سکته مغزی یکی از عارضه‌های شایع است که در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. سکته مغزی یک حادثه مغزی عروقی است؛ یک عارضه حیاتی که زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به مغز مختل شود. این اختلال می‌تواند منجر به آسیب موقت یا دائمی به مغز شده و عوارض مختلفی ایجاد کند. شناخت علائم سکته مغزی برای مراقبت فوری پزشکی بسیار مهم است و به پیشگیری از سکته مغزی نیز کمک می‌کند. در این مقاله، روش‌های جلوگیری از سکته مغزی را بررسی خواهیم کرد.
اگر علائم سکته مغزی را دارید یا می‌خواهید اقدام به جلوگیری از سکته مغزی کنید، بهتر است به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. دکتر محمود یزدان پناهی یکی از بهترین متخصصان این زمینه است که با تیمی حرفه‌ای متشکل از پزشکان متخصص، بهترین خدمات درمانی را در زمینه درمان سکته مغزی و جراحی مغز و اعصاب ارائه می‌دهد. برای اطلاعات بیشتر درباره دکتر یزدان پناهی، به پیج اینستاگرام دکتر سر بزنید.
علائم سکته مغزی و پیشگیری از آن
سکته مغزی با توجه به ناحیه‌ای از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته است و شدت رخ دادن سکته، می‌تواند با حالات مختلفی ظاهر شود. آشنایی با علائم اولیه سکته مغزی می‌تواند به شناسایی آن و درنتیجه انتقال سریع بیمار به بیمارستان کمک کند. در ادامه علائم سکته مغزی خفیف و شدید و روش‌های پیشگیری از سکته مغزی را بررسی کرده‌ایم.
- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی: یک طرف بدن ممکن است دچار ضعف شده یا ناگهان بی‌حس شود؛ این اتفاق به خصوص در صورت، دست یا پاها اتفاق می‌افتد.
- اختلال در گفتار و مشکلات زبانی: مشکل بسیار واضح در صحبت کردن، گفتار نامفهوم یا ناتوانی در درک زبان از علائم رایج سکته مغزی هستند.
- مشکلات بینایی: تاری دید، از دست دادن ناگهانی بینایی یا دوبینی همگی از علائم هشدار دهنده احتمالی سکته مغزی هستند.
- سردرد شدید: سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص می‌تواند نشان‌دهنده سکته مغزی باشد؛ به خصوص اگر این سردرد با علائم دیگر همراه شده باشد.
- سرگیجه و از دست دادن تعادل: مشکل در حفظ تعادل، شروع ناگهانی سرگیجه یا مشکل در راه رفتن روی یک خط مستقیم به شکل ناگهانی، می‌تواند نشانه سکته مغزی باشد.
- گیجی و مسائل شناختی: اختلالات شناختی، سردرگمی، از دست دادن حافظه، مشکل در درک یا تصمیم‌گیری می‌تواند از علائم اولیه سکته مغزی باشد.
برخی از علائم ممکن است علائم سکته مغزی خفیف یا سکته مغزی ایسکمیک باشند. سکته مغزی ایسکمیک در واقع یک سکته مغزی زود گذر است که به دلیل قطع ناگهانی و بسیار کوتاه خون‌رسانی به مغز اتفاق می‌افتد.
راه های جلوگیری از سکته مغزی
در حالی که برخی از عوامل خطرناک برای سکته مغزی خارج از کنترل ما هستند، رعایت یک سبک زندگی سالم می‌تواند به طور قابل توجهی شانس بروز سکته مغزی را به حداقل برساند. در ادامه برخی از راه‌های پیشگیری از سکته مغزی را بیان کرده‌ایم.
- فشار خون سالم را حفظ کنید: فشار خون بالا یک عامل خطر مهم برای سکته مغزی است. به طور منظم فشار خون خود را کنترل کرده و اقدامات لازم را برای پایین آوردن آن انجام دهید. این اقدامات شامل داشتن یک رژیم غذایی متعادل و کم‌سدیم، کاهش سطح استرس و ورزش منظم برای حفظ سطح فشار خون سالم می‌شوند.
- سطح کلسترول را کنترل کنید: افزایش سطح کلسترول خون می‌تواند منجر به تشکیل پلاک در رگ‌ها شده و خطر سکته مغزی را افزایش دهد. یک رژیم غذایی غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم داشته باشید و در عین حال مصرف چربی‌های اشباع شده و ترانس را به حداقل برسانید.
- دیابت را مدیریت کنید: افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر سکته هستند. سطح قند خون خود را کنترل کنید، از یک رژیم غذایی مناسب برای دیابت پیروی کنید، به طور منظم ورزش کنید و داروهای تجویز شده را برای مدیریت موثر دیابت مصرف کنید.
- فعالیت بدنی منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته به تمرینات هوازی با شدت متوسط مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری بپردازید. ورزش منظم به حفظ وزن مطلوب بدن کمک می‌کند، سلامت قلب و عروق را ارتقا داده و خطر سکته را کاهش می‌دهد.
