تومور نخاعی
یکی از پیچیده و جدی ترین آسیب های ستون فقرات؛عارضه تومور نخاعی است. تومور انواع مختلفی دارد که می تواند به صورت خوش خیم و بدخیم بروز پیدا کند. همانطور که تومور می تواند در قسمت های مختلف بدن از جمله مغز ظاهر شود ممکن است در ستون فقرات و روی نخاع نیز ظاهر گردد.
تومور نخاعی، توده بافتی غیرعادی است که در ستون فقرات یا روی طناب نخاعی تشکیل می شود. همانطور که می دانید سلول های تومورها تکثیر غیرعادی و سریعی دارند؛ به طوریکه روند تولید آنها غیرعادی بوده و قابل کنترل نیست. جالب است بدانید که تومورهای اولیه ابتدا در طناب نخاعی و در ستون فقرات پدید می آیند اما تومورهای ثانویه (ناشی از متاستاز شدن سرطان در بدن) از نقاط دیگر بدن به ستون فقرات می رسند.
اما انواع تومور نخاعی چیست؟ تومور نخاعی، توده بافتی غیرعادی است که در ستون فقرات یا روی طناب نخاعی تشکیل می شود. همانطور که می دانید سلول های تومورها تکثیر غیرعادی و سریعی دارند؛ به طوریکه روند تولید آنها غیرعادی بوده و قابل کنترل نیست. جالب است بدانید که تومورهای اولیه ابتدا در طناب نخاعی و در ستون فقرات پدید می آیند اما تومورهای ثانویه (ناشی از متاستاز شدن سرطان در بدن) از نقاط دیگر بدن به ستون فقرات می رسند. اما انواع تومور نخاعی چیست؟ این تومورها اغلب چه علائمی از خود نشان می دهند؟ چطور میتوان به تشخیص تومور نخاعی پرداخت؟ بهترین روش برای درمان تومور نخاعی چیست؟ اگر یکی از سوالات بالا سوال شما هم هست توصیه می کنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید چون در این مطلب تلاش خواهیم کرد تا به طور دقیق درباره تومور نخاعی و راه های درمان آن به بحث و گفت و گو بپردازیم.
تومور نخاعی چیست؟
تومور نخاعی می تواند در قسمت های مختلف نخاع و در برخی موارد در کمر و گردن پدید بیاید که هم دردآور بوده و هم اینکه فرد را از فعالیت روزانه خود باز می دارد.
تومورهای ستون فقرات به رشد غیرطبیعی سلول های اطراف ستون فقرات گفته می شوند. این تومورها اگرچه نسبت به تومورهای مغزی شیوع کمتری دارند اما باز هم ایجادشان برای بیمار مشکل ساز و دردآور است.
در تعریف تومورهای نخاع باید بگوییم که شامل رشد توده های بافتی خوش خیم(غیرسرطانی) و بدخیم(سرطانی ) در داخل استخوان های ستون فقرات یا در نزدیکی یا در داخل طناب نخاع می شوند. زمانی که فرد دچار تومور نخاع می شود وی علاوه بر اینکه از انجام کارهای روزانه خود باز می ماند، به نوعی زندگی اش نیز ممکن است در معرض تهدید جدی باشد، چون تومور نخاعی بر روی اعصاب و مهم ترین قسمت بدن اثر داشته و این عارضه ممکن است منجر به مشکلات عصبی؛ ایجاد درد در بدن بیمار و حتی در مواردی باعث فلج شدن او شود.
آیا تومور همان سرطان است؟
آیا تومور همان سرطان است؟ این سوالی است که خیلی از مراجعه کنندگان از ما می پرسند اما همه تومورها سرطانی نیستند. تومور توده کوچک یا نسبتا بزرگی است که در بدن ایجاد می شود و رشد پیدا می کند گاه خوشخیم و گاه بدخیم است نوع بدخیم همان سرطان است که حالت تهاجمی نسبت به بدن دارد. ماندگاری تومور در بدن انسان می تواند منجر به ایجاد درد و عوارض جدی تر برای او شود.
