اسکولیوز نام یک ناهنجاری است که در آن ستون فقرات به طرفین انحراف یافته و منحنی میشود. این موضوع می‌تواند افراد را در هر سنی درگیر نماید، از نوزادان تا بزرگسالان، اما اغلب شروع اسکولیوز در کودکان 10 تا 15 ساله می‌باشد. در این صفحه از سایت دکتر محمود یزدان پناهی به موضوع انحراف ستون فقرات، دلایل و روش های درمان آن می پردازیم. تا انتها همراه ما باشید.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
آیا انحراف ستون فقرات خطرناک است؟
اکثر افراد مبتلا به اسکولیوز قادر به زندگی عادی هستند و می‌توانند بیشتر فعالیت‌ها از جمله نرمش و ورزش را انجام دهند.
این عارضه معمولاً باعث درد قابل توجه یا بروز مشکلات تهدید کننده سلامتی نمی‌شود و پس از توقف رشد به همان شکل باقی می‌ماند. اما لازم است که در صورت بدتر شدن انحراف ستون فقرات به پزشک متخصص مراجعه کنید. همچنین بیماری اسکولیوز ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در تصویر بدن و اعتماد به نفس، به ویژه برای کودکان و نوجوانان شود.
برخی از علائم اسکولیوز که پیشرفت بیماری را می‌توان با آنها اندازه‌گیری کرد، شامل موارد زیر است:
- ستون فقرات به وضوح خمیده
- خم ششدگی ستون فقرات به یک سمت
- شانه‌های ناهموار
- شانه یا لگن بیرون زده
- دنده ها از 1 طرف بیرون زده‌اند
- هیچ لباسی برای فرد مناسب نیست
- برخی از افراد مبتلا به اسکولیوز ممکن است کمردرد نیز داشته باشند. این موضوع معمولا در بزرگسالان مبتلا به این بیماری شایع‌تر است.
بیشتر بخوانید: بیرون زدگی دیسک کمر
علت انحراف ستون فقرات چیست؟
در حدود 8 مورد از هر 10 مورد، علت اسکولیوز ناشناخته است. به این حالت اسکولیوز ایدیوپاتیک می‌گویند. اسکولیوز ایدیوپاتیک قابل پیشگیری نیست و تصور نمی‌شود که با مواردی مانند شرایط جسمانی نامناسب، ورزش یا رژیم غذایی مرتبط باشد. ژن‌های شما ممکن است احتمال ابتلا به آن را بیشتر کند، زیرا گاهی اوقات اسکولیوز در خانواده‌ها دیده میشود.
به طور معمول، اسکولیوز ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
استخوان‌های ستون فقرات به درستی در رحم شکل نمی‌گیرند. به این حالت اسکولیوز مادرزادی می‌گویند و از بدو تولد وجود دارد.
یک بیماری زمینه‌ای عصبی یا عضلانی، مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی: به این وضعیت اسکولیوز عصبی عضلانی می‌گویند.
ساییدگی و پارگی ستون فقرات با افزایش سن: به این حالت اسکولیوز دژنراتیو می‌گویند که افراد مسن را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آیا اسکولیوز باعث فلج شدن می شود؟
اسکولیوز گاهی اوقات می‌تواند اعصاب داخل و اطراف ستون فقرات انسان را تحریک کند یا به آن فشار وارد کند و باعث درد، بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن در اندام تحتانی شود. این درد و بی حسی می‌تواند در قسمت پایین کمر تا پاهای شما احساس شود.
در این موارد، تزریق استروئیدها و بی حسی موضعی به انحراف پشت بیمار ممکن است کمک کند.
اما فواید این تزریق‌ها(استروئید) معمولاً فقط چند هفته یا چند ماه دوام می‌آورند، بنابراین معمولاً راه‌حلی طولانی‌مدت نیستند. و معمولا هنگامی که بافت‌های استخوان یا دیسک‌ها نخاع را تحت شعاع قرار می‌دهند، بهترین راهکار جراحی است.
ورزش برای انحراف ستون فقرات
مشخص نیست که آیا تمرینات ورزشی کمر به بهبود اسکولیوز کمک می‌کند یا خیر، اما ورزش عمومی برای سلامت کلی مفید است و نباید از آن اجتناب کرد مگر اینکه پزشک توصیه کند. بنابراین اگر به اسکولیوز مبتلا هستید، بهتر است قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید با یک پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست صحبت کنید تا بی خطر بودن آن را بررسی کنید.
فعالیت‌هایی که باعث تقویت و کشش کمر فرد میشود ممکن است به کاهش درد او کمک کند. ورزش همچنین می‌تواند به فرد در حفظ وزن سالم کمک کند، که این موضوع فشار روی کمر را تا حد زیادی کاهش دهد.
در صورتی که به اسکولیوز مبتلا هستید، مهم نیست که چه نوع تمرینی را انتخاب می‌کنید. نکته مهم این است که کمر خود را در حرکت نگه دارید و نگذارید مدت زیادی بی‌تحرک بماند. بهتر است ورزشی را انتخاب کنید که از آن لذت می‌برید و پایبندی زیادی در انجام آن داشته باشید. در صورتی که نمی‌دانید چه اقدامات درمانی انجام دهید، می‌توانید از پزشکان متخصصی همچون دکتر محمود یزدان پناهی مشورت بگیرید و راهکار صحیح مقابه با اسکولیوز را دریافت نمایید.
درمان انحراف ستون فقرات
اسکولیوز می‌تواند با درمان بهبود یابد. این بیماری معمولاً نشانه چیز جدی نیست و اگر خفیف باشد، نیازی به درمان همیشگی ندارد. درمان اسکولیوز به سن بیمار، شدت انحنا و اینکه آیا احتمال دارد با گذشت زمان بدتر شود یا خیر بستگی دارد.
بسیاری از افراد به هیچ درمانی نیاز نخواهند داشت و تنها تعداد کمی نیاز به جراحی بر روی ستون فقرات خود دارند. در ادامه با اصول درمان جراحی، دارویی و غیردارویی آشنا می‌شویم.
درمان انحراف ستون فقرات در بزرگسالان
کمردرد یکی از مشکلات اصلی ناشی از اسکولیوز در بزرگسالان است، بنابراین درمان در این رده سنی عمدتاً با هدف تسکین درد انجام میشود. قرص‌های مسکن ممکن است به تسکین دردهای مرتبط با اسکولیوز کمک کند.
NSAID ها، مانند ایبوپروفن، معمولا اولین درمان توصیه شده هستند. بیشتر داروهای NSAID به صورت بدون نسخه از داروخانه‌ها قابل تهیه هستند، اما هرگز نباید از آنها خودسرانه استفاده نمود.
اگر وضعیت انحراف ستون فقرات شدید نباشد و باعث درد نشود، ممکن است نیازی به درمان نباشد. اگرچه بزرگسالان ممکن است برای تسکین درد نیاز به درمان داشته باشند که این درمان‌ها شامل: مسکن، تزریق به داخل ستون فقرات و گاهی اوقات جراحی.
اکثر بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز نیازی به جراحی رفع فشار کمری (lumbar decompression surgery) ندارند.
اما ممکن است در موارد زیر جراحی به عنوان یک گزینه اصلی در نظر گرفته شود اگر:
- انحنای پیشرونده ستون فقرات
- کمردرد شدید که علی رغم شروع درمان تسکینی تغییری نکرده است
- تحت فشار بودن و یا آسیب دیدگی اعصاب
به منظور انجام جراحی ممکن است از تکنیک‌های مختلفی استفاده شود، مانند:
لامینکتومی: بخشی از قسمت کمانی شکل مهره‌ها برداشته میشود تا فشار روی عصب آسیب دیده کاهش یابد.
دیسککتومی: که در آن بخشی از دیسک بین مهره‌ها برداشته می شود تا فشار روی عصب کاهش یابد.
همجوشی ستون فقرات: جایی که 2 یا چند مهره به یکدیگر متصل می‌شوند تا ستون فقرات را تثبیت، تقویت و صاف کنند.
در بسیاری از موارد، ترکیبی از این تکنیک ها استفاده خواهد شد.
جراحی ستون فقرات یک عمل جراحی بزرگ است و بهبودی کامل آن ممکن است تا یک سال یا بیشتر طول بکشد.
همچنین جراحی ستون فقرات به منظور رفع اسکولیوز خطر عوارض بالقوه جدی را به همراه دارد، از جمله:
- عدم کاهش درد در ناحیه پشت (درد در پاها معمولا بعد از عمل برطرف می‌گردد)
- عفونت محل زخم
- تشکیل لخته خون
- آسیب دیدن به اعصاب ستون فقرات (این موضوع می‌تواند منجر به بی حسی یا ضعف دائمی پا، یا درجاتی از فلج در موارد نادر شود.)
درمان انحراف ستون فقرات بدون جراحی
نوزادان و کودکان نوپا ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند زیرا منحنی ستون فقرات ممکن است با گذشت زمان بهبود یابد. ممکن است یک گچ یا بریس پلاستیکی در پشت آنها نصب شود تا از بدتر شدن منحنی با رشد آنها جلوگیری کند.
کودکان بزرگتر ممکن است از یک بریس پشتی استفاده کنند تا از بدتر شدن منحنی جلوگیری کند. گاهی اوقات ممکن است برای کنترل رشد ستون فقرات به جراحی نیاز باشد. بریس‌های پشتی اغلب در بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز استفاده نمی‌شوند، اما می‌توانند با حمایت از ستون فقرات، درد را تسکین دهند.
اگر فرد بیمار شرایط لازم برای جراحی اسکولیوز را نداشته باشد. پزشک مجبور است از روش‌هایی مثل بریس پلاستیکی یا گچ گرفتن استفاده کند.
درمان انحراف ستون فقرات با فیزیوتراپی
برخی از افراد ممکن است از انجام تمرینات مربوط به عضلات پشتی که توسط فیزیوتراپیست آموزش داده میشود (مانند تمریناتی که برای بهبود دیسک کمر توصیه میشود) نیز سود ببرند. این اقدامات بر اساس منابع علمی موجود، بعید است که انحنای ستون فقرات را درمان کنند، اما ممکن است از دردی که بیمار تحمل می‌کند بکاهد.
میزان ابتلا به انحراف ستون فقرات در چه افرادی بیشتر است؟
با مطالعه تحقیقات مختلف پی می‌بریم این بیماری می‌تواند در افشار مختلف به واسطه پیش زمینه‌های خاصی که وجود دارد با درصد بیشتر یا کمتر دیده شود. در ادامه آمار مرتبط را در اختیار شما قرار می‌دهیم:
- در افراد عادی؛ حدود 3 نفر از هر 1000 کودک یا نوجوان به اسکولیوز مبتلا هستند.
- در گروه‌های پرخطر؛ میزان شیوع می‌تواند به طور قابل توجهی بیشتر باشد. به عنوان مثال، در افراد مبتلا به سندرم داون، 50 نفر از هر 1000 نفر به اسکولیوز مبتلا هستند.
- دختران نوجوان؛ دختران 10 تا 14 ساله بیشترین گروه در معرض خطر هستند.
- افراد با سابقه خانوادگی اسکولیوز؛ اگر یکی از اعضای خانواده درجه یک شما مبتلا به اسکولیوز باشد، خطر ابتلای شما 5 تا 7 برابر بیشتر است.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص؛ برخی از بیماری‌ها، مانند بیماری‌های مادرزادی و سندرم‌های ژنتیکی، می‌توانند خطر ابتلا به اسکولیوز را افزایش دهند.
- افراد با ناهنجاری‌های ستون فقرات؛ برخی از ناهنجاری‌های مادرزادی ستون فقرات، مانند اسپینا بیفیدا، می‌توانند خطر ابتلا به اسکولیوز را افزایش دهند.
بنابراین با در نظر گرفتن این آمار و اطلاعات جهانی می‌توان اثر گذارترین عامل ایجاد این بیماری را مبتلا بودن به بیماری‌های خاص نظیر: بیماری‌های مادرزادی و سندرم‌های ژنتیکی و سپس مبتلا بودن اعضای خانواده دانست.
بیشتر در مورد اسکولیوز و درمان آن بدانید!
دریافتیم اسکولیوز یا همان انحراف ستون فقرات در بازه‌های زمانی مختلف فرد ممکن است پیش بیاید چه از دوران نوزادی گرفته تا دوران بزرگسالی. روش‌های درمان در هر کدام از این شرایط بر اساس تشخیص پزشک متخصص متفاوت خواهد بود؛ روش‌های گوناگونی برای درمان وجود دارد که برخی کارآمد و برخی ناکارآمد از این رو توصیه میشود بهترین گزینه درمانی را انتخاب کنید.