- رژیم غذایی متعادل: رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات، غلات، پروتئین‌ها و چربی‌های سالم مانند روغن زیتون را داشته باشید. مصرف غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین و مصرف نمک زیاد را محدود کنید؛ این مواد غذایی می‌توانند در ایجاد عوامل خطر سکته مغزی نقش زیادی داشته باشند.
- از سیگار کشیدن و مصرف الکل خودداری کنید: سیگار به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر مصرف نوشیدنی‌های الکلی فشار خون را بالا برده و منجر به عوارض قلبی و عروقی می‌شود. سیگار را ترک کنید و نوشیدنی‌های الکلی را از زندگی خود حذف کنید تا احتمال سکته مغزی کاهش یابد.
- معاینات پزشکی منظم: برای نظارت بر سلامت کلی خود، شناسایی عوامل خطر و درنهایت جلوگیری از سکته مغزی، چکاپ‌های پزشکی روتین داشته باشید. بهتر است هر سه ماه یک بار، تحت معاینه پزشکی توسط متخصص قرار بگیرید تا هر گونه خطر شناسایی شود.
- ازسابقه خانوادگی آگاه باشید: از هر گونه سابقه خانوادگی سکته مغزی یا شرایط مرتبط با آن آگاه باشید، این سوابق ممکن است نشان‌دهنده استعداد ژنتیکی شما برای سکته مغزی باشند. این اطلاعات را برای ارزیابی ریسک و پیشگیری از سکته مغزی به متخصص جراحی مغز و اعصاب ارائه دهید.
راه های جلوگیری از سکته مغزی مجدد
سکته مغزی می‌تواند یک تجربه وحشتناک در زندگی باشد. پس از بهبودی از یک سکته مغزی، انجام کارهایی برای جلوگیری از سکته مغزی مجدد در آینده ضروری است. در ادامه، ما راه‌های موثر برای پیشگیری از سکته مغزی مجدد و ارتقای بهبودی طولانی‌مدت را بررسی کرده‌ایم.
- مشورت با پزشک: پزشک متخصص مغزی باید بخشی جدایی‌ناپذیر از روند بهبودی شما باشد. به طور مرتب با دکترتان مشورت کنید تا سلامت خود را کنترل کرده و هرگونه نگرانی را برطرف کنید.
- از رژیم دارویی تجویز شده پیروی کنید: تمام داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید، این داروها می‌توانند شامل رقیق‌کننده های‌خون یا سایر داروهای مدیریت علائم باشند. برای کاهش خطر لخته شدن خون و حفظ سلامت کلی، دوز و برنامه تجویز شده را رعایت کنید.
- بیماری های زمینه ای را مدیریت کنید: شرایطی مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و فیبریلاسیون دهلیزی خطر سکته های مکرر را افزایش می دهد. با پیروی از یک سبک زندگی سالم، مصرف داروهای تجویز شده و حضور منظم در قرار ملاقات های پزشکی، اقدامات پیشگیرانه ای برای مدیریت این شرایط انجام دهید.
- از یک رژیم غذایی سالم برای قلب استفاده کنید: از یک رژیم غذایی متعادل بدون چربی‌های اشباع و ترانس و سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و چربی‌های سالم پیروی کنید. این رژیم باعث سلامت قلب، حفظ وزن سالم و کاهش خطر عود مجدد سکته می‌شود.
- فعالیت بدنی منظم: ورزش منظمی را انجام دهید که متناسب با توانایی‌های بدنتان پس از سکته باشد. برای تعیین سطح و نوع ورزش مناسب برای خود با پزشک مشورت کنید. فعالیت بدنی سلامت قلب و عروق را بهبود می‌بخشد، خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهد و به جلوگیری از سکته مغزی مجدد کمک می‌کند.
- سیگار را ترک کنید: سیگار به طور قابل توجهی خطر سکته‌های مغزی مکرر را افزایش می‌دهد. حتما باید برای جلوگیری از سکته مغزی مجدد، سیگار را ترک کنید.
- استرس را مدیریت کنید: سطوح بالای استرس می‌تواند بر سلامت کلی شما تاثیر داشته باشد و خطر سکته مغزی مجدد را افزایش دهد. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند ورزش، تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا انجام سرگرمی‌ها و فعالیت هایی که باعث شادی شما می‌شوند، برای کاهش استرس مفید هستند. برای رفع هر گونه چالش عاطفی یا روانی، مشاوره یا درمان را در نظر بگیرید.
برای جلوگیری از سکته مغزی چی بخوریم
داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل نقش مهمی در پیشگیری از سکته مغزی و حفظ سلامت کلی قلب و عروق دارد. در ادامه ویژگی‌های یک رژیم خوب و سالم را شرح داده‌ایم.
- میوه‌ها و سبزیجات: برای به دست آوردن مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری، انواع میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم خود قرار دهید.
- غلات کامل: نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، کینوا و جو دو سر مصرف کنید؛ این مواد فیبر مورد نیازتان را تامین کرده و سلامت قلب را تقویت می‌کند.
- چربی‌های سالم: از چربی‌های غیراشباع مانند روغن زیتون استفاده کنید. این روغن‌ها به حفظ سطح کلسترول سالم کمک می‌کنند.
- ماهی و پروتئین‌های بدون چربی: ماهی‌های چرب مانند سالمون و قزل آلا را در رژیم خود داشته باشید که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. منابع پروتئین بدون چربی مانند مرغ و حبوبات نیز تاثیر زیادی روی جلوگیری از سکته مغزی دارند.
- محدود کردن گوشت قرمز: مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده را کاهش دهید.
- ادویه‌ها: غذاهای خود را به جای نمک با گیاهان و ادویه‌های مختلف مزه‌دار کنید تا مصرف سدیم را کاهش دهید.
- اندازه وعده‌ها را کنترل کنید: برای حفظ وزن سالم و جلوگیری از پرخوری، اندازه وعده‌هایتان را کنترل کنید. از بشقاب‌های کوچک‌تر استفاده کنید و به سیگنال‌های گرسنگی و سیری بدن خود گوش دهید.
- مصرف سدیم را کاهش دهید: مصرف بیش از حد سدیم می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود که یک عامل خطرناک برای سکته مغزی است. مصرف غذاهای فرآوری شده، فست فود و تنقلات بسته‌بندی شده را محدود کنید.
- هیدراته بمانید: در طول روز مقدار کافی آب بنوشید تا آب کافی و بهینه بدن را حفظ کنید. کم‌آبی می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
داروی پیشگیری از سکته مغزی
داروهای خاص مورد استفاده در درمان سکته مغزی به نوع و علت اصلی سکته مغزی بستگی دارد. در ادامه برخی از داروهای رایج برای سکته مغزی را معرفی کرده‌ایم:
- ترومبولیتیک‌ها: ترومبولیتیک‌ها مانند فعال کننده پلاسمینوژن بافتی در درمان سکته ایسکمیک مغزی ناشی از لخته شدن خون استفاده می‌شوند. این داروها به حل شدن لخته و بازگرداندن جریان خون به ناحیه آسیب دیده مغز کمک می‌کنند. با این حال، آن‌ها باید در یک بازه زمانی خاص پس از شروع علائم برای حداکثر اثربخشی تجویز شوند.
- داروهای ضد انعقاد: داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکت هم برای پیشگیری و هم برای درمان سکته مغزی استفاده می‌شوند.
- داروهای فشار خون: کنترل و پایین آوردن فشار خون بالا در پیشگیری و مدیریت سکته بسیار مهم است. داروهایی مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)، مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین، مسدودکننده‌های بتا و دیورتیک‌ها ممکن است برای تنظیم فشار خون و کاهش خطر سکته‌های بیشتر تجویز می‌شوند.
- داروهای کاهش‌دهنده کلسترول: استاتین‌ها معمولا برای کاهش سطح کلسترول و کاهش خطر سکته‌های مغزی ناشی از تجمع رسوبات چربی در رگ‌ها تجویز می‌شوند. این داروها به تثبیت پلاک‌ها و جلوگیری از باریک شدن بیشتر رگ‌های خونی کمک می‌کنند.
- داروهای عصبی: ممکن است داروهای عصبی برای به حداقل رساندن آسیب مغزی و افزایش بهبودی پس از سکته تجویز شود. این داروها با محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب‌های بیشتر عمل می‌کنند.
داروی ضدلخته در سکته مغزی
داروهای ضد لخته در مدیریت سکته مغزی برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون و کاهش خطر انبساط یا عود لخته استفاده می‌شوند. داروهای ضد انعقاد با رقیق شدن خون و مهار فاکتورهای انعقادی به حفظ جریان خون و جلوگیری از انسداد رگ‌های خونی مغز کمک می‌کنند.
از داروهای ضدلخته برای پیشگیری از سکته مغزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وارفارین: وارفارین یک ضد انعقاد طولانی‌مدت است که به طور گسترده برای پیشگیری از سکته استفاده می‌شود. مصرف این دارو باید زیر نظر پزشک باشد تا میزان انعقاد خون به طور مرتب بررسی شود.
- ضد انعقادهای خوراکی: این ضد انعقادهای جدیدتر به دلیل راحتی و اثربخشی در پیشگیری از سکته مغزی محبوبیت پیدا کرده‌اند.آپیکسابان، دابیگاتران، ریواروکسابان و ادوکسابان از این داروها هستند. این داروها دوز ثابتی دارند و اثربخشی آن‌ها بر خلاف وارفارین نیازی به نظارت مداوم بر سطح لخته شدن خون ندارد. با این حال نباید آن‌ها را خودسرانه مصرف کنید.
- هپارین: هپارین معمولا به صورت داخل وریدی در یک محیط بیمارستانی برای مدیریت سکته حاد تجویز می‌شود. هپارین با وزن مولکولی کم، مانند انوکساپارین، اغلب برای پیشگیری از سکته مغزی در کوتاه‌مدت یا به عنوان یک پل درمانی استفاده می‌شود تا داروهای ضد انعقاد خوراکی بتوانند اثر کامل خود را داشته باشند.