انواع تومورهای نخاعی:
بعد از ارائه تعریف تومورهای نخاعی لازم است برای آشنا شدن بیشتر با این بیماری با انواع آن نیز آشنا شویم. تومور نخاعی بر اساس مکانی که بروز پیدا کرده و شدتی که دارد علائم و عوارض متفاوتی از خود بروز می دهد. 3 دسته بندی اصلی برای تقسیم بندی تومور نخاعی وجود دارد که به شرح زیر است:
تومور اولیه نخاعی
- این تومور ها در قسمت ستون مهره ها پدید می آید و اغلب افراد جوان را درگیر می کند. قسمتی که این تومور در آن رشد می کند استخوان ها یا اجزای دیسک کمر هستند. ابتلا به این تومورها اغلب نادر است و رشد آنها با سرعت کم اتفاق می افتد.
تومورهای متاستازیک نخاعی
- همانطور که از اسم این تومور ها مشخص است این تومورهای نخاعی از قسمت های دیگر بدن متاستاز کرده و به آنجا رسیده است. این تومورها اغلب بسیار دردآور هستند و درد شان غیرقابل بهبود و تحمل است. کاهش وزن، تب و لرز؛ استفراغ و تهوع از علائم جدی این تومورها می باشند. در مردانی که دچار این تومورهای نخاعی می شوند این سلول های سرطانی ناشی از سرطان “پروستات” بوده و در زنان نیز این اتفاق ناشی از سرطان سینه و ریه است.
تومور نخاعی اینترادورال – اکسترامدولاریک
این تومورها در داخل کانال نخاعی ایجاد شده و رشد آنها خارج از عصب ها است. جالب است بدانید این تومورها رشد آهسته ای دارند و اغلب خوش خیم هستند. ضعف و درد از علائم مهم این عارضه است. اکثر این نوع تومورهای نخاعی شامل موارد زیر است:
- مننژیوما: اطراف طناب نخاعی جایی است که این تومور ایجاد شده و اغلب خوش خیم می باشد. البته این به معنی آن نیست که همیشه خوش خیم است و در مواردی احتمال بدخیم بودن نیز وجود دارد. احتمال ابتلا زنان مسن در این تومورها بسیار بالاتر از سایر افراد می باشد.
- تومورهای لایه عصبی: این تومورها همانطور که از اسم شان هم پیداست از لایه های عصبی(شوانوما و نوروفیبروما ) به وجود می آیند. آنها نیز اغلب خوش خیم با سرعت کم هستند. نکته جالب این بیماری آن است که تا بروز عارضه عصبی در بیمار، اغلب مدت ها طول خواهد کشید.
تومور نخاعی اینترامدولاری
این تومورها در رشته های عصبی تشکیل شده و از داخل طناب نخاعی به وجود می آیند. این تومورها نیز مانند قبلی ها اغلب خوش خیم است و اغلب در ناحیه گردن به وجود می آیند. جالب است بدانید با اینکه اغلب خوش خیم هستند اما جراحی آن ها به خاطر پرریسک بودن خارج کردن شان بسیار حساس است. شایع‌ترین انواع تومورهای اینترامدولاری، آستروسی توما (لینک به آستروسیتوما) و اپاندیموما (لینک به اپاندیموما) می باشند.
علائم تومور نخاع
بر اساس محل و نوع سرطان علائم تومور نخاع نیز متفاوت خواهد بود. علائم تومورهای نخاعی اغلب به شرح زیر است:
- ضعف عضلات و ایجاد بی حسی در اعضای بدن به ویژه در پاها و دست ها
- درد کمر و پشت ( اغلب در این نواحی است و بعد از آن به قسمت های دیگر بدن نیز می رسد)
- راه رفتن فرد مختل می شود و به سختی راه می رود( گاهی ممکن است فرد در اثر این موضوع زمین هم بخورد)
- اختلال در عملکرد مثانه و روده که می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع و ادرار نیز شود
- خطرناک ترین علامت فلج شدن بدن بر اساس میزان آسیب به اعصاب و رشد تومور و مکان قرار گرفتن تومور
- کاهش حساسیت به گرما، سرما و درد
علل و دلایل بروز تومور نخاعی
دلایل ابتلا به این بیماری مانند بسیاری از بیماری های دیگر هنوز کشف نشده و ناشناخته است. البته، مشکلات ژنتیکی در ابتلا به آن هم بی تاثیر نیست. همانطور که در بالا هم به آن اشاره کردیم تومورهای ثانویه ستون فقرات در اثر متاستاز سرطان های دیگر مثل کلیه، سینه و ریه به ستون فقرات می رسند و دلیل آنها مشخص هستند و ناشی از گسترش سلول های سرطانی در بدن می باشند. اما به طور کل دلیل اصلی تومور نخاعی ناشناخته می باشد اما بر اساس تحقیقات این دلایل در ابتلا به آن موثر هستند:
- مشکلات ارثی(نوروفیبروماتوز یک تومور اعصاب نخاعی است)
- اشعه های خطرناک و مواد شیمیایی
- تقسیم سریع سلول‌های سرطانی در اعصاب، استخوان‌ها یا غضروف‌های ستون فقرات
همچنین، لازم است بدانید این علامت ها با ابتلا به تومور نخاعی ارتباط نزدیکی دارند:
- درد کانونی ستون فقرات ( اغلب صبح ها بدتر می‌شود)
- احساس درد در عضو بدنی که درگیر است به ویژه هنگام لمس
- بیمار مدام درد می کشد اما با استراحت بهتر نمی شود
- درد بیمار شب ها نسبت به روز تشدیدتر خواهد شد
- کمر درد
- داشتن علائمی مثل کاهش وزن غیرمنتظره، تهوع، استفراغ یا تب، لرز یا لرزش و بی اشتهایی
روش های تشخیص تومور نخاع
اغلب وقتی بیمار به پزشک متخصص مراجعه می کند او با پرسیدن اطلاعات کامل پزشکی بیمار و سپس معاینه او، وی را ارزیابی کامل می کند. سپس اگر پزشک متوجه عمل غیرعادی در بیمار شود و نسبت به تومور نخاع مشکوک شود اقدام به نوشتن آزمایش های زیر برای وی می کند:
- میلوگرام
- ام آر آی و سی‌تی‌اسکن جهت بررسی ستون فقرات
- آزمایش مایع مغزی نخاعی
- توموگرافی با نشر پوزیترون(PET)
- عکس رادیولوژی ستون فقرات
- اسکن هسته‌ای استخوان (تصویربرداری رادیونوکلئیدی)
- بیوپسی
- مطالعات رادیوگرافی ستون فقرات، قفسه سینه و دستگاه گوارش جهت غربالگری برای تشخیص تومورها
بهتر است بدانید که ام آر آی بهترین روش تشخیصی برای بررسی ستون فقرات محسوب می شود اما اگر به دلایلی نتوانید از این روش استفاده کنید می توان از میلوگرافی با توموگرافی کامپیوتری (CT) کمک گرفت.
روش های درمان تومور نخاع
پزشک ابتدا برای درمان بیمار مبتلا به تومور نخاع دارو تجویز می کند تا تورم و التهاب اطراف نخاع او بهبود پیدا کنند که اغلب از داروهای مانند کورتیکواستروئیدها استفاده می شود. روش های درمان تومور نخاع به شرح زیر است:
عمل جراحی تومور نخاعی
زمانی از مورد جراحی برای بیمار استفاده می شود که پزشک بتواند تومور را به واسطه آن بردارد. کاهش درد، بازیابی عملکرد عصبی، حفظ ثبات ستون از اهداف جراحی بیمار می باشند. کیفوپلاستی یا ورتبروپلاستی و دکمپرشن از گزینه های جراحی هستند. اندازه تومور نوع جراحی را تعیین می کند. در صورتیکه تومور در مراحل اولیه شناسایی شده باشد و رشد زیادی پیدا نکرده باشد می تواند با استفاده از جراحی بسته نخاع که به صورت جراحی آمبولیزاسیون صورت می گیرد به نابودی عروق تغذیه کننده تومور پرداخت.این درحالی است که وقتی تومور بسیار بزرگ است و فشار زیادی به عروق و اعصاب وارد کرده پزشک اقدام به جراحی تهاجمی و باز خواهد کرد که در این زمان قسمتی از تومور و گاه همه آن توسط پزشک برداشته خواهد شد.
پرتودرمانی در درمان تومور نخاعی
در پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای قوی پزشک تلاش می کند تا سلول های سرطانی را از بین ببرد. بنابراین، از روش پرتو درمانی برای از بین بردن باقی مانده تومور یا سلول های سرطانی در بدن استفاده می شوند. برخی تومور ها قابل برداشت و حذف نیستند و برای همین از روش پرتودرمانی برای از بین بردن آنها استفاده می شود.
استریوتاکتیک رادیوسرجری تومور نخاعی
در این روش پرتوهای اشعه با کمک از رایانه و توسط پزشک با تمرکز روی قسمت های مختلف تومور اشعه تابانده می شوند. در این روش ازتکنولوژی «چاقوی گاما» استفاده خواهد شد.
شیمی درمانی در تومور نخاعی
یکی از متداول ترین روش ها برای درمان سرطان ها شیمی درمانی است. در این روش با استفاده از داروهای ضدسرطان پزشک تلاش به حذف و نابودی سلول های سرطانی می کند. کوچک کردن سلول های سرطانی، توقف رشد فزاینده سلول های سرطانی و جلوگیری از گسترش آنها و رسیدن به قسمت های مختلف بدن( متاستاز) از اهداف درمانی شیمی درمانی محسوب می شود.
بهترین روش برای درمان تومور نخاع
بهترین روش برای درمان تومور نخاع و بهبودی مانند هر بیماری دیگری در گرو عوامل مختلفی می باشد. مراجعه زودهنگام بیمار در هنگام علائمی که در بالا گفتیم نقش موثری در درمان موفق آن دارد و بعد از آن انتخاب پزشک متخصص معالج است که هم تخصص و هم دانش و تجربه کافی در این زمینه را داشته باشد. درمان این بیماری چیزی نیست که محلی برای آزمون و خطا باشد از ابتدا بیمار باید پزشک کاربلدی را انتخاب کند که امتحان خود را در جراحی های گذشته خود پس داده باشد. بنابراین، قبل از مراجعه باید بیمارتحقیقات کافی در این زمینه را انجام دهد و سپس بعد از انتخاب پزشک اش با اعتماد به او و رعایت نکاتی که به او می دهد اجازه دهد تا پروسه درمانی انتخاب شده طی شود. بهتر است بدانید که پس از جراحی ستون فقرات و بر اساس روش جراحی اغلب بیمار نیاز به چند هفته استراحت مطلق دارد چون احتمال بی حسی موقت، آسیب به بافت عصبی و خون ریزی در اینجا برای وی وجود خواهد داشت. همچنین، اغلب بیماران پس از جراحی نیاز به انجام توانبخشی خواهند داشت.
آیا تومور نخاع کشنده است؟
این سوال خیلی از مراجعه کنندگان ما است و در پاسخ به آن باید بگوییم که این بیماری در صورت بدخیم بودن مانند همه تومورهای بدخیم مثل تومور مغزی یا سرطان پستان قابل درمان است و نکته طلایی در روند درمان زمان تشخیص است، . این بیماری مانند هر بیماری دیگری با تشخیص زودهنگام و انجام روش های درمانی صحیح درمان پذیر خواهد بود و فرد پس از آن می تواند به زندگی خود ادامه دهد. میزان موفقیت در درمان برای این بیماری درصد قطعی ندارد و در هر بیمار با توجه به نوع تومور، شرایط بیمار، زمان تشخیص و بسیاری از عوامل موثر دیگر متفاوت است.
مراقبت های بعد از جراحی تومور نخاع
اغلب بعد از برداشتن تومورنخاعی بیمار لازم است که بین 2 تا 14 روز در بیمارستان بستری شود البته این مقدار وابسته به نوع جراحی و وضعیت بیمار خواهد داشت. پس از آن بیمار لازم است تا تحت توانبخشی فیزیکی قرار گیرد که این هم وابسته به نظر پزشک معالج او است. در برخی موارد ممکن است درمان توانبخشی بیمار به صورت انجام فیزیوتراپی در منزل یا مرکز صورت گیرد که باز هم این وابسته به شرایط بیمار می باشد. به طور کلی زمان بهبودی بیمار بعد از جراحی تومور نخاعی بین 3 ماه تا 1 سال به طول خواهد انجامید که باز هم مقدار دقیق آن وایسته به وضعیت جسمی بیمار و نوع جراحی می باشد.
مراقبت های بعد از جراحی تومور نخاع
اغلب بعد از برداشتن تومورنخاعی بیمار لازم است که بین 2 تا 14 روز در بیمارستان بستری شود البته این مقدار وابسته به نوع جراحی و وضعیت بیمار خواهد داشت. پس از آن بیمار لازم است تا تحت توانبخشی فیزیکی قرار گیرد که این هم وابسته به نظر پزشک معالج او است. در برخی موارد ممکن است درمان توانبخشی بیمار به صورت انجام فیزیوتراپی در منزل یا مرکز صورت گیرد که باز هم این وابسته به شرایط بیمار می باشد. به طور کلی زمان بهبودی بیمار بعد از جراحی تومور نخاعی بین 3 ماه تا 1 سال به طول خواهد انجامید که باز هم مقدار دقیق آن وایسته به وضعیت جسمی بیمار و نوع جراحی می باشد.
طول عمر بیماران تومور نخاع
طول عمر بیماران مبتلا به تومور نخاع وابسته به مسائل زیادی است. همانطور که گفتیم این تومورها گاها خطرناک و جدی می باشند و باید هرچه سریع تر تشخیص و درمان شوند اما این به معنی بهبود پیدا نکردن بیمار هم نیست. بسیاری از بیماران مبتلا به این عارضه بهبود خواهند یافت و به زندگی خود بازخواهند گشت. درباره طول عمر بیماران اما نمیتون نظر قطعی داشت این موضوع بسته به زمان تشخیص بیماری، مکان تومور، اندازه تومور و شرایط عمومی و جسمی و پزشک معالج بیمار دارد.
جمع بندی
تومور نخاعی یکی از پیچیده و جدی ترین آسیب های ستون فقرات محسوب می شود. تومور انواع مختلفی دارد که می تواند به صورت خوش خیم و بدخیم بروز پیدا کند. تومور نخاعی، توده بافتی غیرعادی است که در ستون فقرات یا روی طناب نخاعی تشکیل می شود. سلول های تومورها تکثیر غیرعادی و سریعی دارند؛ به طوریکه روند تولید آنها غیرعادی بوده و قابل کنترل نیست. تومورهای اولیه ابتدا در طناب نخاعی و در ستون فقرات پدید می آیند اما تومورهای ثانویه (ناشی از متاستاز شدن سرطان در بدن) از نقاط دیگر بدن به ستون فقرات می رسند.
تومور نخاعی می تواند در قسمت های مختلف نخاع و در برخی موارد در کمر و گردن پدید بیاید که هم دردآور بوده و هم اینکه فرد را از فعالیت روزانه خود باز می دارد.
آیا تومور همان سرطان است؟ تومور صرفا سرطانی نیست. تومور توده کوچک یا نسبتا بزرگی است که در بدن ایجاد می شود و رشد پیدا می کند اما ممکن است حالت بدخیمی و یا سرطان داشته و حالت کشندگی و تهاجمی نسبت به بدن ایجاد نماید. .
بر اساس محل و نوع سرطان علائم آن نیز متفاوت خواهد بود. ضعف عضلات و ایجاد بی حسی در اعضای بدن به ویژه در پاها و دست ها، درد کمر و پشت، اختلال در راه رفتن، تعادل نداشتن، اختلال در عملکرد مثانه و روده و کاهش حساسیت به سرما و گرما از جمله علائم تومور نخاعی است.
علت ابتلا به این بیماری مانند بسیاری از بیماری های دیگر ناشناخته می باشد اما تحقیقات نشان می دهد مشکلات ژنتیکی و ارثی در بروز آن موثر هستند. جراحی، استریوتاکتیک رادیوسرجری، پرتودرمانی و شیمی درمانی از روش های درمانی مورد استفاده این بیماری است که با تشخیص و تجویز پزشک مورد نظر برای بیمار استفاده خواهد شد.
طول عمر بیماران مبتلا به تومور نخاع وابسته به مسائل زیادی است. همانطور که گفتیم این تومورها گاها خطرناک و جدی می باشند و باید هرچه سریع تر تشخیص و درمان شوند اما این به معنی بهبود پیدا نکردن بیمار هم نیست. بسیاری از بیماران مبتلا به این عارضه بهبود خواهند یافت. انتخاب پزشک مناسب، حاذق و باتجربه و متخصص در این زمینه کمک شایانی به بهبودی سریع بیمار ایفا می کند.
اگر سوالات بیشتری در این باره دارید می توانید با دریافت مشاوره از دکتر “محمود یزدان پناهی”، دارای بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب و ستوان فقرات پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و بهترین نتیجه را کسب کنید.