شکستگی جمجمه زمانی رخ می‌دهد که استخوان جمجمه (Skull) در اثر جراحت یا ضربه شکسته شده باشد. از آنجایی که بافت استخوان جمجمه بسیار مستحکم است، برای آسیب رساندن به آن نیروی زیادی لازم است. به همین دلیل این شکستگی‌ها اغلب ناشی از افتادن از ارتفاع، تصادف رانندگی یا ضربه مستقیم به سر هستند.
در حالی که شکستگی‌های خفیف می‌تواند مشکلات کمی برای فرد ایجاد کند و در طول زمان بهبود یابد، شکستگی‌های شدیدتر ممکن است منجر به عوارضی از جمله خونریزی، آسیب مغزی، نشت مایع مغزی نخاعی، عفونت و تشنج شود. در این مقاله از وبسایت دکتر محمود یزدان پناهی به بررسی ابعاد گوناگون شکستگی جمجمه می‌پردازیم و اصلی ترین اقدامات بعد از ضربه به سر را می آموزیم.
درخواست مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره اولیه توسط دکتر یزدان پناهی فرم زیر را پر کنید.
انواع شکستگی های جمجمه
شکستگی های جمجمه در اثر آسیب یا ضربه به سر ایجاد میشود. ممکن است کودکی از ارتفاعی مانند زمین بازی افتاده باشد و به جسمی به سرش برخورد کرده باشد. بیشتر شکستگی‌های جمجمه در کودکان زمانی ایجاد می‌شوند که کودکان در حال بازی هستند. با این وجود هر کسی ممکن است دچار شکستگی جمجمه شود.
چهار نوع اصلی شکستگی جمجمه وجود دارد:
شکستگی‌های خطی شایع ترین نوع شکستگی هستند. این شکستگی‌ها معمولا یک استخوان جمجمه را دچار شکستگی می‌کنند. در این موارد استخوان از جای خود خارج نمی‌شود. بیماران مبتلا به این شکستگی‌ها ممکن است برای مدت کوتاهی در بیمارستان تحت نظر باشند و معمولاً می‌توانند پس از چند روز به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهند. در این موارد معمولاً هیچ مداخله‌ای برای درمان لازم نیست.
شکستگی‌های فرورفته در محل‌هایی ایجاد می‌شوند که فشار خارجی به جمجمه و به سمت داخل فشار آورده باشد. در این موارد در صورتی که استخوان به مغز فشار وارد کند، ممکن است از جراحی برای بلند کردن استخوان فرورفته کمک بگیریم.
شکستگی دیاستاتیک زمانی است که شکستگی در بیش از یکی از استخوان‌های جمجمه که به یکدیگر متصل هستند رخ دهد. این نوع شکستگی معمولاً در کودکان خردسال دیده میشود زیرا استخوان‌های جمجمه در اطفال هنوز به خوبی به یکدیگر پیوند نخورده‌اند.
شکستگی‌های قاعده‌ای نادرتر هستند و در قاعده جمجمه ظاهر می‌شوند و حتی می‌توانند باعث آسیب به نخاع شوند. این شکستگی‌ها بیشتر در کف جمجمه رخ می‌دهند و ممکن شامل نواحی اطراف چشم‌ها، گوش‌ها، بینی، یا در بالای گردن و نزدیک ستون فقرات شود. در شکستگی قاعده‌ای ممکن است کبودی اطراف چشم و کبودی پشت گوش به وجود آید، که یک تا سه روز بعد ظاهر میشود. همچنین ممکن است تخلیه مایع مغزی نخاعی (CSF) از بینی یا گوش داشته باشیم. این نوع آسیب اغلب نیاز به جراحی قاعده جمجمه به شکل فوری دارد.
شکستگی‌های باز که به عنوان شکستگی مرکب نیز شناخته می‌شوند نوع دیگر شکستگی‌ها هستند. شکستگی باز زمانی رخ می دهد که پوست شکافته شود و استخوان جمجمه بیرون بیاید و قابل رؤیت باشد. در شکستگی‌های بسته این موضوع رخ نمی‌دهد و بافت‌های زیرین همچنان توسط پوست حمایت می‌شوند.
نشانه های شکستگی جمجمه
در برخی موارد، مانند شکستگی باز یا فرورفته، جمجمه آسیب دیده به راحتی قابل مشاهده است. با این حال، گاهی اوقات، شکستگی آشکار نیست. به همین دلیل لازم است پس از برخورد سرتان به جسم سختی در صورت داشتن علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید.
علائم جدی شکستگی جمجمه عبارتند از:
- خونریزی از زخم ناشی از ضربه، نزدیک محل تروما، یا اطراف چشم، گوش و بینی
- کبودی در اطراف محل تروما و زیر چشم‌ها: کبودی زیر چشم با نام “چشم راکون” و کبودی پشت گوش ها با اصطلاح “علامت نبرد” شناخته میشود.
- درد شدید در محل تروما
- تورم در محل آسیب
- قرمزی یا گرمی در محل تروما
علائم خفیف‌تر، یا علائمی که ممکن است در نگاه اول ارتباط چندانی با شکستگی‌های جمجمه نداشته باشد، شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- حالت تهوع
- استفراغ
- تاری دید
- بی قراری
- تحریک پذیری
- از دست دادن تعادل
- گرفتگی گردن
- مردمک‌ها به نور واکنش نشان نمی‌دهند
- گیجی
- خواب آلودگی بیش از حد
- غش کردن
عوارض شکستن جمجمه سر
اگر مغز به شدت آسیب دیده باشد، ممکن است بیمار تغییرات فیزیکی و ذهنی کوتاه مدت یا طولانی مدتی را تجربه کند و نیاز به درمان یا توانبخشی داشته باشد. این تغییرات می‌تواند شامل از دست دادن مهارت‌های حرکتی یا توانایی‌هایی مثل گفتار، بینایی، شنوایی یا چشایی باشد. همچنین ممکن است اطرافیان متوجه تغییراتی را در شخصیت یا رفتار بیمار شوند.
آیا شکستگی جمجمه باعث مرگ میشود؟
اکثر افرادی که جمجمه شکسته دارند زنده می‌مانند. اگرچه خونریزی مغزی می‌تواند کشنده باشد، اما بهبودی امکان پذیر است. همچنین ممکن است فرد عوارض طولانی مدتی مانند صرع یا مشکلات حافظه را تجربه کند.
شکستگی جمجمه و خونریزی مغزی
آسیب سر شایع‌ترین علت خونریزی در داخل جمجمه است. حتی ضربه خفیف سر هم می‌تواند باعث هماتوم شود. هماتوم معمولاً در اثر پارگی رگ خونی ایجاد میشود و معمولا از خون لخته شده تشکیل شده است. هماتوم می‌تواند در هر جایی از بدن از جمله مغز رخ دهد. در ضربات متوسط تا شدید به جمجمه معمولا هماتوم ساب دورال ایجاد میشود. هماتوم ساب دورال زمانی ایجاد میشود که یک رگ خونی در فضای بین جمجمه و مغز (فضای ساب دورال) آسیب ببیند. خون از رگ خونی خارج شده و منجر به تشکیل لخته خون (هماتوم) میشود. باتوجه به حجم خونریزی هماتوم به مغز فشار وارد می‌کند و ممکن است به آن آسیب برساند. صدمات سر که باعث هماتوم ساب دورال می‌شوند، اغلب شدید هستند، مانند تصادف اتومبیل، سقوط یا نزاع.
در صورتی که خونریزی در داخل بافت‌های مغزی رخ دهد خطر مرگ یا وقوع حوادثی مثل سکته مغزی افزایش می‌یابد. در این مواقع به جراحی فوری مغز و اعصاب نیاز است.
مراقبت های شکستگی جمجمه
شدت شکستگی های جمجمه به نوع شکستگی بستگی دارد. همچنین مهم است بررسی شود که آیا مغز آسیب دیده است یا خیر، و اگر آسیب دیده است، چقدر شدید است. برای شکستگی‌های خفیف، درمان ممکن است حداقل باشد و شامل دارو و تحت نظر گرفتن در بیمارستان یا خانه باشد. برای آسیب‌های جدی‌تر، ممکن است جراحی لازم باشد.
آسیب جدی بافت مغز معمولا به مداخله جراحی نیاز دارد. در این صورت تیم درمان مشاوره‌های لازم را به شما خواهند داد.
یا ممکن است چند ساعت در بیمارستان تحت نظر باشید و سپس به خانه بروید. همچنین ممکن است برای جلوگیری از عفونت، واکسن کزاز یا داروهای ضد تشنج به شما داده شود. در طول این مدت شما باید استراحت کنید و دستورالعمل‌های مربوط به مراقبت از خود را دنبال کنید. در صورت بروز علائم زیر سریعا پزشک خود را مطلع کنید:
- حالت تهوع
- سردرد مقاوم به درمان
- بدتر شدن سایر علائم
درمان شکستگی جمجمه
درمان شکستگی جمجمه به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع شکستگی، وجود آسیب مغزی زمینه‌ای، سن، سلامتی و سابقه پزشکی بیمار است.
هدف از درمان شکستگی جمجمه کنترل درد، ارتقاء سطح بهبودی و جلوگیری از بروز عوارض است. برای اکثر شکستگی‌های جمجمه، که شکستگی‌های خطی هستند، نیازی به مداخله جراحی نیست. در عوض، پزشکان برای کنترل درد و نظارت دقیق در بیمارستان دارو تجویز می‌کنند.
ممکن است برای ترمیم شکستگی‌های مرکب، شکستگی‌های دیاستاتیک و برخی از انواع شکستگی‌های بسته، و همچنین برای بخیه زدن هرگونه پارگی در سخت‌شامه و پوست سر، به جراحی نیاز باشد.
تشخیص صحیح برای تمایز بین شکستگی های جمجمه فقط توسط جراحان متخصص مغز و اعصاب ممکن است. همچنین ممکن است برای شما ام آر آی مغز تجویز شود. در صورتی که اخیرا ضربه شدید به سر را تجربه کرده‌اید، می‌توانید در اسرع وقت توسط دکتر محمود یزدان پناهی ویزیت شوید تا راهکار درمانی مناسب به شما ارائه گردد.
مدت زمان ترمیم شکستگی جمجمه
اکثر شکستگی های جمجمه به مرور زمان و به شکل خود به خود بهبود می‌یابند. اگر بافت مغز آسیب دیده باشد و یا برای درمان شکستگی جمجمه یا آسیب مغزی زمینه‌ای جراحی لازم باشد، ممکن است فرآیند بهبودی هفته‌ها یا ماه ها طول بکشد.
در کودکان مدت زمان بهبودی کمتر از بزرگسالان است. استخوان یک کودک بسیار سریعتر از استخوان یک بزرگسال بهبود می‌یابد. هر چه کودک کوچک‌تر باشد، بهبودی سریعتر اتفاق می‌افتد.
منابع:
