
• اختلال در چرخه‌های قاعدگی
• اختلال نعوظ که ناتوانی در دستیابی یا حفظ نعوظ است و در اثر تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود.
• ناباروری

عوارض بعد از عمل جراحی خونریزی مغزی

 بیماران پس از عمل ممکن است از مواردی که در زیر آورده شده رنج ببرند:

• سردرد
• فلج
• مشکلات حافظه
• تشنج
• بی حسی
• ضعف در قسمتی از بدن
• ناتوانی در حرکت

 بسته به محل خونریزی، میزان آسیب و سن و سلامت کلی شما، جراحی مغزی می‌تواند اثرات متفاوتی داشته باشد. یکی از مشکلات رایج پس از خونریزی مغزی حاد شامل مشکلات حرکتی، گفتاری یا حافظه است. بسته به محل خونریزی و آسیبی که روی می‌دهد، برخی از عوارض ممکن است دائمی باشند. خونریزی مغزی بسیار خطرناک است و باید جدی گرفته ‌شود. هنگام خونریزی مغزی ارتباط مغز در محل عارضه مختل می‌شود و ممکن است بیمار با مشکلاتی مانند اختلال در حرکت و تکلم، فراموشی، بینایی، فلج شدن و در نهایت مرگ درگیر شود.

طبق بیانیه ای که در سال 2021  در آمریکا صادر شد، افراد باید  شش ماه  تا 9 ماه پس از جراحی مغز و اعصاب از انجام عمل جراحی غیرفوری اجتناب کنند.

منابع:

https://www.aans.org/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov//